Χρονογράφημα
Το Απελή του αντιναζιστικού αγώνα κι ο αληθινός σταυρός…
του ΣΤΡΑΤΗ ΜΠΑΛΑΣΚΑ*
Δυο τρία τσιμεντένια σκαλοπάτια. Ότι απόμεινε. Μάρτυρας του χαμού ενός παιδιού που έπεσε νεκρό θύμα των εγκληματιών Ναζί του τρίτου Ράϊχ της εθνοφυλετικής καθαρότητας που κατέλαβαν καταστρέφοντας την πατρίδα. Εκεί στου Απελή.
Ο Πέτρος Γκιργκέτσος πιάστηκε από τους Γερμανούς την ώρα που περνούσε στην απέναντι ακτή, σκοπεύοντας να περάσει στη Μέση Ανατολή για να πολεμήσει για την πατρίδα του. Ποινή θάνατος.
Αυτόπτης μάρτυρας της εκτέλεσης του εκείνο το χάραμα της 4ης Μαίου 1942 από το γειτονικό καφενείο «του Απελή», ο πατέρας του.
Μια μαρτυρία που δημοσιεύτηκε σε έρευνα από το Γιώργο Γαλέτσα στο βιβλίο «Στο Σημάδι», λέει:
«Το πρωί της παραμονής κάθε εκτέλεσης που θα γινόταν στα Τσαμάκια, Γερμανός αξιωματικός επισκεπτόταν τον καφετζή και του ζητούσε χωρίς άλλες εξηγήσεις, ότι το καφενείο από νωρίς το απόγευμα μέχρι το μεσημέρι της επομένης έπρεπε να παραμείνει κλειστό και να μην υπάρχει κανείς μέσα σ’ αυτό το χρονικό αυτό διάστημα. Ούτε ο ίδιος ή μέλος της οικογενείας του ή οποιοσδήποτε άλλος. Αφού οι “γενναίοι” άνδρες του Τρίτου Ράιχ δεν ήθελαν κανένα αυτόπτη μάρτυρα στα ανδραγαθήματά τους.
Βλέπετε, το καφενείο αυτό… είχε και ένα μειονέκτημα• την άμεση οπτική επαφή με τον τόπο των εκτελέσεων και οι Γερμανοί θέλανε αυτοί και μόνο να ‘ναι αυτόπτες μάρτυρες…
Το μεσημέρι της ίδιας μέρας ο καφετζής του “Απελλή” δέχεται την επίσκεψη του γνωστού και φίλου του Γκιργκέτσου Γιώργη, που ‘χε υπόδικο το γιο του και υποψήφιο για εκτέλεση. Έπεσε στα πόδια του φίλου του, με κλάματα, παρακαλώντας τον να του επιτρέψει να μείνει στο καφενείο το βράδυ για να είναι παρών στην εκτέλεση του γιου του που θα γίνει τις πρωινές ώρες. Τον είχε από δω, τον είχε από κει, όρκοι ότι κανείς δεν θα τον πάρει είδηση, έπεισε τον καφετζή. Το απόγευμα στις 5 το καφενείο κλείνει πόρτες, παράθυρα κρύβοντάς μέσα το δύστυχο πατέρα. Δεν έχει ακόμη ξημερώσει και δυο γερμανικά καμιόνια φτάνουν στα Τσαμάκια για την εκτέλεση. Ο πατέρας από τις γρίλιες ξεχωρίζει ανάμεσα στους τρεις μελλοθανάτους την σιλουέτα του γιού του. Δεν το πιστεύει… Και πού δεν είχε τρέξει… Και ποιους δεν παρακάλεσε. Του ‘χαν δώσει ελπίδες… Θολώνει, ξεχνά τους όρκους πού ‘χε δώσει στον Απελλή. Θέλει να τρέξει κοντά στο γιο του, να παρακαλέσει τους Γερμανούς...
- “Ένα λάθος, μια επιπολαιότητα καμαράτ…”
Μα η πόρτες είναι κλειδωμένες απ’ έξω, δεν ανοίγει. Ξανακοιτά απ’ τις γρίλιες, οι τρεις σιλουέτες έχουν δεθεί σε τρία πεύκα. Μόνο βήματα στρατιωτικής μπότας που σβαρνά τα λιθάρια ακούγονται… Κι αυτός αιχμάλωτος στο κλουβί του “Απελλή”. Ξαφνικά σαν αστραπή του ‘ρχεται η σκέψη, τα κλουβιά έχουν και παράθυρα κι αυτά δεν κλειδώνουν απ’ έξω. Αυτό ήταν. Σε δευτερόλεπτα ο Γκιργκέτσος βρίσκεται στην αυλή του “Απελλή”… Λεύτερος πια τρέχει προς τις τρεις δεμένες σκιές ολοφυρόμενος… 30 μέτρα, 20 μέτρα τον χωρίζουν απ’ το γιο… Πέντε - έξη Γερμανοί πέφτουν επάνω του κι όλοι μαζί ένα κουβάρι τον απομακρύνουν… Ενώ το στρατιωτικό τζιπ με τον πατέρα φτάνει στο ύψος του αρχοντικού “Μουζάλα”, το κροτάλισμα του πολυβόλου σταματά το παραλήρημα του πατέρα…
Η Γερμανική Διοίκηση έχει θορυβηθεί… Η απόφαση άμεση. Το καφενείο του “Απελλή”, ο μοναδικός, άψυχος μάρτυρας των εκτελέσεων πρέπει να εξαφανισθεί!
Πώς; Να κατεδαφιστεί άμεσα!
Πράγματι μέχρι το τέλος της εβδομάδας το καφενείο του “Απελλή” θα υπάρχει μόνο στα καρτ ποστάλ. Τίποτε δεν πρέπει να υπάρχει και να θυμίζει τον άψυχο αυτόπτη μάρτυρα των 12 μέχρι τώρα εκτελεσμένων.»
Τα πεύκα δε μιλάνε. Εκτός από ένα… Το πεύκο πάνω στο οποίο εκτελέστηκε στις 4 Μαΐου του 1942 ο Πέτρος Γκιργκέτσος. Μια εκτέλεση στην οποία αναφέρεται η μόνη εφημερίδα που κυκλοφορούσε στη Λέσβο το «Φως», η «Καθημερινή Πολιτική Εφημερίς Εθνικοσοσιαλιστικών Αρχών».
Το πεύκο πάνω στο οποίο ο χαροκαμένος πατέρας και οι φίλοι του έσπευσαν και σκάλισαν ένα σταυρό. Είναι ακόμα εκεί. Πάνω στο δένδρο.
Το κορμί του Πέτρου Γκιργέτσου δε παραδόθηκε ποτέ. Το βάλαν σε ένα τσουβάλι με πέτρες και το πέταξαν στη θάλασσα από τη Φυκιότρυπα… Έτσι λειτουργούσαν, έτσι λειτουργούν. Νύχτα, ύπουλα, άνανδρα, βρώμικα.
* Από τη στήλη «Επί τον τύπον των ήλων…» στη σημερινή Πέμπτη 6.9.2018, έκδοση της εφημερίδας «τα Νέα της Λέσβου»
-------------------------------
Ένας Σταυρός σε ένα δέντρο στα Τσαμάκια. Ένας Σταυρός που φυλάει τον τόπο από τα καθάρματα τους Ναζί και τους επιγόνους τους, στο δέντρο όπου στήθηκε και εκτελέστηκε ο Πέτρος Γκιργέτσος. Ο Σταυρός της αγάπης για την πατρίδα και τον άνθρωπο.
