Σε είδα, φίλε μου, στη Μόρια, μια μέρα μετά την επίσκεψη του πρωθυπουργού

του Μιχάλη Μπάκα *   Να γελάς, φεύγοντας από το κέντρο καταγραφής, με το χαρτί, το μαγικό χαρτί για κάθε πρόσφυγα που φτάνει στο νησί, την πρώτη στάση του, φτάνοντας στην Ευρώπη. Το χαρτί που σου δίνει το δικαίωμα στην ελπίδα, για να πάρεις το καράβι για Πειραιά και από εκεί να κινήσεις για τη Θεσσαλονίκη, Γευγελή, Βουδαπέστη, Αμβούργο, ελπίζω, εάν είσαι τυχερός.

Στη Μόρια, μια μέρα μετά την απαστράπτουσα επίσκεψη του πρωθυπουργού της Ελλάδας και του καγκελάριου της Αυστρίας, μια μέρα μετά τα δακρυγόνα και τις κλωτσιές που έπεσαν αδιακρίτως από τα ΜΑΤ στο πλήθος των προσφύγων που για ώρες περίμενε να καταγραφεί, χωρίς τροφή και νερό, χωρίς καμία ενημέρωση για το τι πρέπει να κάνει και ποια είναι η διαδικασία.

Βράδυ Τετάρτης, και επιτέλους η κατάσταση φαίνεται να έχει «εξομαλυνθεί», η διαδικασία της καταγραφής έχει επιταχυνθεί. Αλληλέγγυοι μαγείρεψαν το μεσημέρι για τους πρόσφυγες οπότε όλοι είναι πιο ήρεμοι. Οι ουρές εξακολουθούν να είναι τεράστιες, όλοι περιμένουν υπομονετικά και φοβούνται να κουνηθούν, μην χάσουν τη σειρά τους. Έχει να βρέξει πολλές ημέρες αλλά παρόλαυτα βλέπεις λάσπες παντού, προφανώς δεν υπάρχει κανένα αποχετευτικό δίκτυο. Στους ελαιώνες γύρω από το κέντρο ανάμενες φωτιές για να ζεσταθείς, 3-4 καντίνες κάνουν χρυσές δουλειές, άλλοι πουλάνε φρούτα, άλλοι κουβέρτες, σκηνές και sleeping bags.

Τουλάχιστον τώρα πλέον οι εθελοντές κινούνται ελεύθερα. Πριν ένα χρόνο για να μπούμε στη Μόρια έπρεπε να κάνουμε αίτηση πολλές μέρες πριν και ήταν αμφίβολο εάν θα μας δέχονταν. Έχει κυλήσει πολύ νερό στο αυλάκι, το νησί μας ζει ιστορικές στιγμές. Πριν 3 χρόνια 50 πρόσφυγες που κοιμόντουσαν έξω από το Δημοτικό θέατρο ενεργοποίησαν αλληλέγγυα μια ολόκληρη πόλη, λίγους μήνες μετά λίγες δεκάδες πρόσφυγες «φιλοξενούνταν» σε σκηνές στο λιμάνι και όλοι εξεγείρονταν. Το 2015 οι αριθμοί μας έχουν ξεπεράσει. Εκατοντάδες χιλιάδες προσφύγων έχουν περάσει από τη Λέσβο, μόνο τις τελευταίες 12 ημέρες 45,000 πρόσφυγες πέρασαν από το νησί.

Οι εθελοντές είναι ακόμα εδώ και το παλεύουν, και επιμένουν. Λίγα μήλα, μπανάνες, κρουασάν και μπισκότα για τα μωρά για να σταθούν, ακόμα και ένα χαμόγελο μόνο, ανακουφίζουν τους ανθρώπους, για να νιώσουν ότι δεν είναι μόνοι τους σε αυτή τη ξένη χώρα. Κάποια μωρά κρυώνουν, γκρινιάζουν, νυστάζουν. Σκέφτομαι την γκρίνια των δικών μας μωρών και χαμογελώ. Στα γρήγορα βρίσκονται κάποια ζεστά ρούχα, παπουτσια και κάλτσες. Εθελοντές προσπαθούν, και τα καταφέρνουν, να κατευνάσουν την  ένταση των προσφύγων ώστε να μην ενεργοποιηθεί η χθεσινή μέθοδος των ΜΑΤ που μας ήρθαν από την Αθήνα και είναι προφανές ότι δεν ξέρουν, δεν μπορούν και, φοβάμαι ότι, δεν θέλουν σε τελική ανάλυση να αντιμετωπίσουν με άλλο τρόπο τη διαχείριση μια τεταμένης κατάστασης, παρά μόνο με φωνές, γκλομπ και δακρυγόνα. Παρόλαυτα κάποιοι αστυνομικοί ζητάνε τη βοήθεια των εθελοντών, καταλαβαίνουν και οι ίδιοι ότι η εικόνα Robocop με κράνος, εξάρτηση και προστατευτικά, τρομάζει τους πρόσφυγες. Κάποιοι ντόπιοι αστυνομικοί είναι προφανές ότι χειρίζονται την κατάσταση πιο ανθρώπινα, ζητάνε και αυτοί απελπισμένοι, βοήθεια από τους εθελοντές για να συνεννοηθούν με τους πρόσφυγες, να τους ενημερώνουν ότι υπάρχει καράβι που τους περιμένει στο λιμάνι για να γεμίσει και να φύγει στην Αθήνα. Δεν υπάρχουν λεωφορεία για τη μεταφορά των προσφύγων προς το λιμάνι και οι εθελοντές προσπαθούν να βρουν τη λύση. Και τη βρίσκουν.

Οι γιατροί του κέντρου καταγραφής έχουν φύγει το απόγευμα και το βράδυ δεν υπάρχει γιατρός. Μια γυναίκα λιποθυμά, ένας γιατρός, εθελοντής από τη Δανία, προσπαθεί να βοηθήσει, η γυναίκα ούτε η κόρη της μιλάνε αγγλικά. Μεταφραστής στο κέντρο το βράδυ δεν υπάρχει. Εθελοντές καλούν έναν μεταφραστή στο τηλέφωνο για να βοηθήσει το γιατρό να καταλάβει το ιστορικό της, η γυναίκα έχει καρδιακό πρόβλημα και υποφέρει από ημικρανίες, ο γιατρός δεν έχει φάρμακα, φάρμακα δεν έχει και το ασθενοφόρο που έρχεται να παραλάβει μια νεαρή κοπέλα που είναι 5 μηνών έγκυος και έχει αιμορραγία. Τελικά βρίσκεται ένα υπογλώσσιο και η γυναίκα είναι καλύτερα, αρνείται όμως να μεταφερθεί στο νοσοκομείο για να μην χάσει τη σειρά της για να πάρει το πολυπόθητο χαρτί. Τουλάχιστον στέκεται στα πόδια της.

Η Λέσβος έχει γίνει το επίκεντρο του κόσμου. Έφτασαν εδώ οι πάντες. Όλα καταγράφονται, ένας Αμερικάνος και ένας Δανός καμεραμέν καταγράφουν τα πάντα. Μεγάλοι διεθνείς οργανισμοί και ΜΚΟ δραστηριοποιούνται στο νησί και όμως η κατάσταση στη Μόρια εξακολουθεί να είναι απελπιστική. Μεσάνυχτα Τετάρτης, μια μέρα μετά την επίσκεψη του πρωθυπουργού και δεν υπάρχει ένας γιατρός, ένας μεταφραστής. Έχουν ξοδευτεί εκατομμύρια ευρώ στο Κέντρο και είναι προφανές ότι η  πρώτη μεγάλη βροχή θα κάνει την κατάσταση αφόρητη.


Μεσάνυχτα Τετάρτης. Σε είδα να φεύγεις από τη Μόρια με την ένα χαμόγελο που μόνο σε μικρά παιδιά βλέπουμε εμείς στην εποχή μας. Καλή τύχη, τη χρειάζεσαι φίλε μου, καλή τύχη και  καλή συνέχεια στο ταξίδι σου.