Μπορούν να εκδηλώσουν κατάθλιψη τα παιδιά;
Γράφει η Μαρία Βερβέρη *
Η παιδική κατάθλιψη άργησε να αναγνωρισθεί σαν αυτόνομη κλινική οντότητα. Ήταν δύσκολο να γίνει κατανοητό πώς γίνεται να είναι αναπτυξιακά συμβατό για τα παιδιά να παρουσιάζουν κατάθλιψη. Εφόσον, θεωρούνταν ότι η παιδική ηλικία είναι η πιο χαρούμενη περίοδος της ανθρώπινης ζωής Ένας άλλος λόγος δυσκολίας της μελέτης της παιδικής κατάθλιψης είναι η αδυναμία του παιδιού να εκφράσει με λόγια τα συναισθήματα θλίψης, απελπισίας και απόγνωσης. Είναι μία κατάσταση που εύκολα παραγνωρίζεται γιατί τα καταθλιπτικά παιδιά δεν παραπονιούνται και τα προβλήματα της συμπεριφορά τους είναι μειωμένης έντασης.
Η κλινική εικόνα της παιδικής κατάθλιψης διαφέρει σημαντικά από εκείνη των ενηλίκων. Η βασικότερη διαφορά έγκειται στο ότι τα παιδιά δεν μπορούν να εκφράσουν λεκτικά τα συναισθήματα θλίψης που νιώθουν. Συνήθως, στην παιδική ηλικία παρατηρούνται φοβίες, άγχος αποχωρισμού, σωματικά συμπτώματα και διαταραχές διάθεσης. Αντίθετα, μελαγχολικά ή ψυχωτικά συμπτώματα, υπολειμματική λειτουργικότητα, απόπειρες αυτοκτονίας και αυτοκτονίες συναντώνται συχνότερα όσο αυξάνει η ηλικία.
Ωστόσο, η εικόνα της κατάθλιψης αλλάζει ανάλογα με το ηλικιακό στάδιο του παιδιού. Αναλυτικότερα, η βρεφική κατάθλιψη εκδηλώνεται με: 1)Συναισθηματική ατονία: Το βρέφος δεν έχει διάθεση να κοιτάει, να ακούει, να μυρίζει, να κινείται, να γνωρίζει, να λειτουργεί, να προοδεύει. 2)Με μειωμένες κινητικές πρωτοβουλίες, φτωχή μιμική, μονοτονία, τάση για επανάληψη των ιδίων δραστηριοτήτων και 3)Φτωχή αλληλεπιδραστική σχέση με τη μητέρα. Στην κατάθλιψη προσχολικής ηλικίας παρατηρείται κυρίως απάθεια, το παιδί δεν εκδηλώνει αυτό που θέλει, δεν συμμετέχει στο παιχνίδι. Επίσης, μπορεί να εκδηλωθούν διάφορες φοβίες και άγχος αποχωρισμού. Παρατηρούνται επίσης σωματικά συμπτώματα (κοιλιακοί πόνοι), διαταραχές διατροφής (ανορεξία, άρνηση τροφής) και διαταραχές ύπνου (αϋπνία, νυχτερινοί εφιάλτες). Η κατάθλιψη σχολικής ηλικίας γίνεται κυρίως αντιληπτή από την αλλαγή της συμπεριφοράς. Ακόμη, παρατηρείται πτώση στη σχολική επίδοση του παιδιού, διακοπή των σχέσεων με συνομηλίκους, απώλεια της ευχαρίστησης του παιχνιδιού, απομόνωση. Τα σωματικά συμπτώματα είναι και εδώ παρόντα. Επίσης, τα παιδιά αυτής της ηλικίας μπορεί να εκφράσουν αρνητικές και απαισιόδοξες σκέψεις. Συνήθως, το παιδί δείχνει λυπημένο, δυστυχισμένο. Τίποτα δεν το ευχαριστεί και δεν καταφέρνει τίποτα. Πιστεύει ότι δεν το αγαπούν και δεν το θέλουν. Παρουσιάζει επίσης συχνές εναλλαγές διάθεσης και συναισθήματος. Σ’ αυτή την ηλικία μπορεί να εκφραστούν ιδέες αυτοκτονίας, αλλά οι απόπειρες είναι σπανιότερες απ’ ότι στην εφηβεία. Συχνά παρατηρούνται εκρήξεις οργής, νευρικότητα, ευερεθιστότητα, προκλητικότητα και ανυπακοή.
Η πρώιμη ανίχνευση προστατεύει το παιδί από τις μακροχρόνιες συνέπειες της κατάθλιψης που επηρεάζουν τα σχολικά επιτεύγματα, τις σχέσεις με τους γονείς και τους συνομηλίκους και αυξάνουν τους κινδύνους στην παιδική ηλικία ή την εφηβεία.
* Η Μαρία Βερβέρη είναι Ψυχολόγος – Παιδοψυχολόγος (MSc Ψυχολογία Παιδιών και Εφήβων, University of Leiden, Ολλανδία) και εργάζεται στο ιδιωτικό της γραφείο, Καβέτσου 17, Μυτιλήνη (τηλ. 2251048933, 6945447016). Για περισσότερες πληροφορίες, επισκεφτείτε το http://mariaververi.blogspot.gr
Η Μαρία Βερβέρη αρθρογραφεί κάθε δεύτερη Δευτέρα στο Lesvosnews.net
