Τα όρια της ελευθερίας σου
Διαβάζοντας την Παλαιά και την Καινή Διαθήκη αντιλαμβανόμαστε ότι είναι πολύ έντονο το στοιχείο της θυσίας. Οι πιστοί προσέφεραν τα πρωτογέννητα από τα κοπάδια τους για να εξευμενίσουν έναν σκληρό θεό, ο οποίος μάλιστα απαίτησε από τον Αβραάμ να θυσιάσει τον μοναδικό γιο του, απλά για να τσεκάρει την πίστη του! Ο Απόστολος Παύλος έγραψε ότι πρέπει να γινόμαστε «ζωντανή θυσία, ευάρεστη στον θεό» και από μικρά παιδιά διδασκόμαστε ότι ο Ιησούς θυσιάστηκε για μας, αν και κάτι τέτοιο ο ίδιος ουδέποτε ανέφερε.
Στην κυριολεξία, η θυσία είναι η προσφορά αντικειμένου ή ζώου (ενίοτε και ανθρώπου) ώστε να εδραιωθεί, να διατηρηθεί ή να αποκατασταθεί η σχέση του ανθρώπου με τα θεία. Μεταφορικά, η λέξη θυσία χρησιμοποιείται για να δείξει ότι στερούμαστε κάτι, ότι κάνουμε σημαντικές παραχωρήσεις προς όφελος ή για χάρη άλλου. Λέμε για κάποιον ότι θυσίασε το μέλλον του, τα νιάτα του για έναν σκοπό ή ότι θυσιάστηκε για τα παιδιά του. Άλλες φορές χρησιμοποιούμε τη λέξη θυσία καταχρηστικά. Για παράδειγμα, λέμε ότι θυσιάζουμε τον ελεύθερο χρόνο μας για να αποκτήσουμε ένα πιστοποιητικό, που θα μας είναι χρήσιμο στο μέλλον, παρόλο που πιο σωστό θα ήταν να πούμε ότι βάζουμε προτεραιότητες.
Όλα αυτά έχουν περάσει τόσο βαθιά στο μυαλό μας που θεωρούμε αδύνατη τη δημιουργία οποιασδήποτε σχέσης, χωρίς την έννοια της θυσίας, δηλαδή της εκούσιας απώλειας. Μάλιστα, κάποιοι πιστεύουν πως όσο μεγαλύτερη είναι η θυσία τους, τόσο πιο αληθινή η αγάπη τους. Ιδιαίτερα οι γονείς, με άμεσο ή έμμεσο τρόπο θυμίζουν στα παιδιά ότι θυσιάστηκαν για αυτά και την οικογένεια, με τελικό αποτέλεσμα να γεμίζουν τα παιδιά με ενοχές. Μάλιστα, σε παλιότερες εποχές, για τις γυναίκες ήταν αυτονόητο ότι θα θυσιάσουν πολλά για τον γάμο τους, για τον σύζυγο και για τα παιδιά τους.
Όλοι γνωρίζουμε πως ποτέ δύο άνθρωποι δεν ταιριάζουν τόσο πολύ ώστε να μην γίνονται υποχωρήσεις και από τους δύο, προκειμένου να διατηρηθεί η σχέση. Και είναι βέβαιο ότι νιώθουμε πιο ασφαλείς όταν γνωρίζουμε πως όταν συμβεί κάτι αναπάντεχο ή σε μια στιγμή ανάγκης, ο άλλος είναι πρόθυμος να κάνει κάποιες θυσίες. Ωστόσο, οι συνεχείς υποχωρήσεις, οι άνισες συνεισφορές ή όταν κάποιος νιώθει ότι θυσιάζει κάτι σημαντικό στον βωμό της σχέσης, σημαίνει ότι υπερβαίνει τον εαυτό του, παραγκωνίζει τις επιθυμίες του, πνίγει τα όνειρά του, διαγράφει τους στόχους του, πιέζεται για να μην εκφραστεί αυτό που έχει μέσα του ή για να κάνει κάτι πάνω από τις δυνατότητές του, δηλαδή πιέζεται να χωρέσει στα καλούπια του άλλου.
Όμως η πίεση φέρνει πόνο, σωματικό, συναισθηματικό ή ψυχολογικό. Ο πόνος οδηγεί σε στρες και κατόπιν σε εκδήλωση κάποιας μορφής ασθένειας. Συνεπώς, αν κάποιος θυσιάζεται μέσα στη σχέση και νιώθει ότι χάνει κομμάτια από τον εαυτό του, δεν είναι δυνατό να είναι υγιής αυτή η σχέση ή να μακροημερεύσει. Επιπλέον, όποιος νιώθει ότι θυσιάζεται και αισθάνεται θύμα, έχει προσδοκίες να ανταμειφθεί με κάποιον τρόπο και όταν δεν συμβαίνει αυτό, δημιουργείται οργή και θυμός. Επομένως, δεν μπορούμε να μιλάμε για σχέση αγάπης και ολοκλήρωσης. Δυστυχώς, οι περισσότεροι από μας δημιουργούμε μια σχέση για να αποφύγουμε τον πόνο της μοναξιάς, με αποτέλεσμα να δημιουργούμε άλλους πόνους, άγχη και οδύνες, διότι στερούμαστε αυτά που επιθυμούμε πραγματικά.
Αν νιώθεις κάτι από τα παραπάνω, να ξέρεις πως για τη θυματοποίηση ή για την υπερπροσπάθεια που κάνεις, δεν ευθύνεται ο άλλος. Αν θεωρείς ότι κάτι θυσιάζεις, σημαίνει πως δεν έχεις θέσει όρια στη σχέση ή δεν έχεις οριοθετήσει τον ίδιο σου τον εαυτό. Τα όρια δεν είναι φραγμός ή τιμωρία αλλά είναι ο χώρος έκφρασης του εαυτού, είναι η ελευθερία να είναι κανείς αυτό που είναι. Τα όριά σου δεν γίνεται να τα γνωρίζει ο άλλος, δεν μπορεί να τα φανταστεί ή να τα μαντέψει. Αυτά μόνο εσύ τα ξέρεις. Για παράδειγμα, αν μπορείς να σηκώσεις ένα συγκεκριμένο βάρος με τα χέρια σου και δεν γνωρίζεις αυτό το φυσικό όριό σου ή το ξέρεις και για διάφορους λόγους δεν το πεις στον άλλον, ο άλλος θα παραβιάζει συνεχώς το φυσικό όριό σου, προσθέτοντας βάρη πάνω σου. Αν επιτρέψεις στον άλλο να σου βάλει πολύ παραπάνω βάρος ή πιέσεις εσύ ο ίδιος τον εαυτό σου να σηκώσει κι άλλα βάρη, προκειμένου να ικανοποιήσεις ή να εντυπωσιάσεις τον άλλον, το βέβαιο είναι ότι θα τραυματιστείς.
Άρα, από την αρχή σε μια σχέση πρέπει να θέτεις σαφή και ξεκάθαρα όρια. Τα αμυδρά, ευέλικτα και ασυνεπή όρια, σε μετατρέπουν σε υποχείριο. Αν έχεις ήδη σχέση, η εγκαθίδρυση ορίων δεν σημαίνει ότι θα χωρίσεις αλλά ότι θα κάνετε μια «ανακατανομή γης». Βάλε ερωτηματικά και αφουγκράσου την εσωτερική φωνή σου. Προσδιόρισε την ταυτότητά σου, τις αξίες σου και αναρωτήσου τι είναι αυτό που θα σε κάνει να νιώθεις αυτοεκτίμηση, ισορροπία και ότι έχεις τον έλεγχο στη ζωή σου.
Ίσως αναθεωρήσεις και δεις ότι αυτό που πίστευες πως είναι θυσία, στην ουσία είναι μια μετάβαση από τον εγωκεντρισμό σε ανιδιοτελή προσφορά που γίνεται από καρδιάς και ότι λαμβάνεις κι εσύ μια ανατροφοδότηση ζωτικής σημασίας. Διαφορετικά, καλύτερα θα είναι να σταματήσεις να θυσιάζεσαι άσκοπα για μια δυσλειτουργική σχέση, να πάψεις να είσαι το χαλί πάνω στο οποίο πατάει ο εγωισμός του άλλου, να αγαπήσεις και να φροντίσεις περισσότερο τον εαυτό σου ώστε να μπορέσεις να βρεις τον κατάλληλο άνθρωπο που θα σου προσφέρει αυτά που έχεις ανάγκη.
* Η Χαρά Ζήκα είναι Χημικός, Δρ. Φαρμακευτικής, συγγραφέας του βιβλίου «Έρωτας, Χημεία & Σεξ»-Εκδόσεις Ιανός και δημοσιογράφος. Ζει τη Μυτιλήνη και αρθρογραφεί κάθε Τετάρτη στο Lesvosnews.net στη στήλη "Η αλχημεία του έρωτα"
