Αφιέρωμα στη Λεσβιακή Εθνική Αντίσταση

 Το Αφιέρωμα στην Λεσβιακή Εθνική Αντίσταση  από τον  Παναγιώτη Μιχ. Κουτσκουδή μέσα από την στήλη του "Ιστορικές Σελίδες"  με αφορμή την σημερινή ημέρα που έχει καθιερωθεί να τιμάται η Εθνική Αντίσταση. 

«Πολεμήσατε άοπλοι εναντίον πανόπλων και νικήσατε. Πολεμήσατε μικροί εναντίον μεγάλων και επικρατήσατε. Δεν ήταν δυνατό να γίνει αλλιώς, γιατί είστε Έλληνες. Ως Ρώσοι κερδίσαμε χάρη στη θυσία σας χρόνο για να αμυνθούμε. Σας ευγνωμονούμε».

(Ραδιοφωνικός Σταθμός Μόσχας, 27/4/1942)

Με το Νόμο 1285/1982 καθιερώθηκε να τιμάται η Εθνική Αντίσταση της χώρας μας εναντίον της τριπλής φασιστικής κατοχής (Γερμανών, Ιταλών και Βουλγάρων) της περιόδου 1941-1945 στις 25 του Νοέμβρη. Η συγκεκριμένη ημερομηνία παραπέμπει στο σαμποτάζ που έγινε στις 25/11/1942 με αποτέλεσμα την ανατίναξη της γέφυρας του Γοργοποτάμου. Στην επιχείρηση, που εξελίχθηκε το βράδυ της 25ης προς το πρωί της 26ης Νοεμβρίου 1942, πήραν μέρος δυνάμεις του ΕΛΑΣ με 86 αντάρτες, του ΕΔΕΣ με 52 αντάρτες και μικρή ομάδα Βρετανών κομάντος αποτελούμενη από 14 άνδρες. Η συντονισμένη επιχείρηση κατάφερε να αντιμετωπίσει με επιτυχία τις απόπειρες της φρουράς της γέφυρας να ανακόψει την επίθεση. Ακολούθησε η ανατίναξη της γέφυρας, πριν προλάβουν να φτάσουν ενισχύσεις από τα στρατεύματα κατοχής. Μάλιστα υπήρξε και πρόβλεψη για σαμποτάζ και στις δύο γραμμές του σιδηροδρόμου, ώστε να μην είναι δυνατή η αποστολή ενισχύσεων. Θεωρείται από τα κορυφαία σαμποτάζ στην κατεχόμενη Ευρώπη και στόχο είχε – και τον πέτυχε – να δημιουργήσει προβλήματα ανεφοδιασμού των γερμανικών δυνάμεων στο μέτωπο της Αφρικής. Για αντίποινα στο σαμποτάζ, οι Ιταλοί παίρνουν από τις φυλακές της Λαμίας 14 πατριώτες, από τους οποίους επτά θα εκτελέσουν μπροστά στην γκρεμισμένη γέφυρα.

Η Λέσβος ήταν παρούσα σ’ όλους τους εθνικούς, κοινωνικούς και λαϊκούς αγώνες της νεότερης ιστορίας της πατρίδας μας, από τα χρόνια της Ελληνικής Επανάστασης του ’21 μέχρι και σήμερα και έχυσε το αίμα των καλύτερων παιδιών της στο βωμό της λευτεριάς, της ανεξαρτησίας, της δημοκρατίας. Δεν έλειψε ούτε από τον επικό πατριωτικό αντιφασιστικό αγώνα του λαού μας στα βουνά της Πίνδου και στο Αλβανικό Μέτωπο, ούτε από τον θρυλικό αγώνα του ΕΑΜ-ΕΛΑΣ που κατάφερε ισχυρά πλήγματα στους κατακτητές σε όλη την Ελλάδα. Η θυσία της αποτιμάται σε εξακόσιους περίπου Λέσβιους που έδωσαν τη ζωή τους στον εθνικοαπελευθερωτικό αγώνα της περιόδου 1940-1945 (τα ονόματα τους επισυνάπτονται σε αρχεία εικόνων). Εκτενή βιογραφικά των θυμάτων και στοιχεία από την υπάρχουσα σχετική βιβλιογραφία θα βρει ο αναγνώστης στα βιβλία του Γιώργου Γαλέτσα:

• «Στο σημάδι… Το ιστορικό των εκτελέσεων στα «Τσαμάκια» κατά την περίοδο της γερμανικής κατοχής (φωτογραφίες – ενθύμια – ανακοινώσεις – ντοκουμέντα)», (Δήμος Μυτιλήνης 2010), αφιερωμένο στους 42 εκτελεσμένους στα Τσαμάκια.
• «Λέσβιοι στην Εθνική Αντίσταση - πορεία προς το θάνατο» (1^ος τόμος), (Εκδόσεις ΑΙΟΛΙΔΑ, Μυτιλήνη 2016), αφιερωμένο σε 111 συμπατριώτες μας που έχασαν τη ζωή τους εντός και εκτός Λέσβου κατά την περίοδο της Εθνικής Αντίστασης.
• «Λέσβιοι στην Εθνική Αντίσταση – η συνέχεια και το τέλος» (2^ος τόμος), (Εκδόσεις ΑΙΟΛΙΔΑ, Μυτιλήνη 2018), αφιερωμένο σε άλλους 138 συμπατριώτες μας που έχασαν τη ζωή τους εντός και εκτός Λέσβου στη διάρκεια της Εθνικής Αντίστασης.

Η Εθνική Αντίσταση στο νησί μας οργανώθηκε από την Κεντρική Επιτροπή Απελευθερωτικού Αγώνα Λέσβου (ΚΕΑΑΛ), που μετονομάστηκε αργότερα (μετά την ίδρυση του ΕΑΜ στην Αθήνα στις 27/9/1941) σε Νομαρχιακή Επιτροπή ΕΑΜ Λέσβου, και εξαπλώθηκε αρχικά στα κεφαλοχώρια και στη συνέχεια σε όλα τα χωριά του νησιού. Είχαν προηγηθεί οι προσπάθειες του Νίκου Βουδούρη και του Γρηγόρη Κουντουρέλη να ανασυγκροτήσουν τη διαλυμένη από τη μεταξική δικτατορία κομματική οργάνωση του ΚΚΕ και να στήσουν αντιστασιακή οργάνωση στη Λέσβο, αλλά δεν ευοδώθηκαν, γιατί χτυπήθηκαν έγκαιρα από την Ασφάλεια. Στα χρόνια της Γερμανικής κατοχής η συντριπτική πλειοψηφία του λεσβιακού λαού συσπειρώθηκε στο ΕΑΜ, γιατί αυτό οργάνωσε τη Λεσβιακή Εθνική Αντίσταση με τρόπο που εξέφραζε τα δημοκρατικά και πατριωτικά αισθήματα του λαού και έδινε λύσεις στα μεγάλα και επιτακτικά προβλήματα που του προκάλεσε η φασιστική κατοχή, αφού:

• Ελαχιστοποίησε στο μέτρο του δυνατού το μεγάλο θανατικό από την πείνα διοργανώνοντας λαϊκά συσσίτια, χτυπώντας ή απομονώνοντας τους μαυραγορίτες και τους χαφιέδες συνεργάτες των Γερμανών.
• Καθοδήγησε και βοήθησε τους νέους ν’ αποφύγουν την πολιτική επιστράτευση, ώστε κανένας νέος να μην πάει να δουλέψει στα κάτεργα των κατακτητών και κυρίως στα οχυρωματικά έργα της Λήμνου.
• Λειτούργησε δυο διαμετακομιστικές βάσεις του ΕΑΜ για επικοινωνία του με συμμαχικές υπηρεσίες της Μέσης Ανατολής, την πρώτη στην Κακοπετριά των Μυστεγνών και τη δεύτερη στον όρμο της Λαγκάδας ανάμεσα στη Σαρακίνα και το Γενί Λιμάνι του Μανταμάδου. Από τις περιοχές αυτές φυγαδεύονταν πατριώτες στη Μικρά Ασία, για να ενταχθούν στις Ένοπλες Δυνάμεις της Μέσης Ανατολής.
• Φιλοξένησε και λειτούργησε με δική του ευθύνη τον ασύρματο του Στρατηγείου Μέσης Ανατολής, από την άνοιξη του 1943 μέχρι την απελευθέρωση του νησιού στις 10 Σεπτέμβρη του 1944, παρέχοντας σε καθημερινή βάση πολύτιμες πληροφορίες τόσο για την κίνηση στο λιμάνι της Μυτιλήνης, αλλά και άλλων μικρότερων λιμανιών, όσο και πληροφορίες για τις στρατιωτικές εγκαταστάσεις των κατακτητών, τα φυλάκια τους στο νησί, το στρατωνισμό τους, τα οχυρωματικά τους έργα. Χάρη στις πληροφορίες αυτές του Λεσβιακού ΕΑΜ, τον Απρίλη του 1944 με απόφαση του Στρατηγείου Μέσης Ανατολής πραγματοποιήθηκε η πετυχημένη επίθεση των κομάντος του Ιερού Λόχου κατά της Γκεστάπο, με αποτέλεσμα την δολοφονία του διοικητή, υποδιοικητή και 2 άλλων ανδρών της Γκεστάπο, μιας καταδρομικής επίθεσης που θεωρήθηκε από τις συμμαχικές δυνάμεις η μεγαλύτερη επιτυχημένη αντιστασιακή ενέργεια στο Βόρειο Αιγαίο.   
• Εξέδωσε, στην αρχή στην πόλη της Μυτιλήνης και αργότερα σε δεκάδες κεφαλοχώρια, ενημερωτικά δελτία που εξελίχθηκαν σε μορφές κανονικού δελτίου ειδήσεων για την πληροφόρηση και ενημέρωση του λαού με βάση τις ραδιοφωνικές εκπομπές του BBC και όχι μόνο. Από την άνοιξη δε του 1944 προχώρησε στις παράνομες εκδόσεις της εφημερίδας «Ελεύθερη Λέσβος», οργάνου της Ν.Ε. του ΕΑΜ Λέσβου, και «Αντιφασίστας», οργάνου του Συμβουλίου της ΕΠΟΝ Λέσβου. Οι εφημερίδες αυτές την εποχή εκείνη προσέφεραν τα μέγιστα, αφού ενημέρωναν, εμψύχωναν το Λεσβιακό Λαό και του κατήγγειλαν τη στάση των δοσιλογικών Αρχών Κατοχής.

• 

Μέσα από τις εφημερίδες αυτές θα βρούμε τα πρώτα και απαραίτητα τεκμήρια για τις δολοφονικές επιθέσεις των Γερμανών και των συνεργατών τους σε Αγιάσο και Μανταμάδο στις 28 Μαρτίου 1944, σε Καλλονή στις 21 Ιουνίου 1944 και σε Καλλονή και Αγία Παρασκευή στις 23/8/1944.

• Συγκρότησε:

α) Από τα τέλη του 1943 τον αντάρτικο βραχίονα του, το 22^ο Σύνταγμα ΕΛΛΑΣ Λέσβου, που έπαιξε σπουδαίο ρόλο τους τελευταίους μήνες της Κατοχής και πρώτιστα τους πρώτους μήνες μετά την αποχώρηση των Γερμανών όπου τόσο στην πόλη της Μυτιλήνης όσο και στα χωριά επικράτησε υποδειγματική τάξη, χωρίς επεισόδια και πράξεις αντεκδίκησης που παρουσιάστηκαν σε πολλές περιοχές της χώρας.

β) Από το φθινόπωρο του 1943 την Λεσβιακή ΕΠΟΝ που στις τάξεις της στρατεύθηκαν τα πιο ζωντανά και διαλεχτά βλαστάρια της λεσβιακής γης, για να πρωτοστατήσουν στην οργάνωση συσσιτίων για τα πεινασμένα παιδιά, στις εκδηλώσεις για ψυχαγωγία στα μαύρα χρόνια της σκλαβιάς, στις διαδηλώσεις, σε παράνομες εξορμήσεις και επικίνδυνες αποστολές συγκέντρωσης πληροφοριών, κατασκοπίας, μεταφοράς και φύλαξης ασυρμάτων.

Τιμή και δόξα στην αθάνατη Εθνική μας Αντίσταση και στους ηρωικούς νεκρούς μας. Η ιστορική μνήμη πρέπει να μείνει ζωντανή και να γίνει κτήμα των νεότερων γενιών, γιατί όπως είπε ο Ελί Βιζέλ, γεννημένος στη Ρουμανία Εβραίος συγγραφέας, καθηγητής, δημοσιογράφος και πολιτικός ακτιβιστής, τιμημένος με το Βραβείο Νόμπελ Ειρήνης το 1986 και  επιβιώσας του Ολοκαυτώματος, «Ο δήμιος σκοτώνει πάντα δυο φορές. Τη δεύτερη με τη λήθη»!

Δείτε όλο το φωτογραφικό υλικό στην gallery που ακολουθεί: 

κλικ για μεγέθυνση και λεζάντες 

Στις επόμενες φωτογραφίες - κάρτες ακολουθεί η ονομαστική κατάσταση των Λέσβιων που έδωσαν τη ζωή τους στον εθνικοαπελευθερωτικό αγώνα της περιόδου 28/10/1940 έως 8/5/1945 (Επιμέλεια Γιώργου Γαλέτσα).