Ζώντας με την αβεβαιότητα
Ένας βουδιστής μοναχός είπε ότι «η ζωή είναι σαν να ανεβαίνεις σε ένα καράβι, το οποίο αποπλέει από το λιμάνι και είναι βέβαιο ότι θα βυθιστεί». Πραγματικά, το μόνο σίγουρο είναι ότι κάποια στιγμή θα τερματιστεί η ζωή μας και θα επέλθει ο θάνατος. Αυτός ο φόβος, έστω και υποσυνείδητα, μας κυνηγάει όλους. Γι’ αυτό, στη διάρκεια της ζωής μας αγωνιζόμαστε να αποκτήσουμε έλεγχο στην καθημερινότητά μας, να νιώθουμε ασφάλεια, σιγουριά και σταθερότητα. Ωστόσο, στον ρευστό κόσμο μας κυριαρχεί η αβεβαιότητα, που κάνει το μέλλον μας άγνωστο και απρόβλεπτο.
Η αβεβαιότητα δεν μπορεί να χαρακτηριστεί ως κάτι καλό ή κακό, απλά υπάρχει, όπως υπάρχει ο νόμος της βαρύτητας. Ο Βούδας συμπεριέλαβε την αβεβαιότητα στις τρεις «δεσμεύσεις» που δίδαξε πως πρέπει να έχει ένας άνθρωπος ώστε να αντέξει στον ασταθή και μη προβλέψιμο κόσμο μας. Δεν πρόκειται για κανόνες ηθικής που αν τους παραβλέψει κανείς θα τιμωρηθεί σε ένα είδος κόλασης, απλά βοηθούν τον άνθρωπο να αποκτήσει μια ευρύτερη κοσμοθεωρία.
Η πρώτη δέσμευση λέει ότι θα πρέπει να έχουμε επίγνωση των συναισθημάτων, των σκέψεων και των ενεργειών μας, ώστε να μη λειτουργούμε με σύγχυση, για να κάνουμε το καλύτερο δυνατό για τον εαυτό και για τους άλλους. Έτσι, χτίζουμε την ικανότητά μας να αγκαλιάζουμε την απρόβλεπτη πλευρά της ζωής.
Η δεύτερη δέσμευση λέει ότι θα πρέπει να μάθουμε να νιώθουμε άνετα με την αβεβαιότητα. Ενεργούμε λες και θα ζήσουμε για πάντα και αυτό δεν μας αφήνει να χαρούμε όσα ζούμε στο παρόν, γιατί αγωνιούμε να αυξήσουμε τα υλικά αγαθά που προσδίδουν μια πρόσκαιρη ασφάλεια. Επίσης, ο φόβος του τέλους δεν μας αφήνει να χαρούμε, γιατί σκεφτόμαστε ότι θα βιώσουμε κάτι φρικτό. Προτιμάμε τη σιγουριά της επιτυχίας ή της αποτυχίας, όχι όμως την αβεβαιότητα που μας τρομάζει. Ακόμη και η πιθανή παρέμβαση κάποιων θεοτήτων που τιμωρούν τους ανθρώπους στη ζωή αλλά και μετά τον θάνατο, τα απρόσμενα καταστροφικά φυσικά φαινόμενα, αποτελούν εμπόδια για την απόλαυση της ζωής.
Η τρίτη δέσμευση λέει να αγκαλιάσουμε τον κόσμο όπως είναι, να κατανοήσουμε ότι όλα αλλάζουν και ότι τα πάντα είναι ένα μέσο για πνευματική αφύπνιση. Να νιώσουμε οικεία με το γεγονός ότι όσα αποκτήσαμε, όσα χρησιμοποιούμε σήμερα ξεθωριάζουν με το πέρασμα του χρόνου σαν ένα φευγαλέο όνειρο, ξεθωριάζουν στη μνήμη, ώσπου τελικά θα χαθούν.
Η δομή μας ολόκληρη σαν όντα βασίζεται στην αβεβαιότητα, αν σκεφτούμε για λίγο πώς είμαστε φτιαγμένοι. Έχουμε έναν νου ο οποίος είναι αεικίνητος, απασχολείται συνεχώς με σκέψεις για βιώματα του παρελθόντος και μελλοντικές προσδοκίες. Έχουμε ένα σώμα που αποτελείται από άτομα και χημικά μόρια, τα οποία λαμβάνουμε από το εξωτερικό περιβάλλον με την τροφή. Όμως, η κβαντομηχανική λέει πως ο υλικός κόσμος στην ουσία είναι άϋλος κατά 99,9%, δηλαδή αποτελείται κυρίως από ενέργεια. Τα υποατομικά σωματίδια που δομούν τα άτομα είναι κύματα πιθανοτήτων ενέργειας και πληροφορίας. Συνεπώς, τα ανθρώπινα όντα στην ουσία είναι κύματα πιθανοτήτων και σαφώς διέπονται από την αρχή της αβεβαιότητας, όπως όλα γύρω μας.
Αν δεν υπήρχε η αβεβαιότητα δεν θα δημιουργούνταν η ύλη που βλέπουμε γύρω μας, καμία από τις θεμελιώδεις προϋποθέσεις που κάνουν δυνατή την ανάδυση της ζωής στο σύμπαν δεν θα ήταν παρούσα. Ένα σύμπαν χωρίς την αρχή της αβεβαιότητας, θα ήταν σίγουρα ένα νεκρό σύμπαν, τίποτα νέο δε θα μπορούσε να δημιουργηθεί και δεν θα υπήρχε αυτό που ονομάζουμε «δημιουργός» ή θεός.
Η αβεβαιότητα είναι ένας φυσικός νόμος του μικρόκοσμου που ελέγχει όλα όσα γίνονται στον μακρόκοσμο με ένα τρόπο μυστικό για τις αισθήσεις μας και μυστικιστικό για τον νου. Εισάγει ένα στοιχείο τυχαιότητας, έναν μη αιτιοκρατικό παράγοντα στη λειτουργία της περίτεχνα ρυθμισμένης ρουτίνας μας.
Συνεπώς, η αβεβαιότητα είναι μια στοιχειώδης αρχή της ζωής μας και ο αταλάντευτος αγώνας μας να επιβάλουμε τη βεβαιότητα στην καθημερινότητά μας δημιουργεί άγχος. Για να αποφύγουμε αυτό το άγχος αποκτάμε συνήθειες και προβλέψιμες, επαναλαμβανόμενες συμπεριφορές που προσωρινά μειώνουν τον φόβο αλλά μακροπρόθεσμα έχουν αρνητικές συνέπειες. Όσο αποκτάμε άνεση να βρισκόμαστε σε έναν κόσμο με άπειρες πιθανότητες και αβεβαιότητα, η ανάγκη μας για έλεγχο, χειραγώγηση και επιβολή ελαττώνεται και η ικανότητα για απόλαυση, ηρεμία και αδιατάρακτη ειρήνη αυξάνεται.
Η αποδοχή της αβεβαιότητας μπορεί να μας βοηθήσει να αναπτύξουμε τη δεξιότητα της εστίασης σε πολλαπλές λύσεις, ενδιαφέρουσες επιλογές και δυνατότητες, να δούμε νέες ευκαιρίες και να βιώσουμε νέες εμπειρίες.
Θα μπορούμε να γίνουμε συνειδητοί συνδημιουργοί, όπως αναφέρει η κβαντομηχανική, να γίνουμε οι αρχιτέκτονες του μέλλοντός μας και έτσι δε θα έχουμε καμία ανάγκη να προβλέψουμε το μέλλον ή να ελέγξουμε το ανεξέλεγκτο!
* Η Χαρά Ζήκα είναι Χημικός, Δρ. Φαρμακευτικής, συγγραφέας του βιβλίου «Έρωτας, Χημεία & Σεξ»-Εκδόσεις Ιανός και δημοσιογράφος. Ζει τη Μυτιλήνη και αρθρογραφεί κάθε Τετάρτη στο Lesvosnews.net στη στήλη "Η αλχημεία του έρωτα"
