«Τα κόκκινα φανάρια» και το «χρέος» του Γ. Καμβυσέλλη στον Αλέκο Γαλανό

Πώς θα μπορούσε να κλείσει μέσα σε δύο λεπτά τα συναισθήματά του για τον αγαπημένο φίλο με τη μυθιστορηματική ζωή, η οποία εκτυλίχθηκε στην Τρούμπα, στον Εβρο, στην Αθήνα και στο Αγιον  Ορος; Τελικά πειθάρχησε σε αυτό που του ζητήθηκε. Η ομιλία του δεν ξεπέρασε τα δύο λεπτά. Ορκίστηκε όμως στον εαυτό του να τιμήσει τη μνήμη του Αλέκου Γαλανού, του ανθρώπου που του είχε ανοίξει νέους ορίζοντες προσλαμβάνοντάς τον ως βοηθό του στο Γραφείο Ραδιοφώνου του υπουργείου Γεωργίας το 1966.

«Καμβυσέλλη, αν είσαι καλός, θα σε κρατήσουμε. Αλλιώς σε βλέπω πίσω για Λέσβο» του είχε πει στην πρώτη τους γνωριμία. Το βιβλίο «Από τα "Κόκκινα Φανάρια" στο Περιβόλι της Παναγιάς. Η ζωή και το έργο του Αλέκου Γαλανού», που παρουσιάστηκε την περασμένη Τετάρτη στο Γεωπονικό Πανεπιστήμιο Αθηνών, αποτελεί πραγμάτωση εκείνης της υπόσχεσης.

Η κοινή καταγωγή τους από τη Μυτιλήνη υπήρξε ο συνδετικός κρίκος που οδήγησε τους δύο άντρες σε συνεργασία και κατόπιν σε φιλία. Ο Γαλανός γεννήθηκε στο νησί από πατέρα δερματέμπορο, ο οποίος το 1933 άφησε τη Μυτιλήνη για να εγκατασταθεί μαζί με την οικογένειά του στην καρδιά της Τρούμπας, στην οδό Νοταρά 82. Οι εικόνες του λιμανιού και οι πόρνες στα «Κόκκινα φανάρια» εγγράφονται ήδη από την ηλικία των 12 ετών στην ευαίσθητη ψυχή του μικρού Αλέκου. Η πρώτη επανάσταση ενάντια στην πατρική κυριαρχία γίνεται όταν δηλώνει πως θέλει να σπουδάσει Φιλοσοφία, αντί να γίνει τσαγκάρης.

Η σθεναρή άρνηση τον κάνει να πάρει τα βουνά και να βρεθεί στο Μοναστήρι της Αγίας Αναστασίας της Φαρμακολύτριας, νοτίως της Θεσσαλονίκης. Οταν συνθηκολογεί και επιστρέφει έχει κερδίσει μια μικρή υποχώρηση. «Δεν θα γίνεις τσαγκάρης, αφού δεν το θέλεις, ούτε καν υδραυλικός, αλλά τουλάχιστον θα γίνεις γεωπόνος να βγάζεις το μεροκάματό σου» λέει ο αυστηρός πατέρας. Ο γιος του όμως δεν μπορεί να καταπνίξει την καλλιτεχνική κλίση του.

Κατά τη διάρκεια της στρατιωτικής θητείας του ο Αλέκος Γαλανός αναμειγνύεται ενεργά στον θίασο του ΓΕΣ με καλλιτεχνικό διευθυντή τον Νίκο Φατσέα, ενώ έχει ήδη αρχίσει να γράφει έργα για το θέατρο. Το 1954 προσλαμβάνεται στο υπουργείο Γεωργίας αναλαμβάνοντας τη μαζική εκπαίδευση των αγροτών μέσα από ραδιοφωνικές εκπομπές.

«Εκεί, επί της οδού Φιλελλήνων 10, τον συνάντησα. Και ξεκινήσαμε να δουλεύουμε μαζί»μας λέει ο Γιώργος Καμβυσέλλης, ο οποίος από το 1966 ως το 1974 έκανε εκπομπές στο στούντιο του υπουργείου, στην οδό Λέκκα 12, με ειδήσεις, συνεντεύξεις, αγροτικά θέματα και οτιδήποτε θα μπορούσε να έχει σχέση με την... κραταιά εκείνη  την εποχή - λίγο προτού ξεκινήσει η ταχύτατη μείωση του αγροτικού πληθυσμού - γεωργία.

Οι πόρνες ως θύματα της κοινωνίας

«Εκτός από τη δουλειά του στο υπουργείο, ο Αλέκος Γαλανός είχε να επιδείξει μια έντονη καλλιτεχνική δράση. Σπούδασε ηθοποιός στη Σχολή του Κουν, πήρε υποτροφία για να εκπαιδευτεί στην Αγγλία στο ραδιόφωνο και στη σκηνοθεσία, εργάστηκε ως ηθοποιός, έγραφε θεατρικά έργα και δεν παντρεύτηκε ποτέ» συνεχίζει ο Γιώργος Καμβυσέλλης. «Το έργο του "Οι θεατρίνοι" μάλιστα ανέβηκε το 1950 από τον θίασο του Αδαμάντιου Λεμού σε σκηνοθεσία Καρόλου Κουν».

Σύμφωνα με τα όσα αναφέρει ο συγγραφέας, ο Αλέκος Γαλανός άρχισε να δουλεύει τα «Κόκκινα φανάρια» σε μια χρονική στιγμή που η θεωρία του για τις πόρνες του λιμανιού του Πειραιά άλλαζε. «Ο Γαλανός θεωρούσε τις πόρνες βρωμερά πλάσματα που όμως είχαν τη δυνατότητα να "φωτίσουν" και το πιο σκοτεινό δωμάτιο. Οταν όμως είδε μπροστά στα μάτια του μια πόρνη να ξυλοφορτώνεται από τον νταβατζή της καταμεσής του δρόμου, εντελώς αβοήθητη, η άποψή του γι' αυτές μετασχηματίστηκε και άρχισε να τις βλέπει ως θύματα της κοινωνίας» εξηγεί ο Γιώργος Καμβυσέλλης.

Κλεισμένος σε ένα διαμέρισμα της Εμμανουήλ Μπενάκη, σχεδόν σε μυσταγωγική αυτοσυγκέντρωση, ο Αλέκος Γαλανός θα γράψει τα «Κόκκινα φανάρια», τα οποία και ανέβασε για πρώτη φορά τον Φεβρουάριο του 1962 ο Αλέξης Δαμιανός στο θέατρο Πορεία. Η ομώνυμη ταινία γυρίστηκε το 1963 από τον Βασίλη Γεωργιάδη. Ο σκηνοθέτης τροποποίησε το σενάριο, με αποκορύφωμα ένα happy end, το οποίο ο Γαλανός διόλου δεν ενέκρινε.

Εστειλε μάλιστα τότε επιστολές διαμαρτυρίας σε εφημερίδες αναφέροντας ότι δεν υπάρχει «ούτε μία σκηνή στην οποία να μην έχει επέμβει ο σοφός ή οι σοφοί εγκέφαλοι που ασχολήθηκαν με την "καλλιτεχνική" πλευρά της ταινίας». Η ταινία ωστόσο πήρε τον δρόμο για τις Κάννες και το Χόλιγουντ: το 1964 έχασε το Οσκαρ από το «Οκτώμισι» του Φελίνι για μόλις 50 ψήφους.

Στα πλήγματα του χαμού των γονιών του και του καρκίνου που τον χτυπάει ο Αλέκος Γαλανός προσπαθεί να αντεπεξέλθει με την απομόνωση. «Γιώργη, οι γιατροί μου στέρησαν τη δυνατότητα να δω την ανατολή του ηλίου μετά από δύο μήνες» γράφει σε γράμμα του στον Καμβυσέλλη το 1986. Θα ζήσει ωστόσο άλλα 22 χρόνια, τα 18 από τα οποία ως δόκιμος μοναχός στο Αγιον Ορος.

«Για μια μεγάλη περίοδο μετά τον είχα χάσει» θυμάται ο Γιώργος Καμβυσέλλης, που μετά τη συνεργασία τους διετέλεσε επί 16 χρόνια καθηγητής στα ΤΕΙ Κρήτης (και επί μία δεκαετία διευθυντής στη Σχολή Γεωπονίας του Πανεπιστημίου Κρήτης).

Αυτή την αδικία της Πολιτείας θέλει να αποκαταστήσει, έστω και μετά τον θάνατο του Γαλανού, ο Γιώργος Καμβυσέλλης. Εκτός από το βιβλίο που κυκλοφορεί με έξοδα της Ιεράς Μονής Κουτλουμουσίου Αγίου Ορους (όπου ο Γαλανός έζησε επί σχεδόν δύο δεκαετίες αποτραβηγμένος από τα εγκόσμια που τόσο αγάπησε), ο ίδιος συνέβαλε και στο νέο ανέβασμα των «Κόκκινων φαναριών». Ετσι από τις 17 Ιανουαρίου το έργο θα παρουσιαστεί για πρώτη φορά σε κρατική σκηνή και συγκεκριμένα στη Σκηνή Κοτοπούλη του Εθνικού Θεάτρου, σε σκηνοθεσία Κωνσταντίνου Ρήγου. Είναι τα δωμάτια του σπιτιού της Μαντάμ Παρή όπου το διεισδυτικό μάτι του συγγραφέα αναζητεί την ανθρώπινη αλήθεια πίσω από το ψυχρό πρόσωπο της πορνείας: το διαχρονικό κληροδότημα του Αλέκου Γαλανού στις επόμενες γενιές.

πότε & που:
Το βιβλίο του Γιώργου Καμβυσέλλη «Από τα “Κόκκινα Φανάρια” στο Περιβόλι της Παναγιάς. Η ζωή και το έργο του Αλέκου Γαλανού» κυκλοφορεί από την Ιερά Μονή Κουτλουμουσίου, Aγιον Oρος

Η παράσταση του Εθνικού Θεάτρου «Τα κόκκινα φανάρια» θα ανεβεί στο θέατρο Rex - Σκηνή Μαρίκας Κοτοπούλη από 17/1 ως 28.4.2013

 

 

πηγη: tovima.gr