Ο ρόλος του περιβάλλοντος στην ανάπτυξη διαταραχών στα παιδιά
Γράφει η Ειρήνη Χατζηαναγνώστου * Παίζει τελικά ρόλο το πλαίσιο μέσα στο οποίο μεγαλώνει ένα παιδί στο αν θα αναπτύξει κάποια διαταραχή; Σαφώς και παίζει. Οι μελέτες οι οποίες διερευνούν τους παράγοντες που επηρεάζουν τη διαδικασία της εμφάνισης και ανάπτυξης των ψυχικών διαταραχών, συνήθως δίνουν μεγάλη έμφαση στη συμβολή παραγόντων που σχετίζονται με τις διαπροσωπικές σχέσεις του ατόμου. Τις σχέσεις του με τους γονείς του, με τα αδέρφια του, με τους συνομηλίκους του. Τα προβλήματα και οι δυσκολίες που αντιμετωπίζουν ορισμένα παιδιά (αλλά και οι ενήλικες) στις σχέσεις τους με τους άλλους συχνά αποτελούν ενδείξεις για την παρουσία κάποιας διαταραχής.
Οι δυσκολίες στις διαπροσωπικές σχέσεις λειτουργούν άλλοτε ως αιτιολογικός παράγοντας και άλλοτε ως συνέπεια της διαταραχής. Δηλαδή, η εμφάνιση της παθολογικής συμπεριφοράς μπορεί να αποτελεί ουσιαστικά την έκβαση των διαταραγμένων σχέσεων ή, απ’ την άλλη, οι διαταραγμένες σχέσεις να είναι αποτέλεσμα της διαταραχής.
Οι σχέσεις του παιδιού με τους γονείς του παίζουν πρωταρχικό ρόλο. Δύο διαστάσεις της συμπεριφοράς τους φαίνεται ότι επηρεάζουν περισσότερο. Η πρώτη είναι η σκληρή αντιμετώπιση του παιδιού μέσα από την εχθρική ή απορριπτική συμπεριφορά των γονιών και η δεύτερη είναι η ασταθής και ασαφής συμπεριφορά των γονιών προς το παιδί καθώς και η ελλιπής φροντίδα που του παρέχουν.
Η σκληρή αντιμετώπιση και η απόρριψη του παιδιού από τους γονείς του μπορεί να σχετίζεται σε μεγάλο βαθμό με την κατάθλιψη. Επίσης, έχει διαπιστωθεί πως η σωματική κακοποίηση και η συναισθηματική αποστέρηση των παιδιών μπορεί να τα οδηγεί σε προβλήματα συμπεριφοράς, σε αγχώδεις διαταραχές ή σε διαταραχές συναισθήματος. Το διαζύγιο, η προβληματική σχέση των γονέων και η βία στην οικογένεια σχετίζονται με την εκδήλωση προβλημάτων συμπεριφοράς στα παιδιά. Η κακοποίηση του παιδιού στην οικογένεια του είναι πιθανό να οδηγεί και σε δυσκολίες στις σχέσεις με τους συνομηλίκους του.
Οι σχέσεις με τους συνομηλίκους είναι ακόμα ένας παράγοντας που μπορεί να επιδράσει στην ανάπτυξη της παθολογικής συμπεριφοράς. Η είσοδος του παιδιού σε μια ομάδα σηματοδοτεί την αξιολόγηση του από τα άλλα παιδιά και καταλήγει στην αποδοχή ή την απόρριψη του από αυτά. Τα παιδιά με κάποια διαταραχή βιώνουν έντονα την απόρριψη των συνομηλίκων τους. Και αντιστρόφως, η απόρριψη του παιδιού από τους συνομηλίκους του σχετίζεται με προβλήματα συμπεριφοράς και προσαρμογής στο σχολείο. Πολύ συχνά συμβαίνει τα παιδιά να παραπονιούνται για διάφορους πόνους (κοιλιά, κεφάλι κλπ) που τους κάνουν να θέλουν να φύγουν απ’ το σχολείο και η αιτία πίσω απ’ αυτή τη συνθήκη να είναι ένας καβγάς ή κορόιδεμα από τους συμμαθητές. Η ομάδα των συνομηλίκων του παιδιού μπορεί να ασκήσει επίδραση ακόμα και στην έκβαση της διαταραχής που ενδεχομένως αντιμετωπίζει το παιδί.
Τέλος, οι σημερινές συνθήκες διαβίωσης, οι περιορισμένες και ελλιπείς δυνατότητες πρόσβασης σε καλής ποιότητας προγεννητική φροντίδα και τα καθημερινά φαινόμενα της φτώχειας, της κακής διατροφής, της έκθεσης στη βία, της ανεργίας, των κακών συνθηκών στέγασης, δημιουργούν συχνά στα παιδιά αυτά αυξημένες πιθανότητες για την εκδήλωση ψυχοπαθολογίας.
* Η Ειρήνη Χατζηαναγνώστου είναι Ψυχολόγος- Ψυχοθεραπεύτρια με πιστοποίηση στις Αγχώδεις Διαταραχές Παιδιών & Εφήβων και εξειδικευμένη στη Νόσο Alzheimer. Εργάζεται στο δικό της Κέντρο Συμβουλευτικής και Ψυχοθεραπείας «Ψυχή & Λόγος» στην οδό Καβέτσου 13, Μυτιλήνη. Τηλέφωνο επικοινωνίας: 2251104284. Περισσότερες πληροφορίες στο eirinichatzianagnostou.blogspot.gr
Η Ειρήνη Χατζηαναγνώστου αρθρογραφεί κάθε δεύτερη Δευτέρα στο Lesvosnews.net
