Κατάχρηση ή εξάρτηση απ το αλκοόλ;

Γράφει η Ειρήνη Χατζηαναγνώστου *

Τα όρια μεταξύ απλής χρήσης, κατάχρησης και εξάρτησης από το αλκοόλ δεν είναι εύκολο να προσδιοριστούν. Ωστόσο, η κατάχρηση είναι ηπιότερη της εξάρτησης και δεν οδηγεί απαραίτητα σ’ αυτήν.

Μέχρι σήμερα δεν έχει «απομονωθεί» ένας παράγοντας που να εξηγεί τη ροπή προς την παθολογική χρήση του αλκοόλ. Οι περισσότεροι αλκοολικοί δεν παρουσιάζουν οικογενειακό ιστορικό αλκοολισμού που σημαίνει ότι η διαταραχή αυτή δεν κληρονομείται. Αυτό υποδηλώνει ότι στη γένεση του αλκοολισμού συμβάλλουν ψυχοκοινωνικοί παράγοντες, όπως είναι οι προσδοκίες του ατόμου από τη χρήση αλκοόλ, η απομόνωση, η μοναξιά, το άγχος, η αϋπνία, η χαμηλή αυτοεκτίμηση, το ιστορικό σεξουαλικής κακοποίησης, οι τραυματικές εμπειρίες, η κοινωνική πίεση, τα διαπροσωπικά προβλήματα, η κατάθλιψη κ.ά.   

Η εξάρτηση από το αλκοόλ χαρακτηρίζεται κυρίως από τα εξής:

·         Ανοχή, δηλαδή έντονη ανάγκη για αυξημένες ποσότητες ώστε να επέλθει το επιθυμητό αποτέλεσμα.

·         Στερητικό σύνδρομο, με ποικίλα σωματικά και γνωστικά συμπτώματα μετά τη διακοπή ή την ελάττωση του αλκοόλ.

·         Έντονη επιθυμία και αποτυχημένες προσπάθειες να ελαττώσει ή να ελέγξει τη χρήση του αλκοόλ.

·         Κατανάλωση μεγαλύτερη από την αρχική πρόθεση του άτομου, πχ σκόπευε να πιεί μια μπύρα και ήπιε τελικά δέκα.

·         Εγκατάλειψη ή μείωση των ενδιαφερόντων και των δραστηριοτήτων είτε εξαιτίας της χρήσης αλκοόλ ή λόγω της κατασπατάλησης χρόνου για εξεύρεση αλκοόλ.

Απ’ την άλλη, η κατάχρηση αλκοόλ με τη μη εκπλήρωση των εργασιακών και κοινωνικών υποχρεώσεων του ατόμου, καθώς και με αρνητικές σωματικές, διαπροσωπικές και νομικές συνέπειες από την επανειλημμένη χρήση αλκοόλ, χωρίς ωστόσο να είναι εξαρτημένος απ’ αυτό. Δηλαδή, τα φαινόμενα ανοχής, στέρησης και έντονης ενασχόλησης με την προμήθεια και κατανάλωση αλκοόλ δεν είναι κυρίαρχα σε αυτή τη διαταραχή.

Ένα σχετικά «ασφαλές» όριο χρήσης του αλκοόλ είναι τα έως δυο ποτά την ημέρα για τους άνδρες και ένα ποτό για τις γυναίκες και τους ηλικιωμένους. Επειδή  όμως και πάλι είναι πιθανό να υπάρχουν αρνητικές συνέπειες, είναι καλό να απέχει κανείς από τη χρήση αλκοόλ για τουλάχιστον δυο συνεχόμενες μέρες την εβδομάδα. Όταν το άτομο καταναλώνει αλκοόλ μέσα στα ασφαλή όρια, μπορεί να απολαύσει τα θετικά αποτελέσματα της χρήσης του τόσο σε επίπεδο ψυχικής διάθεσης και ευφορίας όσο και σε επίπεδο σωματικής υγείας.

Όσον αφορά τη θεραπεία για τον αλκοολισμό, φυσικά και υπάρχει. Τις πρώτες ημέρες χορηγείται φαρμακευτική αγωγή για να βοηθηθούν οι ασθενείς να απέχουν από το αλκοόλ. Η χορήγηση των ουσιών γίνεται αφού πρώτα ο ασθενής ενημερωθεί για τη δράση τους και δώσει τη συγκατάθεση του. Πολύ σημαντικό είναι να συνδυάζεται με ψυχοθεραπεία, η οποία θα καλύψει θέματα όπως η χαμηλή αυτοεκτίμηση του αλκοολικού. Η ψυχοθεραπεία ειδικότερα επιδιώκει:

·         Να εφοδιάσει το θεραπευόμενο με δεξιότητες ώστε να μπορεί να αναγνωρίζει, να περιμένει, να αποφεύγει και να αντιμετωπίζει καταστάσεις που τον κάνουν να θέλει να πιεί.

·         Αν και όταν ολισθήσει, να διαθέτει να κατάλληλα εφόδια για να μπορεί να αντιλαμβάνεται ότι το συγκεκριμένο επεισόδιο είναι ένα μεμονωμένο περιστατικό και δεν συνεπάγεται πλήρη υποτροπή.

·         Να τον βοηθήσει να αλλάξει τρόπο ζωής.

·         Να αποκτήσει αυτοέλεγχο και, τέλος,

·         Να μάθει τεχνικές διαχείρισης του στρες.

Ο ρόλος του θεραπευτή είναι περισσότερο καθοδηγητικός και εκπαιδευτικός με τελικό στόχο ο ίδιος ο θεραπευόμνεος να βοηθήσει τον εαυτό του. Επειδή ο αλκοολισμός θεωρείται μια σοβαρή και πολλές φορές επικίνδυνη έξη, κρίνεται απαραίτητη η συμβολή ειδικά καταρτισμένων θεραπευτών για την αντιμετώπιση του.

* Η Ειρήνη Χατζηαναγνώστου είναι Ψυχολόγος- Ψυχοθεραπεύτρια παιδιών- εφήβων- ενηλίκων, και εξειδικευμένη στη Νόσο Alzheimer. Εργάζεται στο δικό της Κέντρο Συμβουλευτικής και Ψυχοθεραπείας «Ψυχή & Λόγος» στην οδό Καβέτσου 13, Μυτιλήνη. Τηλέφωνο επικοινωνίας: 2251104284. Περισσότερες πληροφορίες στο eirinichatzianagnostou.blogspot.gr

Η Ειρήνη Χατζηαναγνώστου αρθρογραφεί κάθε Παρασκευή στο Lesvosnews.net