Διαταραχή Μετά Από Ψυχοτραυματικό Στρες

Γράφει η Μαρία Βερβέρη *

Η διαταραχή μετατραυματικού στρες είναι η αγχώδης διαταραχή η οποία εμφανίζεται σε άτομα που βίωσαν, είδαν ή άκουσαν ένα τραυματικό γεγονός να συμβαίνει. Το άτομο κατανόησε το γεγονός ως ιδιαίτερα απειλητικό για τη ζωή του ή τους άλλους με αποτέλεσμα να αισθανθεί έντονο φόβο, τρόμο και αδυναμία να ανταποκριθεί. Η διαταραχή του ψυχοτραυματικού στρες εμφανίστηκε μετά τον πόλεμο του Βιετνάμ και αποτελεί χαρακτηριστική διαταραχή των πολεμιστών που συμμετείχαν σε αυτό.  

Τα γεγονότα που μπορούν να χαρακτηριστούν ως τραυματικά είναι οι φυσικές καταστροφές πχ σεισμοί, πυρκαγιές, πλημμύρες, οι καταστροφές που προκαλούνται από τον άνθρωπο πχ βίαιες επιθέσεις, σεξουαλική κακοποίηση, βιασμός, τρομοκρατικές επιθέσεις, βασανιστήρια, πόλεμος, πολιτική βία, τα ατυχήματα πχ αυτοκινητικά, αεροπορικά, ναυάγια και η διάγνωση θανατηφόρας ασθένειας ή ο ξαφνικός θάνατος οικείου προσώπου. 

Τα συμπτώματα:

• Αρχικά, παρουσιάζεται μία υπερδιέγερση, με τη μορφή ταχυκαρδίας, ιδρώτα, δύσπνοιας, υπερέντασης, ακατάστατων σκέψεων και γενικευμένης ανησυχίας. Επίσης, εκδηλώνονται συναισθήματα φόβου, ανημπόριας ή τρόμου και όσον αφορά στα παιδιά αποδιοργανωμένη ή ευερέθιστη συμπεριφορά. Στη συνέχεια, πιθανώς το άτομο βιώνει μία κατάσταση αποκοπής από την πραγματικότητα – σαν να ζει σε όνειρο – ή αρνείται το γεγονός ή το ξεχνά ή συμπεριφέρεται σαν να μην το απασχολεί καθόλου.
• Επιπλέον, συνεχής αναβίωση του τραυματικού γεγονότος, με τη μορφή αναμνήσεων, εικόνων, σκέψεων, επαναλαμβανόμενων εφιαλτών, αίσθηση του ότι το γεγονός επαναλαμβάνεται. Επίσης το άτομο εμφανίζει και σωματικές αντιδράσεις κατά την επαφή με ο,τιδήποτε μπορεί να θυμίζει το γεγονός. Στα παιδιά, η συνεχής αναβίωση μπορεί να γίνει εμφανής μέσω του παιγνιδιού. 
• Ακόμη, επίμονες προσπάθειες αποφυγής των ερεθισμάτων, που συσχετίζονται με το τραύμα και συναισθηματικό «μούδιασμα». Λόγου χάρη, μετά από κάποιο ατύχημα ίσως το άτομο να μην θέλει να μπει ξανά στο αυτοκίνητο, ή να κλείνει την τηλεόραση όταν έχει σκηνές συγκρούσεων.
• Τα μικρότερα παιδιά ενδέχεται να παρουσιάσουν συμπεριφορές παλινδρόμησης, όπως ενούρηση, εγκόπριση γκρίνια, ύπνο στο κρεβάτι των γονιών. Πολλά παιδιά ακόμη, μπορεί να εκδηλώσουν άγχος αποχωρισμού ή φόβους θανάτου, δικού τους ή των γονιών τους, αλλά και συχνά να αναφέρουν σωματικά συμπτώματα, όπως πονοκεφάλους, κοιλιακούς πόνους και ζαλάδες, τα οποία δεν οφείλονται σε υποκείμενη ιατρική κατάσταση

Οι Παράγοντες που Ενισχύουν την Ανάπτυξη της Διαταραχής Μετά Από Ψυχοτραμαυτικό Στρες

1)Ηλικία πχ παιδιά και ηλικιωμένοι, προηγούμενα τραυματικά γεγονότα, πρόσφατες αλλαγές στην ζωή του ατόμου πχ απώλεια εργασίας, ψυχιατρικά προβλήματα, σωματικές ασθένειες.

2)Επαναλαμβανόμενες τραυματικές εμπειρίες που σχετίζονται με απειλή και τραυματισμό, απώλεια οικείου προσώπου εξαιτίας τραυματικού γεγονότος, η μη ρεαλιστική αντίληψη του άτομου για την προσωπική του ευθύνη.

3)Η ένταση των αντιδράσεων του ατόμου μετά από το τραυματικό γεγονός, ο τρόπος αντιμετώπισης του προβλήματος, η κοινωνική υποστήριξη και βοήθεια. Στα παιδιά, η λειτουργικότητα μετά από το τραυματικό γεγονός εξαρτάται από την συμπεριφορά και την ανησυχία των γονέων.

Η Επαγγελματική Βοήθεια

Όταν οι ενήλικες εμφανίζουν τα συμπτώματα πολύ καιρό και όταν τα παιδιά παρουσιάζουν θυμό, επιθετική συμπεριφορά, προβλήματα στο σχολείο, απόσυρση, υπερενασχόληση με το τραυματικό γεγονός, άγχος και συναισθηματικές δυσκολίες τότε είναι απαραίτητη η βοήθεια από έναν ειδικό θεραπευτή.

Βιβλιογραφικές αναφορές:

DSM-IV, American Psychiatric Association, 1994.

* Η Μαρία Βερβέρη είναι Ψυχολόγος – Παιδοψυχολόγος (MSc Ψυχολογία Παιδιών και Εφήβων, University of Leiden, Ολλανδία) και εργάζεται στο ιδιωτικό της γραφείο, Καβέτσου 17, Μυτιλήνη (τηλ. 2251048933, 6945447016). Για περισσότερες πληροφορίες, επισκεφτείτε το http://mariaververi.blogspot.gr/

Η Μαρία Βερβέρη  αρθρογραφεί κάθε δεύτερη Δευτέρα στο Lesvosnews.net