Σόφη Θεοδωρίδου: «Ζήσαμε και καλά χρόνια στη Μικρά Ασία με τους Τούρκους, πριν γίνουν όλα μαχαίρι και κρέας»

Σόφη Θεοδωρίδου: «Ζήσαμε και καλά χρόνια στη Μικρά Ασία με τους Τούρκους, πριν γίνουν όλα μαχαίρι και κρέας»

«Η αρμονική συμβίωση των λαών είναι εφικτή.»

«Έχω μάθει να συμβαδίζω με τους ήρωές μου, όχι να τους οδηγώ.»

Συνέντευξη της Σόφης Θεοδωρίδου στη Ράνια Μπουμπουρή

Με αφορμή την επίσκεψη της Σόφης Θεοδωρίδου στη Μυτιλήνη για την παρουσίαση του νέου μυθιστορήματός της, Πορφυρό ποτάμι (Εκδόσεις Ψυχογιός), που θα γίνει την Πέμπτη 5 Οκτωβρίου, στις 8 το βράδυ, στο Βιβλιοπωλείο Book & Art (Κομνηνάκη 5, Μυτιλήνη, τηλ.: 22510.37961), η δημοσιογράφος-συγγραφέας Ράνια Μπουμπουρή συζήτησε μαζί της για το τελευταίο της αυτό βιβλίο, καθώς και για το προσφυγικό ζήτημα με φόντο την Καππαδοκία του χθες και τη σημερινή Ελλάδα της κρίσης.

«Σόφη Θεοδωρίδου, αγαπημένη συγγραφέας 200.000 αναγνωστών» διαβάζουμε στο εξώφυλλο του νέου μυθιστορήματός σας, Πορφυρό ποτάμι. Τι σημαίνει αυτό για σας;

Πολλά, αφού η στήριξη κι η αγάπη των αναγνωστών μου μου έδωσαν τη δύναμη να συνεχίσω στον δύσκολο δρόμο της συγγραφής. Δε γνωρίζω αν θα είχα το κουράγιο να το πράξω δίχως αυτούς στο πλάι μου. Γι’ αυτό, με την ευκαιρία της συνέντευξης αυτής θα ήθελα να τους απευθύνω ένα μεγάλο ευχαριστώ.

Το Πορφυρό ποτάμι αφορά τη ζωή του ελληνισμού στην Καππαδοκία – «Κιζίλ Ιρμάκ» είναι στα τούρκικα ο κόκκινος ποταμός, ο ποταμός Άλυς δηλαδή, ο μεγαλύτερος ποταμός της Μικράς Ασίας. Έχετε ταξιδέψει στα μέρη αυτά που τόσο γλαφυρά περιγράφετε στο βιβλίο σας;

Δυστυχώς, το ταξίδι που είχα προγραμματίσει, όταν πήρα την απόφαση να γράψω για την Καππαδοκία, το ματαίωσαν οι διάφορες τρομοκρατικές επιθέσεις σε ολόκληρη την Τουρκία κι έτσι δεν μπόρεσα να το πραγματοποιήσω. Ταξίδεψα, ωστόσο, ως εκεί μέσα από ντοκιμαντέρ και βιβλία ταξιδιωτικά, κυρίως όμως ταξίδεψα μέσα από ακούσματα κι από τα μάτια ανθρώπων που έζησαν στα μέρη εκείνα και πρόσφυγες πια στην Ελλάδα κατέγραψαν την καθημερινότητα και τα βιώματά τους. Με ενδιέφερε, εξάλλου, κυρίως η Καππαδοκία του παρελθόντος, η οποία δε γνωρίζω κατά πόσο συνταιριάζει μ’ αυτήν του παρόντος, κάτι που θα ήθελα όμως κάποια στιγμή να διαπιστώσω.

Το μυθιστόρημά σας βασίζεται σε αληθινή ιστορία. Πώς έφτασε σ’ εσάς η ιστορία αυτή;

Μου την αφηγήθηκε μια πρόσφυγας πρώτης γενιάς. Δεν αφορούσε την ίδια, ωστόσο γνώριζε τα βασικά. Τα υπόλοιπα τα συμπλήρωσε, όπως πάντα, η φαντασία μου.

Το Πορφυρό ποτάμι είναι ιδιαίτερα πλούσιο γλωσσικά και πραγματολογικά, σε ό,τι αφορά τον ελληνισμό της Καππαδοκίας, και στο τέλος του βιβλίου διαβάζουμε, στις ευχαριστίες σας, ποιοι στάθηκαν στο πλευρό σας στην απαιτητική αυτή εργασία. Πόσον καιρό σάς πήρε να ολοκληρώσετε το μυθιστόρημα;

Σχεδόν έναν χρόνο μού πήρε η έρευνα και η συγγραφή, με δεδομένο ότι, ζώντας σε τόπο όπου οι άνθρωποι είναι προσφυγικής καταγωγής, πολλά μού ήταν γνώριμα.

Αν γυρνούσε ο χρόνος πίσω, θ’ αλλάζατε κάτι σε αυτό;

Όχι, δε θα άλλαζα το παραμικρό στο Πορφυρό ποτάμι. Γενικώς, ολοκληρώνοντας ένα έργο, δεν έχω ποτέ τη διάθεση ν’ αλλάξω κάτι, αφού οι ίδιοι οι ήρωες μού έχουν δείξει τον δρόμο που θα ήθελαν να ακολουθήσουν κι έχω μάθει να συμβαδίζω μαζί τους και όχι να τους οδηγώ σε μονοπάτια προαποφασισμένα από εμένα. Πέρα, εννοείται, απ’ όσα διαδραματίζονται σ’ αυτό και άπτονται των αληθινών γεγονότων.

Η καταγωγή σας είναι από τον Πόντο, ενώ του συζύγου σας από την Καππαδοκία. Με άλλα λόγια, η προσφυγιά έχει εγγραφεί στην οικογενειακή σας ιστορία. Νιώθετε ότι εκπληρώνετε κάποιο χρέος απέναντι στους προγόνους σας, γράφοντας για τις χαμένες πατρίδες;

Δεν είναι η αίσθηση του χρέους, είναι η αγάπη που με ωθεί σε παρόμοια θέματα. Έχοντας μεγαλώσει όπως μεγάλωσα, είναι φυσικό να λαχταρώ να γνωρίσω καλύτερα τους προγόνους μου, να μάθω για τη ζωή τους εκεί, να «φορέσω για λίγο τα παπούτσια τους», όπως λέμε χαρακτηριστικά. Κι η αγωνία να μη σβηστούν οι μνήμες, επίσης, να μη χαθούν, αλλά να κρατηθούν και στις επόμενες γενιές.

Υπάρχει κάποια φράση των παππούδων σας για τη ζωή τους στη Μικρά Ασία, η οποία σας ακολουθεί σε όλη σας τη ζωή;

Παππούδες δε γνώρισα, έφυγαν όταν ήμουν πολύ μικρή. Ωστόσο, θυμάμαι τους θείους που έρχονταν για παρακάθι στο σπίτι κι η βραδιά περνούσε με αναφορές στα περασμένα να λένε στο τέλος: «Ας μη φορτώνουμε έχθρα και μίσος την ψυχή των παιδιών. Ζήσαμε και καλά χρόνια εκεί με τους Τούρκους, πριν γίνουν όλα μαχαίρι και κρέας».

Ο αναγνώστης ταξιδεύει μέσα από την ιστορία σας σε μέρη άγνωστα στον πολύ κόσμο και σε χρόνους περασμένους. Τι θα θέλατε να κρατήσει κυρίως από το ταξίδι αυτό και ποια σύνδεση θα του προτείνατε με το σήμερα;

Κάθε αναγνώστης είναι επόμενο να κρατάει ό,τι κρίνει ο ίδιος από τα έργα που διαβάζει, ανεξάρτητα από τη θέληση ή και τη στόχευση του συγγραφέα. Μ’ αυτό ως μια μικρή επισήμανση, θα σας έλεγα ότι θα ήθελα να κρατήσει τον τρόπο που είχαν μάθει για αιώνες να συμβιώνουν αρμονικά στον τόπο εκείνο Ρωμιοί και Τούρκοι – όποτε τους άφηνε το ντοβλέτι ήσυχους, βέβαια. Με δεδομένο, λοιπόν, πως η παγκοσμιοποίηση κι οι εξελίξεις σε όλα τα επίπεδα τείνουν να δημιουργήσουν κοινωνίες πολυπολιτισμικές, καλό είναι να θυμόμαστε ότι η αρμονική συμβίωση των λαών είναι εφικτή, όταν δε λησμονούμε πως παρά τις διαφορές μας είμαστε όλοι πρώτα και πάνω απ’ όλα άνθρωποι.

Έχετε επισκεφθεί άλλη φορά τη Λέσβο;

Δυστυχώς, όχι. Είναι η πρώτη μου φορά, αν και πάντα ήθελα να την επισκεφθώ. Φυσικά, αυτή η επίσκεψή μου θα είναι μόνο η αρχή. Σκοπεύω να ξαναέρθω οπωσδήποτε καλοκαιράκι για διακοπές και ν’ ανακαλύψω τις ομορφιές της, που γνωρίζω πως είναι πολλές.

Τι σκέφτεστε για το προσφυγικό/μεταναστευτικό ζήτημα;

Είναι ένα πολύ σοβαρό θέμα που αφορά όχι μόνο εμάς αλλά πολλές χώρες, γι’ αυτό και επιβάλλεται να λυθεί μέσα από οργανώσεις διεθνείς, όπως είναι ο ΟΗΕ. Η Ελλάδα από μόνη της θεωρώ ότι δεν είναι σε θέση να το διαχειριστεί, αλλά κι ότι είναι άδικο να αφεθεί να το διαχειριστεί μονάχη.

Πιστεύετε ότι θα εξαλειφθούν ποτέ τα αίτια που γεννούν την ανθρώπινη εξαθλίωση;

Ιδεολογίες και θρησκείες που ευαγγελίστηκαν κατά καιρούς μια πανανθρώπινη κοινωνία χωρίς διακρίσεις και εκμετάλλευση απέτυχαν παταγωδώς. Και το παρόν, δυστυχώς, δε μας δίνει ενδείξεις ώστε να αισιοδοξούμε.

Παρ’ όλα αυτά, υπάρχει κάτι που σας δίνει ελπίδα στη σημερινή Ελλάδα της κρίσης;

Υπάρχουν πολλά που μου δίνουν ελπίδα κι αυτό είναι οι ίδιοι οι Έλληνες. Είμαστε σκληρή φυλή. Περάσαμε πάμπολλα διά μέσου των αιώνων, το μαρτυρά η πλούσια Ιστορία μας, συχνά χειρότερα κατά πολύ απ’ όσα ζούμε σήμερα. Οι πρόγονοί μας άντεξαν, αφού είμαστε ακόμη εδώ. Το ίδιο έχω την πεποίθηση πως θα συμβεί και τώρα.

Σας ευχαριστούμε θερμά και σας ευχόμαστε καλή συνέχεια!

Σας ευχαριστώ κι εγώ πολύ για την ενδιαφέρουσα συνέντευξη. Καλή συνέχεια και σ’ εσάς!

Βρείτε το μυθιστόρημα Πορφυρό ποτάμι  εδώ