Τα Σαντούρια πενθούν, η Λέσβος διδάσκει: Η Ανθρωπιά του Μουτζούρη μπροστά στην Ευρώπη
Χθες βράδυ, η Μυτιλήνη φόρεσε τα πένθιμα της. Όχι με μαύρα υφάσματα ή σκοτεινά φώτα, αλλά με τον ήχο των σαντουριών της Αγιάσου, που αντήχησαν σαν κραυγή ψυχής στην έναρξη μιας εκδήλωσης που θα μείνει αξέχαστη. Υπό το βλέμμα των Πρέσβεων των Κρατών-Μελών της Ευρωπαϊκής Ένωσης, ο Περιφερειάρχης Βορείου Αιγαίου, Κωνσταντίνος Μουτζούρης, επέλεξε να τιμήσει τους νεκρούς του πρόσφατου ναυαγίου στη Σκάλα Συκαμνιάς με έναν τρόπο βαθιά ανθρώπινο, βαθιά ελληνικό. Τα σαντούρια, φορτισμένα με την παράδοση αιώνων, έπαιξαν τον πένθιμο σκοπό – αυτόν τον μελωδικό αποχαιρετισμό που στην Αγιάσο συνοδεύει τις ψυχές στον τελευταίο τους δρόμο. Ακολούθησε ένα λεπτό σιγής, που ένιωθες να κρατάει αιώνες, σαν να σταμάτησε ο χρόνος για να ακουστεί ο πόνος.
Ήταν μια πράξη που ξεπέρασε τα πρωτόκολλα και τις τυπικότητες. Ο Μουτζούρης δεν αρκέστηκε σε λόγια συλλυπητηρίων ή σε μια διεκπεραιωτική αναφορά. Με τα σαντούρια, έφερε στο προσκήνιο την ψυχή της Λέσβου – μια ψυχή που ξέρει να πενθεί, να τιμά και να διδάσκει. Επτά άνθρωποι, ανάμεσά τους τρία παιδιά, χάθηκαν στα κρύα νερά του Αιγαίου τις πρώτες πρωινές ώρες της 4ης Απριλίου 2025. Και ενώ οι έρευνες συνεχίζονται για τους αγνοούμενους, ο Περιφερειάρχης έδωσε φωνή σε αυτούς που δεν θα μιλήσουν ξανά. Ο πένθιμος σκοπός των σαντουριών της Αγιάσου, εμπνευσμένος από τις ραψωδίες του Φραντς Λιστ και υφασμένος με την παράδοση της Αγιάσου, δεν ήταν απλώς μουσική. Ήταν ένα μοιρολόι για τις ζωές που έσβησαν, ένας ύμνος στη μνήμη τους, μια υπενθύμιση ότι πίσω από τους αριθμούς υπάρχουν άνθρωποι.
Μπροστά στους Ευρωπαίους διπλωμάτες, ο Μουτζούρης έδωσε ένα μάθημα που δεν θα βρεις σε εγχειρίδια πολιτικής. Τους έδειξε ότι η Λέσβος δεν είναι μόνο ένας τόπος στα χαρτιά της ΕΕ, ένα σημείο στα σύνορα ή ένα στατιστικό δεδομένο για τη μετανάστευση. Είναι ένα νησί με καρδιά, με ιστορία, με ανθρωπιά. «Στόχος μας είναι να δείξουμε το πραγματικό πρόσωπο της Λέσβου και του Βορείου Αιγαίου», είχε πει νωρίτερα, και το πέτυχε. Όχι με φανφάρες, αλλά με τη σιωπή που ακολούθησε τον σκοπό – μια σιωπή που μίλησε πιο δυνατά από κάθε λόγο. Οι Πρέσβεις, συνηθισμένοι ίσως σε τυπικές δεξιώσεις, βρέθηκαν μπροστά σε κάτι πρωτόγνωρο: έναν λαό που ξέρει να κλαίει τους ξένους σαν δικούς του.
Τα σαντούρια της Αγιάσου, που συνήθως γεμίζουν εκδηλώσεις πολιτισμού με ζωντάνια, χθες έγιναν και η φωνή του πόνου. Αυτός ο σκοπός, που από τις αρχές του 20ού αιώνα συνοδεύει τις κηδείες στο νησί, έφερε μαζί του τη μνήμη όλων των χαμένων – όχι μόνο του χθεσινού ναυαγίου, αλλά και κάθε ψυχής που το Αιγαίο κατάπιε σιωπηλά. Και ο Μουτζούρης, με αυτή την κίνηση, ένωσε το χθες με το σήμερα, την παράδοση με την ανάγκη για δικαιοσύνη. Γιατί το ναυάγιο δεν ήταν απλώς ένα «ατύχημα». Ήταν η τραγική κατάληξη ενός κύκλου απελπισίας, διακίνησης και αδιαφορίας – ένας κύκλος που ο Περιφερειάρχης καλεί την Ευρώπη να σπάσει.
Καθώς οι νότες έσβηναν και η σιωπή απλωνόταν. "Ενός λεπτού σιωπή για τα θύματα του ναυαγίου" είπε ο Κώστας Μουτζούρης και όλη στην αίθουσα σηκώθηκαν και τίμησαν τους νεκρούς ΌΛΩΝ των ναυαγίων στο Αιγαίο.
Η βραδιά συνεχίστηκε με μουσική, γεύσεις και πολιτισμό. Όμως, εκείνη η πρώτη στιγμή έμεινε χαραγμένη. Ήταν η στιγμή που η Λέσβος, μέσα από τα σαντούρια και τη διορατικότητα του Μουτζούρη, είπε στον κόσμο: «Εδώ πενθούμε, εδώ τιμούμε, εδώ ζούμε». Και οι Ευρωπαίοι, που ήρθαν για να δουν, έφυγαν έχοντας νιώσει.
