Η Χούντα των Συνταγματαρχών στη Μυτιλήνη: Απάνθρωπες συλλήψεις, βασανιστήρια και αντίσταση

Από την ομάδα «ΦΙΛΟΙ ΙΣΤΟΡΙΚΗΣ ΜΝΗΜΗΣ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΗΣ ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΑΣ» (ΦΙΜΠΟΔ), καταγράφεται η συστηματική καταστολή και τρομοκρατία που επιβλήθηκε στη Μυτιλήνη από το πραξικόπημα της 21ης Απριλίου 1967 έως την πτώση της δικτατορίας το 1974.

1. Η Πολιτική Σκηνή της Μυτιλήνης Πριν τη Χούντα

Η Μυτιλήνη ήταν ένα από τα κέντρα του δημοκρατικού και αριστερού κινήματος στην Ελλάδα. Στις εκλογές του Φεβρουαρίου 1964:

• Η Ένωση Κέντρου (ΕΚ) εξέλεξε 3 βουλευτές.
• Η Ενιαία Δημοκρατική Αριστερά (ΕΔΑ) εξέλεξε 2 βουλευτές (Θεόφραστο Παππά και Νίκο Γανίτη).
• Η ΕΡΕ (Δεξιά) ήρθε τρίτη, εκλέγοντας μόνο 1 βουλευτή.

Αυτό δείχνει την ισχυρή δημοκρατική συνείδηση του νησιού, κάτι που η Χούντα αποφάσισε να καταστείλει με σκληρότητα.

2. Οι Πρώτες Συλλήψεις – Το Στρατόπεδο της Παιδαγωγικής Ακαδημίας

Στις 20-21 Απριλίου 1967, δύο μέρες πριν την Κυριακή των Βαΐων, ξεκίνησε η μαζική σύλληψη 200 στελεχών της ΕΔΑ, της Νεολαίας Λαμπράκη και άλλων δημοκρατικών στη Μυτιλήνη.

Σημεία Σύλληψης και Κράτησης:

• Αστυνομικό Τμήμα (Τζέιμς Αριστάρχου 15, Κιόσκι): Εκεί οδηγήθηκαν οι πρώτοι κρατούμενοι.
• Παλαιά Παιδαγωγική Ακαδημία (σημερινό ΚΤΗΜΑ ΜΠΟΤΣΑΡΗ): Μετατράπηκε σε στρατόπεδο κράτησης, με συνθήκες ανθυγιεινές και βασανιστήρια.

Σημαντικές Προσωπικότητες που Συνελήφθησαν:

• Απόστολος Αποστόλου (Δάσκαλος): Δήμαρχος Μυτιλήνης, πρώτος πολίτης που συνελήφθη.
• Θεόφραστος Παππάς & Νίκος Γανίτης: Βουλευτές της ΕΔΑ.
• Στρατής Σκαμπαβίας: Κουρέας που αρνήθηκε να υπογράψει τη συμβολή του στη Χούντα και συνελήφθη.
• Μερόπη Φράγκου: 6 ετών, της οποίας οι γονείς εξορίστηκαν.

3. Απαγορεύσεις – Λογοκρισία – Τρομοκρατία

Α. Απαγορεύσεις Κυκλοφορίας

• Απαγόρευση κυκλοφορίας μετά το ηλιοβασίλεμα, ακριβώς όπως στην Κατοχή (1941-1944).

• Συνεχείς ανακοινώσεις στο ραδιόφωνο με απειλές:

  «Πας όστις διαδίδει ψευδείς ειδήσεις θα συλλαμβάνεται και θα παραπέμπεται εις το Στρατοδικείον» (Ανακοίνωση Στρατιωτικής Διοίκησης Λέσβου, 25/4/1967).

Β. Λογοκρισία στα ΜΜΕ

• Όλες οι εφημερίδες της Λέσβου υπέκυπταν σε προληπτική λογοκρισία.
• Απαγορεύτηκαν τραγούδια του Μίκη Θεοδωράκη, ξένοι ραδιοφωνικοί σταθμοί (π.χ. Ραδιόφωνο Σόφιας).

Γ. Εκκαθαρίσεις και Διορισμοί Χουντικών

• Απολύθηκαν όλοι οι δημοκρατικά εκλεγμένοι δήμαρχοι και σύμβουλοι.
• Διορίστηκαν χουντικοί σε όλες τις δημόσιες υπηρεσίες.
• 11 σωματεία εργατών και οικοδόμων διαλύθηκαν με απόφαση του ΓΕΣ.

4. Βασανιστήρια και Εξορία στη Γυάρο & Λέρο

Στις 3 Μαΐου 1967, οι κρατούμενοι μεταφέρθηκαν:

1. Με το αρματαγωγό «ΑΞΙΟΣ» → Χίος → Σάμος → Γυάρο.
2. Στη Γυάρο, 14.000 κρατούμενοι ζούσαν σε απάνθρωπες συνθήκες:
   • Χωρίς στέγη, νερό, ιατρική φροντίδα.
   • Με τρωκτικά, σκορπιούς και ακραίες καιρικές συνθήκες.

3. Στη Λέρο (Παρθένι, Λακκί), οι κρατούμενοι απειλούνταν:

   «Σαράντα χρόνια βαστούν οι δικτατορίες του Φράνκο και του Σαλαζάρ. Εδώ θα αφήσετε τα κόκαλά σας!»

5. Αντιστασιακές Κινήσεις στη Μυτιλήνη

Παρά την τρομοκρατία, η αντίσταση δεν έσβησε:

• Φοιτητές της Λέσβου δημιούργησαν μυστικές οργανώσεις (ΑΝΤΙΕΦΕΕ, ΠΑΜ ΝΕΩΝ, ΚΝΕ).
• Αντιχουντικές προκηρύξεις έπεφταν σε Μυτιλήνη και Πλωμάρι (Χριστούγεννα 1968, Πάσχα 1969).
• Συνθήματα κατά της Χούντας εγράφησαν στους τοίχους.

6. Η Πτώση της Χούντας και η Συνέχιση της Μνήμης

Μετά την πτώση της Χούντας (1974), πολλοί δικτατορικοί συνεργάτες παρέμειναν σε θέσεις εξουσίας. Σήμερα, η ιστορική μνήμη παραμένει ζωντανή, με μαρτυρίες και αρχεία να θυμίζουν ότι:

• Η Χούντα δεν ήταν «εθνικοσωτήρια», αλλά εγκληματική δικτατορία.
• Οι δημοκρατικές αξίες πρέπει να προστατεύονται από νεοφασιστικές απειλές.