O καθηγ. Απ. Σπανός μιλάει για τη διεθνή συνάντηση «Τεχνολογία και Προσφυγική Κρίση»

 

Ο λεσβιακής καταγωγής καθηγητής ιστορίας του νορβηγικού πανεπιστημίου Απόστολος Σπανός (το Πανεπιστήμιο εδρεύει στην πόλη Κριστιανσάντ) μιλάει στο Αθηναϊκό και Μακεδονικό Πρακτορείου Ειδήσεων για την ιδιαίτερη και σημαντική ταυτόχρονα επιστημονική αυτή συνάντηση.

 

 

Ως Λέσβιος στην καταγωγή, δεν μπορούσα να μείνω αδιάφορος σε μια τέτοια ανθρωπιστική κρίση, η οποία επιπλέον διαδραματιζόταν στον τόπο μου. Η ιδέα ήρθε μετά, αφού είχα μιλήσει με πολλούς ανθρώπους που σχετίζονταν με την προσφυγική κρίση από διάφορα μετερίζια. Και η ιδέα ήταν να βάλουμε στο ίδιο τραπέζι ανθρώπους που έχουν την καθημερινή ευθύνη για την διαχείριση των προσφυγικών ροών, ειδικούς που την έχουν μελετήσει για χρόνια ή την μελετούν τώρα, ανθρώπους που μπορούν να προτείνουν λύσεις και εκείνους που θα μπορούσαν να τις υλοποιήσουν, εκπροσώπους της τοπικής κοινωνίας και των ίδιων των προσφύγων. Πιστεύω πάρα πολύ στη συνέργεια. Δυστυχώς όμως, μέχρι τώρα, η επικοινωνία ανάμεσα στους διάφορους παράγοντες και πρωταγωνιστές είναι περιορισμένη, ενώ η συνεργασία περιορίζεται στις περιπτώσεις που είναι αναγκαία».

 

 

Όχι. Σε καμία περίπτωση. Χρειάζεται πολλή δουλειά, πάρα πολλή. Και αλλαγή νοοτροπίας στους περισσότερους από όσους σχετίζονται με την κρίση. Οι διάλογοι δεν είναι τίποτε περισσότερο από ένα βήμα, ελπίζω προς τη σωστή κατεύθυνση.

 

 

Κατ' αρχάς θα ήθελα να διευκρινίσω ότι οι «Διάλογοι της Λέσβου» δεν είναι συνέδριο. Τα συνέδρια έχουν ως στόχο τη συζήτηση επιστημονικών απόψεων και θεωρητικών προσεγγίσεων. Οι Διάλογοι έχουν στόχο πιο πρακτικό, να αποτελέσουν την αφετηρία για κάποιες βελτιώσεις, έστω μικρές. Αν δεν αποφέρουν έστω μία αλλαγή, βραχυπρόθεσμη ή μακροπρόθεσμη, θα έχουμε αποτύχει.

 

Επιπλέον, στους Διαλόγους προσπαθούμε να ξεφύγουμε από τη λογική της διαχείρισης της κρίσης μόνο από τους επαγγελματίες της πολιτικής και τους επαγγελματίες του εθελοντισμού. Στόχος μας είναι να συμμετέχουν σε όλες τις συνεδρίες εκπρόσωποι των ίδιων των προσφύγων και εκπρόσωποι της τοπικής κοινωνίας. Γι' αυτό και θέλω να απευθύνω μια πρόσκληση προς την τοπική κοινωνία να συμμετάσχει στη συζήτηση, όχι τόσο για να εκφράσει τον σκεπτικισμό της για τον τρόπο διαχείρισης της κρίσης, αλλά κυρίως για να προτείνει τρόπους καλύτερης διαχείρισης και καλύτερης συνεργασίας ανάμεσα σε όλους τους εμπλεκόμενους. Μιας συνεργασίας που θα έχει ως βάση το σεβασμό των δικαιωμάτων όλων των εμπλεκομένων.

 

 

Νομίζω ότι είναι κεντρικής σημασίας. Μάλλον σημαντικότερος από τον ρόλο των πολιτικών. Και πιστεύω πως είναι τεράστιο λάθος να συζητάμε πια για την προσφυγική κρίση χωρίς να βάζουμε στην εικόνα και τις τοπικές κοινωνίες, όχι μόνο τις ελληνικές τοπικές κοινωνίες οι οποίες βιώνουν επιπλέον και την δική μας κρίση, αλλά όλες τις τοπικές κοινωνίες, οι οποίες εκ των πραγμάτων καλούνται, άλλες περισσότερο κι άλλες λιγότερο, να προσαρμοστούν σε μια νέα, απαιτητική πραγματικότητα.

 

 

Ξεκινάμε με μια θεματική ενότητα που ονομάζουμε «Χαρτογράφηση της παρούσας κατάστασης», στην οποία θα προσπαθήσουμε να υφάνουμε έναν ρεαλιστικό καμβά για τις επόμενες ενότητες. Η δεύτερη ενότητα είναι αφιερωμένη στο θέμα «Τεχνολογία και Κοινωνική Καινοτομία», στην οποία θα επικεντρωθούμε στο πώς η υλοποίηση συγκεκριμένων κοινωνικών καινοτομιών, βασισμένων ή όχι στην τεχνολογία, μπορεί να βελτιώσει κάποιες πτυχές της κρίσης, όχι μόνο για τους πρόσφυγες, αλλά και για τις τοπικές κοινωνίες. Η τρίτη ενότητα είναι αφιερωμένη στην εξ αποστάσεως εκπαίδευση, κυρίως με τη χρήση έξυπνων κινητών συσκευών. Στην τέταρτη, θα παρουσιαστεί το πώς είναι δυνατόν να μελετηθεί η κρίση και πιθανά μελλοντικά σενάρια με τη χρήση προσομοιοτικών μοντέλων.

 

Διοργανώνουμε, τέλος, ένα πολύ ενδιαφέρον σεμινάριο, στο οποίο θα ήθελα να σταθώ λίγο παραπάνω. Είναι ένα σεμινάριο για τη συμμετοχική χρηματοδότηση (crowdfunding), το οποίο απευθύνεται όχι μόνο σε όσους δραστηριοποιούνται στην προσφυγική κρίση, αλλά σε οποιονδήποτε θα ενδιαφερόταν να χρηματοδοτήσει την όποια επαγγελματική, πολιτισμική ή κοινωνική του δραστηριότητα μέσω συμμετοχικής χρηματοδότησης. Ο ίδιος ο δήμος, οργανισμοί της τοπικής αυτοδιοίκησης, τοπικοί φορείς, πολιτισμικοί και άλλοι σύλλογοι, ακόμη και ιδιώτες θα μπορούσαν να χρηματοδοτήσουν έτσι κάποιες από τις δραστηριότητές τους. Το συγκεκριμένο σεμινάριο είναι μια άμεση προσφορά των Διαλόγων στην τοπική κοινωνία.

 

 

Πριν απαντήσω στο ερώτημα, θα ήθελα να διευκρινίσω δύο σημεία. Το ένα είναι ότι δεν είμαι ειδικός, δεν έχω μελετήσει την προσφυγική κρίση. Βλέπω τη δραστηριοποίησή μου στο αντικείμενο ως εθελοντική προσπάθεια, ένα πρότζεκτ ακαδημαϊκού εθελοντισμού, αν θέλεις. Το δεύτερο είναι πως η αντίδραση των τοπικών αρχών, των τοπικών κοινωνιών, της εθελοντικής κοινότητας και της πλειοψηφίας των ΜΚΟ υπήρξε ευεργετική και σε πολλές περιπτώσεις υποδειγματική. Απαντώντας στο ερώτημα, τώρα, ως απλός πολίτης και μιλώντας ειδικότερα για την Ελλάδα, θα έλεγα ότι το βασικό πρόβλημα είναι ένα εκρηκτικό μίγμα υποκρισίας από την πλευρά της Ευρωπαϊκής Ένωσης, πολύ περιορισμένων ικανοτήτων από την πλευρά του ελληνικού κράτους, πολύ περιορισμένων δυνατοτήτων των τοπικών αρχών, ασύδοτης και προκλητικής δραστηριότητας κάποιων ΜΚΟ και κάποιων ακτιβιστών, προκλητικής περιθωριοποίησης των τοπικών κοινωνιών, πολύ περιορισμένης διάχυσης γνώσης για το τι πραγματικά συμβαίνει σε υπερεθνικό, εθνικό και τοπικό επίπεδο, και ενός ευρύτερου διεθνούς περιβάλλοντος που είναι όσο άστατο θα μπορούσαμε να απευχόμαστε.

 

 

Ειλικρινά, δεν ξέρω τι έχω το δικαίωμα να περιμένω. Ξέρω ότι οι ομιλητές θα παρουσιάσουν πολύ ενδιαφέρουσες ιδέες, που μπορούν να αποτελέσουν βάση για βελτιώσεις και ελπίζω ότι από τις συζητήσεις θα προκύψουν τρόποι υλοποίησης κάποιων από αυτές. Επειδή όμως πολλές φορές η υλοποίηση καλών ιδεών σκοντάφτει στα γρανάζια της γραφειοκρατίας ή στην έλλειψη θέλησης ακόμη και από εκείνους που υποτίθεται ότι κόπτονται για λύσεις, προτιμώ να μην έχω καμία απολύτως προσμονή.

 

 

Επειδή αγαπάμε τη Λέσβο και τους κατοίκους της, την αισθανόμαστε σπίτι μας. Το πανεπιστήμιό μου έχει μια παρουσία στο νησί είκοσι πέντε χρόνων, καθώς λειτουργούμε το Κέντρο Σπουδών «Μετόχι» και το χώρο φιλοξενίας ερευνητών «Χριστός». Μετά από τόσα χρόνια εξαιρετικής συνεργασίας με τις αρχές και τους ανθρώπους της Λέσβου, αισθανόμαστε την υποχρέωση να προσφέρουμε κι εμείς κάτι. Οι Διάλογοι της Λέσβου εντάσσονται ακριβώς στο πλαίσιο αυτής της ηθικής υποχρέωσης.

 

 

 Όχι. Οι επόμενοι διάλογοι θα έχουν εντελώς διαφορετικά θέματα, διεθνούς αλλά και τοπικού ενδιαφέροντος. Θα με ενδιέφερε, για παράδειγμα, να διοργανώσουμε έναν διάλογο για το οικονομικό μέλλον του νησιού με την παρουσία διεθνών ειδικών σε θέματα κεντρικής σημασίας, όπως για παράδειγμα η ανάπτυξη του τουρισμού. Αυτό όμως είναι κάτι που πρέπει να γίνει σε συνεργασία με τους τοπικούς φορείς και τοπικές δυνάμεις, εάν υπάρξει το αντίστοιχο ενδιαφέρον. Υπάρχουν ήδη και άλλες σκέψεις για άλλα θέματα, τις οποίες θα συζητήσουμε την τελευταία μέρα της συνάντησης του Νοεμβρίου.

 

 

 Ένα μεγάλο «ευχαριστώ» στο πανεπιστήμιό μου, ιδίως στον αντιπρύτανή μου Stephen Seiler, στον Δήμο Λέσβου, ιδίως στον δήμαρχο Σπύρο Γαληνό, καθώς και στον Μάριο Ανδριώτη και την Έφη Τσιότσιου, με τους οποίους έχω συνεργαστεί πολύ στενά για την προετοιμασία των Διαλόγων, και σε όλους τους ομιλητές μας. Κι ένα τεράστιο «ευχαριστώ» στους Λέσβιους συντοπίτες μου που μας έκαναν περήφανους με την ανθρώπινη αντίδρασή τους σε μια απρόσμενη κρίση που είχε και έχει πολλές δύσκολες, άσχημες και επικίνδυνες πλευρές.

 

 

πηγη: ΑΠΕ - ΜΠΕ