Επικοινωνία με... μόρια
Όλοι γνωρίζουμε ότι οι ορμόνες είναι χημικές ουσίες που μεταφέρουν μηνύματα από ένα μέρος του οργανισμού σε ένα άλλο. Υπάρχουν όμως και κάποιες χημικές ουσίες που μεταφέρουν μηνύματα από ένα άτομο σε άλλο άτομο του ίδιου είδους και ονομάζονται φερομόνες. Θα μπορούσαμε να τις χαρακτηρίσουμε σαν τα μόρια της επικοινωνίας, που επηρεάζουν όμως τόσο τη συμπεριφορά όσο και τη φυσιολογία. Χρησιμεύουν για να έλκουν άτομα του αντίθετου φύλου ή να ειδοποιούν τα άλλα μέλη τις ομάδας για τον επερχόμενο κίνδυνο ή να τα καθοδηγούν στο σωστό μονοπάτι για την ανεύρεση τροφής.
Οι φερομόνες των εντόμων έχουν μελετηθεί πολύ καλά. Μεγάλο ενδιαφέρον παρουσιάζει η κοινωνία των μελισσών. Η βασίλισσα εκκρίνει μια φερομόνη που προσελκύει τους κηφήνες στη διάρκεια των γαμήλιων πτήσεών της. Επιπλέον η φερομόνη αυτή προλαμβάνει τον κίνδυνο εμφάνισης νέων βασιλισσών διότι εμποδίζει την ανάπτυξη των ωοθηκών στις εργάτριες.
Τα θηλαστικά χρησιμοποιούν κι αυτά φερομόνες για την επικοινωνία τους που μπορεί να αποκαλύπτουν αν ένα θηλυκό είναι δεκτικό στη σύζευξη, αν γαλουχεί ή αν εγκυμονεί. Στο σάλιο των αρσενικών γουρουνιών έχει βρεθεί μια ουσία η οποία ερεθίζει τα θηλυκά και διευκολύνεται η συνεύρεσή τους. Η δομή της ουσίας αυτής διευκρινίστηκε, παρασκευάστηκε συνθετικά, κυκλοφορεί στο εμπόριο και χρησιμοποιείται στην τεχνητή γονιμοποίηση.
Στο ερώτημα αν υπάρχει κάποιο είδος χημικής επικοινωνίας στον άνθρωπο, η απάντηση είναι μάλλον καταφατική. Το σώμα μας παράγει ουσίες που διαβαθμίζουν ή πυροδοτούν τα συναισθήματα που βιώνουμε, συμπεριλαμβανομένου και του έρωτα. Οι φερομόνες αποτελούν μια από τις διάφορες επιστημονικές εξηγήσεις για την έλξη ή την απώθηση που νιώθουμε για κάποιο πρόσωπο. Με άλλα λόγια η ανεξήγητη επιλογή του ερωτικού μας συντρόφου μπορεί να αποδειχθεί ότι είναι σκέτη… βιοχημεία! Ο μηχανισμός δράσης δεν είναι απόλυτα κατανοητός. Υπάρχουν κάποιες ενδείξεις ότι οι άνθρωποι συλλαμβάνουν τις φερομόνες σε μια περιοχή πίσω από τη μύτη που λέγεται υνιορρινικό όργανο. Το σήμα μεταφέρεται στους οσφρητικούς βολβούς του μεταιχμιακού συστήματος, δηλαδή στην περιοχή του εγκεφάλου που παίζει αποφασιστικό ρόλο στη συναισθηματική συμπεριφορά.
Εντυπωσιακά είναι τα αποτελέσματα της Dr Cutler που μελέτησε τη συμπεριφορά ανδρών και γυναικών υπό την επίδραση κάποιων ενώσεων που θεωρούνται ανθρώπινες φερομόνες και διαπίστωσε αύξηση των ερωτικών τους συναντήσεων. Φαίνεται λοιπόν δικαιολογημένο, παρά την έλλειψη της επιστημονικής τεκμηρίωσης, το γεγονός ότι στο διαδίκτυο κυκλοφορούν πολλά προϊόντα, σε μορφή αρώματος, για τα οποία οι διαφημιστές τους υποστηρίζουν ότι έλκουν το αντίθετο φύλο!
Απόσπασμα από το βιβλίο μου «Έρωτας, Χημεία & Σεξ»-Εκδόσεις Ιανός
* Η Χαρά Ζήκα είναι Χημικός, Δρ. Φαρμακευτικής, συγγραφέας του βιβλίου «Έρωτας, Χημεία & Σεξ»-Εκδόσεις Ιανός και δημοσιογράφος. Ζει τη Μυτιλήνη και αρθρογραφεί κάθε Τετάρτη στο Lesvosenws.net στη στήλη "Η αλχημεία του έρωτα"
