Το παιδί μου είναι υπερκινητικό ή απλώς ζωηρό; Γράφει η Μαρία Βερβέρη

Γράφει η Μαρία Βερβέρη*

Όλοι μας έχουμε δει παιδιά που τρέχουν ασταμάτητα στην παιδική χαρά, στο σούπερ μάρκετ, μέσα στο σπίτι πηδάνε, σκαρφαλώνουν, και ακόμα και όταν κάθονται να φάνε ή να παίξουν, κουνούν ασταμάτητα τα χέρια και τα πόδια τους. Βρίσκονται, δηλαδή, συνεχώς σε κίνηση, «σαν να είναι στην πρίζα» και να διαθέτουν ανεξάντλητα αποθέματα ενέργειας και ζωντάνιας. Πολλοί γονείς, λοιπόν, βλέποντας το παιδί τους να έχει μια τέτοια συμπεριφορά προβληματίζονται και αναρωτιούνται είναι απλώς ζωηρό ή υπερκινητικό;

Ας δούμε πιο αναλυτικά τι εννοούμε όταν μιλάμε για υπερκινητικότητα. Τα βασικά χαρακτηριστικά ενός παιδιού με αυτή τη διαταραχή είναι η υπερκινητικότητα, που το κάνει να βρίσκεται συνεχώς σε κίνηση, η παρορμητικότητα, που το κάνει να μην μπορεί να περιμένει τη σειρά του και να αντιδράει εκρηκτικά, να μην ολοκληρώνει τις εργασίες του και η ελλειμματική προσοχή, δηλαδή η αδυναμία να παραμένει συγκεντρωμένο σε κάτι για πολλή ώρα, καθώς η προσοχή του διασπάται εύκολα από κάποιο εξωτερικό ερέθισμα. Τα παιδιά αυτά είναι ακατάστατα, αδέξια και συχνά μπορεί να κάνουν ζημιές. Ένα άλλο στοιχείο που τα χαρακτηρίζει είναι ανυπομονησία. Είναι αλήθεια ότι κατά την προσχολική ηλικία η αυξημένη κινητική δραστηριότητα θεωρείται φυσιολογική και αναμενόμενη. Η διάκριση μεταξύ φυσιολογικής ζωηρότητας και υπερκινητικότητας σε αυτό το αναπτυξιακό στάδιο είναι αρκετά δύσκολη.

Ωστόσο, υπάρχουν συμπεριφορές οι οποίες μπορεί να μαρτυρούν κάποια παθολογία και συνεπώς όταν οι γονείς τις αντιληφθούν καλό είναι να δώσουν προσοχή και να συμβουλευτούν κάποιον ειδικό. Για παράδειγμα, στον παιδικό σταθμό ή στο σχολείο, δυσκολεύεται να καθίσει με την ομάδα όση ώρα απαιτείται. Δεν μπορεί να καθίσει στο θρανίο του. Δεν υπακούει σε κανόνες. Παρουσιάζει αδυναμία συγκέντρωσης, χαζεύει έξω από το παράθυρο, ονειροπολεί. Επίσης, έχει παρατηρηθεί ότι ορισµένα υπερκινητικά παιδιά, στην ηλικία του ενός-ενάμισι έτους, κοιμούνται λίγο, αντιδρούν και κινούν τα πόδια και τα χέρια τους νευρικά. Και στην ηλικία των τριών – τεσσάρων χρόνων περπατούν και κινούνται ασυντόνιστα, «άτσαλα».

Πως όμως μπορούμε να διαχωρίσουμε εάν το παιδί μας είναι υπερκινητικό ή απλά πολύ ζωηρό?

Υπάρχουν ενδείξεις που διαφοροποιούν τη συμπεριφορά των παιδιών με υπερκινητικότητα απ’ αυτή των συνομηλίκων.

• Ένα ζωηρό παιδί μπορεί να ελέγξει την κινητικότητα σε περιπτώσεις που δεν επιτρέπεται, σε αντίθεση με ένα υπερκινητικό που δεν μπορεί να την ελέγξει σε οποιαδήποτε περίπτωση.
• Τα παιδιά με υπερκινητικότητα είναι αδέξια σε δραστηριότητες που απαιτούν λεπτές κινήσεις. Αντίθετα τα ζωηρά παιδιά δεν αντιμετωπίζουν τέτοιου είδους  δυσκολίες. Τέτοιες δραστηριότητες είναι η ζωγραφική και η γραφή.
• Τα παιδιά με υπερκινητικότητα κάνουν ανήσυχο ύπνο. Τα βράδια στριφογυρνάνε στο κρεβάτι τους συνεχώς. Συμπεριφορά που δεν παρουσιάζουν κατά τη διάρκεια του ύπνου τους  τα ζωηρά παιδιά.
• Τα υπερκινητικά παιδιά θέλουν ισχυρό κίνητρο και ενίσχυση για να μπορέσουν να μείνουν συγκεντρωμένα. Κάτι τέτοιο δεν συναντάται στα ζωηρά παιδιά.
• Τα υπερκινητικά παιδιά είναι ευερέθιστα και ευέξαπτα και παρουσιάζουν σε μεγαλύτερη συχνότητα από τα συνομήλικα τους ζωηρά παιδιά προκλητική και αντιδραστική συμπεριφορά.

Να τονίσουμε, κλείνοντας ότι είναι πολύ σημαντικό η διάγνωση να γίνει όσο το δυνατόν πιο έγκαιρα, ώστε το παιδί  να λάβει την σωστή παρέμβαση για να μην περιθωριοποιηθεί και αντιμετωπίζεται ως ο κακός μαθητής  ή ως το κακό παιδί.

*Η Βερβέρη Μαρία είναι Ψυχολόγος – Παιδοψυχολόγος (MSc Ψυχολογία Παιδιών και Εφήβων, University of Leiden, Ολλανδία) και εργάζεται στο ιδιωτικό της γραφείο, Καβέτσου 17, Μυτιλήνη (τηλ. 2251048933, 6945447016). Για περισσότερες πληροφορίες,  επισκεφτείτε το http://mariaververi.blogspot.gr/

Η Βερβέρη Μαρία αρθρογραφεί κάθε δεύτερη Δευτέρα  στο Lesvosnews.net