Οι αγχώδεις διαταραχές

Γράφει η Μαρία Βερβέρη *

Διαταραχή Πανικού

Ως Διαταραχή Πανικού ορίζουμε την αγχώδη διαταραχή κατά την οποία το άτομο αισθάνεται άγχος και φόβο χωρίς να υπάρχει αντικειμενική αιτία και βιώνει προσβολή πανικού.

Προσβολή πανικού

Εννοούμε μια διακριτή περίοδος έντονου φόβου ή δυσφορίας, κατά την οποία εμφανίστηκαν αιφνίδια και κορυφώθηκαν μέσα σε 10 λεπτά της ώρας τέσσερα (ή περισσότερα) από τα ακόλουθα συμπτώματα: 1. Αίσθημα παλμών, καρδιά που «σφυροκοπά» ή επιτάχυνση του καρδιακού παλμού 2. Εφίδρωση 3. Τρεμούλα ή έντονος τρόμος 4. Αίσθημα λαχανιάσματος ή ασφυξίας 5. Αίσθημα πνιγμονής 6. Πόνος ή δυσφορία στο θώρακα 7. Ναυτία ή κοιλιακή ενόχληση 8. Αίσθημα ζάλης, αστάθειας ή τάση για λιποθυμία 9. Αποπραγματοποίηση (αισθήματα μη πραγματικού) ή αποπροσωποποίηση (ότι αποσπάται από τον εαυτό) 10. Φόβος απώλειας του ελέγχου ή ότι θα τρελαθεί 11. Φόβος θανάτου 12. Παραισθήσεις (μούδιασμα ή μυρμηγκιάσματα) 13. Ρίγη ή αίσθημα ζέστης 

Τα Ψυχολογικά Συμπτώματα

Το άτομο παρουσιάζει τάση φυγής από το συγκεκριμένο χώρο, φόβο ότι η κρίση θα συμβεί πάλι και αποφυγή των καταστάσεων ή των χώρων όπου εμφάνισε μια κρίση πανικού. 

Ο Τρόπος Εκδήλωσης της Διαταραχής Πανικού

Σε απειλητικές καταστάσεις ενεργοποιούνται δύο βασικοί βιολογικοί μηχανισμοί, η φυγή ή η μάχη για την αντιμετώπιση του κινδύνου. Ο εγκέφαλος κινητοποιεί το συμπαθητικό νευρικό σύστημα προκαλώντας έκκριση αδρεναλίνης, το άτομο αισθάνεται μια αίσθηση έξαψης. Οι χτύποι της καρδιάς αυξάνονται για να τροφοδοτήσουν με οξυγόνο τους ιστούς. Ο ρυθμός της αναπνοής γίνεται πιο έντονος για να καλύψει τις ανάγκες του οργανισμού σε οξυγόνο. Έτσι εμφανίζεται ζάλη, δύσπνοια και πόνος στο στήθος. Οι κόρες των ματιών διαστέλλονται για να εντοπίσουν πιο εύκολα τον κίνδυνο. Το πεπτικό σύστημα υπολειτουργεί για να παρέχει αίμα στους μυς και για αυτό παρουσιάζεται ναυτία. Το μυϊκό σύστημα είναι διεγερμένο γιατί προετοιμάζει το άτομο για φυγή. Οι σκέψεις είναι εστιασμένες στη διερεύνηση του κινδύνου. Μέσα από αυτή την διαδικασία, το άτομο αντιμετωπίζει αποτελεσματικά τον κίνδυνο. 

Όταν η διαδικασία αντιμετώπισης του κινδύνου ενεργοποιείται σε καταστάσεις που δεν είναι απειλητικές αλλά το άτομο αντιλαμβάνεται ότι είναι, τα συμπτώματα που εμφανίζονται προκαλούν δυσφορία και οδηγούν σε κρίση πανικού εξαιτίας του φόβου που βιώνει το άτομο. Ο φόβος θέτει σε λειτουργία την διαδικασία αντιμετώπισης του κινδύνου με αποτέλεσμα τα σωματικά συμπτώματα να αυξάνονται και να προκαλείται στο άτομο η σκέψη ότι θα του συμβεί κάτι κακό. Έτσι αρχίζει ο φαύλος κύκλος που προκαλεί και συντηρεί τις κρίσεις πανικού. 

Η Συχνότητα Εμφάνισης

Η Διαταραχή Πανικού εμφανίζεται συχνότερα στις γυναίκες απ’ ό,τι στους άνδρες. Οι κρίσεις ξεκινούν σε διάφορες ηλικίες αλλά είναι περισσότερο συνηθισμένες από τα 18 ως τα 35 ετών. Ενώ σημειώνονται ακόμα και στην παιδική ηλικία ή μετά από τα 45 έτη. Οι κρίσεις πανικού εκδηλώνονται ύστερα από πιεστικές και αγχωτικές καταστάσεις, είναι χρόνιες με υφέσεις και εξάρσεις. Σε πολλές περιπτώσεις συνοδεύονται με συνεχής και βαριά συμπτωματολογία. 

Η Διαταραχή Πανικού με Αγοραφοβία

 Τα άτομα που εμφανίζουν κρίσεις πανικού είναι πιθανό να περιορίσουν τις δραστηριότητες και να αλλάξουν τον τρόπο ζωής τους φοβούμενοι ότι θα εμφανίσουν μια ακόμα κρίση πανικού. 

Η αγοραφοβία σχετίζεται με τον πανικό. Τα άτομα που παθαίνουν κρίσεις πανικού συνδέουν την εμφάνιση της κρίσης με το χώρο που εκδήλωσαν τα συμπτώματα με αποτέλεσμα να αποφεύγουν εκείνο το μέρος όπως και άλλα με κοινά σημεία. Η αγοραφοβία εμφανίζεται μέσα στο πρώτο έτος από την πυροδότηση της πρώτης κρίσης πανικού. Ορισμένες φορές, η αγοραφοβία μπορεί να συντηρείται ακόμα και αν δεν υπάρχουν κρίσεις πανικού ή να υποχωρεί ταυτόχρονα με τις κρίσεις. Η λειτουργικότητα των ατόμων περιορίζεται και είναι σύνηθες να ενισχύονται συναισθήματα που παραπέμπουν σε συμπτώματα καταθλιπτικής διαταραχής. 

Η Θεραπεία

Η θεραπεία βοηθά τον θεραπευόμενο να αντιμετωπίσει τα σωματικά συμπτώματα, να τροποποιήσει τις δυσλειτουργικές σκέψεις και τη συμπεριφορά αποφυγής που διαιωνίζουν τον φόβο.  Ο θεραπευτής βοηθά τον θεραπευόμενο να εντοπίσει τις αρνητικές αυτόματες σκέψεις, να ελέγξει την αντικειμενικότητα τους και να τις αντικαταστήσει με πιο ρεαλιστικές.

* Η Μαρία Βερβέρη είναι Ψυχολόγος – Παιδοψυχολόγος (MSc Ψυχολογία Παιδιών και Εφήβων, University of Leiden, Ολλανδία) και εργάζεται στο ιδιωτικό της γραφείο, Καβέτσου 17, Μυτιλήνη (τηλ. 2251048933, 6945447016). Για περισσότερες πληροφορίες, επισκεφτείτε το http://mariaververi.blogspot.gr/

Η Μαρία Βερβέρη  αρθρογραφεί κάθε δεύτερη Δευτέρα στο Lesvosnews.net