Το άγχος στην εφηβεία

Γράφει η Μαρία Βερβέρη *

            Το άγχος είναι ένα πολύ δυσάρεστο συναίσθημα. Στην εφηβεία τα παιδιά μπορούν εύκολα να «τα χάσουν» και συνεπώς βρίσκονται πολύ συχνά σε κατάσταση έντονου άγχους. Το άγχος, βέβαια, είναι φυσιολογικό μέχρι κάποιο βαθμό γιατί βοηθά στην ενεργοποίηση του ατόμου. Ωστόσο, όσο φυσιολογικό και αν είναι το έντονο άγχος σε έναν έφηβο, οι γονείς πρέπει να μπορούν να το αναγνωρίσουν για να πάρουν τα μέτρα τους.

            Ενδεικτικά, αναφέρουμε κάποια σημάδια που θα πρέπει να ενεργοποιήσουν τόσο τον έφηβο όσο και τους γονείς. Ο έφηβος παρουσιάζει νευρικότητα, ανησυχία και απότομη συμπεριφορά ή δείχνει κακή διάθεση. Μπορεί να παραπονιέται για ταχυκαρδίες, παρουσιάζει αλλαγή στις συνήθειες του ύπνου, αλλαγές στη γενική συμπεριφορά, κάνει συχνά παράπονα για πονοκεφάλους, ζαλάδες και άλλες αδιαθεσίες. Ωστόσο υπάρχουν και έφηβοι οι οποίοι μπορεί να μην εμφανίσουν τίποτα από τα παραπάνω αλλά και πάλι πρέπει να είμαστε προσεκτικοί στα σημάδια που μας δίνουν. Μερικά παιδιά παριστάνουν θαυμάσια τους «άνετους» και εμφανίζονται «αναίσθητα» όπως τα κατηγορούν συχνά οι γονείς τους όταν εκνευρίζονται, ενώ κατά βάθος αισθάνονται έντονο στρες. Αυτή η αναισθησία αποτελεί μία μάσκα άμυνας. Ειδικά τα συνεσταλμένα και ευαίσθητα παιδιά δεν εκδηλώνουν τα άγχος τους ούτε με νεύρα ούτε με φωνές. Προσπαθούν να τα βγάλουν πέρα για να ευχαριστήσουν τους γονείς τους, παρότι νιώθουν βουβή απελπισία και τρομερή πίεση. Αυτά τα παιδιά χρειάζονται ακόμα μεγαλύτερη προσοχή.

            Όσον αφορά τα αίτια, αυτά ποικίλουν και δεν είναι ποτέ ίδια για όλα τα παιδιά. Τα παιδιά μπορεί να προβληματίζονται κυριολεκτικά για οτιδήποτε και κανείς δεν μπορεί να προβλέψει τι από όλα τους αγχώνει. Παρακάτω αναφέρονται κάποιες καταστάσεις που συνήθως δυσκολεύουν και προκαλούν άγχος:

• οι αλλαγές στην εμφάνισή τους (σώμα, πρόσωπο, σπυράκια)
• οι μεγάλες απαιτήσεις των γονιών για σχολικές επιδόσεις
• το διαζύγιο
• οι πολλές υποχρεώσεις
• τα οικονομικά προβλήματα στο σπίτι
• οι αλλαγές σχολείου ή καθηγητή ή σπιτιού (έχουν την έγνοια αν θα γίνουν αποδεκτοί από τους νέους συμμαθητές, γείτονες, καθηγητές αλλά κι αν θα βρουν κι εκείνα κάποιους να ταιριάξουν)

            Τέλος, σημαντικό είναι να τονιστεί ότι αν το παιδί σας δείχνει συμπτώματα άγχους σε μεγάλο βαθμό για διάστημα μεγαλύτερο του ενός μήνα, καλό είναι να αναζητήσετε τη βοήθεια κάποιου ειδικού, γιατί ίσως δεν αρκούν τα μέτρα που παίρνετε στο σπίτι. Χρειάζεστε βοήθεια, όταν το παιδί παρά τις συστηματικές προσπάθειές σας:

• αποφεύγει συστηματικά να μένει μόνο του - εκφράζει αγωνία όταν δεν είναι κοντά του ο ένας από τους δύο γονείς
• φοβάται διαρκώς για την ασφάλεια της οικογένειας ή προσωπικά τη δική του παραπονιέται πολύ συχνά για πονόκοιλους, πονοκεφάλους κ.α.
• αποφεύγει υπερβολικά κάθε καινούργια γνωριμία
• παρουσιάζει εμμονές, δηλαδή επαναλαμβάνει τις ίδιες σκέψεις ή τις ίδιες κινήσεις
• παρουσιάζει μείωση της σχολικής επίδοσης
• έχει συχνούς εφιάλτες
• δείχνει πολύ μελαγχολικό
• εκφράζεται βίαια και επιθετικά
• απειλεί συχνά ότι «θα σηκωθεί να φύγει από το σπίτι»
• πίνει ή καπνίζει ή παίρνει ναρκωτικά

*  Η Μαρία Βερβέρη είναι Ψυχολόγος – Παιδοψυχολόγος (MSc Ψυχολογία Παιδιών και Εφήβων, University of Leiden, Ολλανδία) και εργάζεται στο ιδιωτικό της γραφείο, Καβέτσου 17, Μυτιλήνη (τηλ. 2251048933, 6945447016). Για περισσότερες πληροφορίες, επισκεφτείτε το http://mariaververi.blogspot.gr