H διαταραχή της ταυτότητας του φύλου στα παιδιά
Γράφει η Ειρήνη Χατζηαναγνώστου *
Σε κάθε κοινωνία, υπάρχει ένα πολύπλοκο σύστημα άγραφων κανόνων σχετικά με τις μορφές συμπεριφοράς που θεωρούνται αρμόζουσες για τους άντρες και τις γυναίκες. Η τήρηση των κανόνων αυτών και η ικανοποίηση των κοινωνικών προσδοκιών για το στερεότυπο ρόλο του κάθε φύλου είναι απαραίτητες προϋποθέσεις για την ομαλή ένταξη του ατόμου στο κοινωνικό σύνολο και την αποδοχή του από τους συνανθρώπους του. Η διαμόρφωση συμπεριφοράς ανάλογης με το φύλο είναι μια διαδικασία που ξεκινά από την βρεφική ηλικία και συνεχίζεται καθ όλη τη διάρκεια της ζωής.
Σε ορισμένες περιπτώσεις, ωστόσο, η αναγνώριση από το παιδί ότι ανήκει σε ένα από τα δυο φύλα δεν σημαίνει ταυτόχρονη αποδοχή του φύλου αυτού. Στις περιπτώσεις αυτές, το παιδί αισθάνεται δυσφορία με το γεγονός ότι ανήκει στο ένα ή στο άλλο φύλο και εκφράζει, τόσο λεκτικά όσο και με τη συμπεριφορά του, την επιθυμία να ανήκε στο αντίθετο φύλο. Όταν η δυσφορία αυτή είναι έντονη, επίμονη στο χρόνο και εκδηλώνεται με γενικευμένο τρόπο στη συμπεριφορά του παιδιού, υπάρχουν σοβαρές ενδείξεις για τη διάγνωση της διαταραχής της ταυτότητας του φύλου. Η διαταραχή αυτή είναι εξαιρετικά σπάνια και για το λόγο αυτό η κλινική εμπειρία και τα ερευνητικά δεδομένα που διαθέτουμε είναι περιορισμένα.
Στα παιδιά με τη διαταραχή αυτή. Η δυσφορία για το φύλο τους και η επίμονη ταύτιση με το άλλο φύλο εκδηλώνονται με ποικίλες μορφές συμπεριφοράς. Για παράδειγμα, το παιδί μπορεί να εκδηλώνει επίμονα την επιθυμία να ανήκει στο άλλο φύλο. Σε κάποιες περιπτώσεις μπορεί να εμφανίζει φαντασιώσεις ότι όντως ανήκει στο άλλο φύλο. Επίσης, το παιδί δηλώνει συνήθως έντονη επιθυμία συμμετοχής σε στερεότυπα παιχνίδια και δραστηριότητες του άλλου φύλου καθώς και ισχυρή προτίμηση σε συμπαίκτες του άλλου φύλου. Τα αγόρια δηλώνουν συνήθως ότι προτιμούν να ντύνονται με κοριτσίστικα ρούχα, αποφεύγουν το βίαιο παιχνίδι και τυπικές αγορίστικες δραστηριότητες, ενώ προτιμούν κούκλες και κουζινικά. Τα κορίτσια απ’ την άλλη, δυσανασχετούν με το γεγονός ότι πρέπει να φοράνε φούστες και φορέματα και πολλές φορές αποφεύγουν εκδηλώσεις και παρελάσεις για το λόγο αυτό. προτιμούν τα κοντά μαλλιά, να παίζουν με αγορίστικα παιχνίδια και αθλήματα και να κάνουν παρέα με αγόρια.
Είναι πολύ σημαντικό να μη συγχέεται η διαταραχή της ταυτότητας του φύλου με την άρνηση ενός παιδιού να συμβιβαστεί απόλυτα με στερεότυπες κοινωνικές προσδοκίες αντίστοιχες με το φύλο του, όπως φανερώνουν για παράδειγμα οι ρήσεις «τα αγόρια δεν πρέπει να κλαίνε» ή «τα κορίτσια πρέπει να είναι τακτικά και νοικοκυρεμένα». Αντίθετα, για να τεθεί η διάγνωση πρέπει η συμπεριφορά του παιδιού να υποδηλώνει μια σοβαρή διαταραχή της βαθύτερης αίσθησης του σχετικά με τη θηλυκή ή αρσενική του ταυτότητα. Μεμονωμένες μορφές συμπεριφοράς που χαρακτηρίζουν το αντίθετο φύλο δεν αποτελούν λόγο ανησυχίας.
Πηγή: «Ψυχοπαθολογία παιδιών & εφήβων», Κάκουρος Ε. & Μανιαδάκη Κ
* Η Ειρήνη Χατζηαναγνώστου είναι Ψυχολόγος- Ψυχοθεραπεύτρια με πιστοποίηση στις Αγχώδεις Διαταραχές Παιδιών & Εφήβων και εξειδικευμένη στη Νόσο Alzheimer. Εργάζεται στο δικό της Κέντρο Συμβουλευτικής και Ψυχοθεραπείας «Ψυχή & Λόγος» στην οδό Καβέτσου 13, Μυτιλήνη. Τηλέφωνο επικοινωνίας: 2251104284. Περισσότερες πληροφορίες στο eirinichatzianagnostou.blogspot.gr
Η Ειρήνη Χατζηαναγνώστου αρθρογραφεί κάθε δεύτερη Δευτέρα στο Lesvosnews.net
