Από την εφημερίδα ΕΜΠΡΟΣ
Θρίλερ για το πότε έσπασε η προτομή του μεγάλου Λέσβιου διανοουμένου και ποιος πήρε το κεφάλι της! Επί τέσσερις μέρες, δημοτική αρχή και αρμόδιες υπηρεσίες αγνοούσαν τη ζημιά στην προτομή
Σε θρίλερ εξελίχθηκε η έρευνα για το πώς κατέληξε σε αυτή την κατάσταση το γλυπτό, του οποίου η καταστροφή «ανακαλύφθηκε» από την αρμόδια υπηρεσία του Δήμου Λέσβου όταν τους τηλεφωνήσαμε για τις ανάγκες τού ρεπορτάζ.
Κι αυτό, για μια προτομή στο κέντρο της πόλης, στο Πάρκο της Αγίας Ειρήνης, στην έξοδό του απέναντι από τη Βιβλιοθήκη Μυτιλήνης, λίγα μέτρα από το Δημαρχείο της πόλης! Χθες το πρωί, ο αντιδήμαρχος Νίκος Καρασάββας κατάφερε τελικά να βρει την άκρη του νήματος στην υπόθεση, που φαίνεται να ξεκίνησε την περασμένη Κυριακή.
Μαζί με την άκρη του νήματος, και το κεφάλι του γλυπτού, το οποίο έως χθες αργά το απόγευμα εικαζόταν ότι το είχε πάρει σπίτι του υπάλληλος της Υπηρεσίας Καθαριότητας!
Μια εικόνα που μόνο ως ντροπή μπορεί να χαρακτηριστεί για την ιστορία της Λέσβου στα Γράμματα και στις Τέχνες, αντικρίζουν από προχθές το βράδυ οι περαστικοί στο Πάρκο της Αγίας Ειρήνης. Η προτομή του μεγάλου Λέσβιου διανοουμένου Δημήτρη Βερναρδάκη βρισκόταν πεσμένη στο έδαφος, δίπλα στο βάθρο όπου ήταν τοποθετημένη.
Αναγνώστης τού «ΕΜΠΡΟΣ» που την εντόπισε, διαπίστωσε πως από την πεσμένη προτομή είχε σπάσει το κεφάλι και τράβηξε φωτογραφία με το κινητό του τηλέφωνο.
Χθες το πρωί, η προτομή βρέθηκε τοποθετημένη στο βάθρο, άνευ του κεφαλιού φυσικά, χωρίς κανείς από το Δήμο να γνωρίζει ούτε πότε έπεσε, ούτε πώς έπεσε, ούτε πού ήταν το κεφάλι, αλλά και ούτε πώς βρέθηκε το γλυπτό πάλι επάνω στο βάθρο.
Αλλά και έργα συντήρησης της προτομής από τα σπρέυ βανδάλων
Του το είπαμε
Το βράδυ της Τετάρτης, από στέλεχος της δημοσιογραφικής ομάδας τού «ΕΜΠΡΟΣ» ενημερώθηκε για το θέμα ο αντιδήμαρχος Ποιότητας Ζωής, Νίκος Καρασάββας, ο οποίος όλη τη χθεσινή ημέρα προσπαθούσε να βρει την άκρη του νήματος σε μια υπόθεση με πολλά ερωτήματα.
Τελικά αργά το μεσημέρι, οι έρευνες κατέληξαν στο ότι υπάλληλοι της Υπηρεσίας Καθαριότητας θεωρείται πως πήραν το σπασμένο κεφάλι και επανατοποθέτησαν την προτομή στο βάθρο της χωρίς αυτό.
Τι έγινε
Η προτομή θεωρείται πως παρασύρθηκε και έπεσε από το βάθρο της από το δέντρο που έπεσε λίγα μέτρα από αυτήν την περασμένη Κυριακή. Μάλιστα, πάνω στην προτομή υπάρχουν ίχνη που προέρχονται από τον κορμό του δέντρου. Τη Δευτέρα το πρωί, συνεργείο έκοψε το δέντρο και προφανώς αντίκρισε το γλυπτό πεσμένο και σπασμένο.
Το ερώτημα είναι γιατί δεν ειδοποιήθηκε για το συμβάν ο προϊστάμενός τους ή κάποιος αρμόδιος υπάλληλος του Δήμου, ώστε αυτοί με τη σειρά τους να ενημερώσουν τον καθ’ ύλην αρμόδιο. Την επόμενη μέρα (την Τρίτη), συνεργείο της Υπηρεσίας Καθαριότητας μάζεψε τα εναπομείναντα ξύλα από το πεσμένο δέντρο.
Απ’ ό,τι φαίνεται, οι υπάλληλοι του δεύτερου συνεργείου που μάζεψαν τα ξύλα, πήραν το κεφάλι για να μην το κλέψει κάποιος και άφησαν το υπόλοιπο γλυπτό πεσμένο. Ωστόσο, και από το δεύτερο συνεργείο δε φτάνει η πληροφορία για τη ζημιά στην προτομή, σε κάποιον αρμόδιο που θα διαχειριζόταν την κατάσταση.
Μέχρι την Τετάρτη το βράδυ, το γλυπτό παρέμεινε πεσμένο, ενώ -ω του θαύματος!- χθες Πέμπτη το πρωί, η προτομή, ακέφαλη, ξαναβρέθηκε στη θέση της!
Με λίγα λόγια, επί τέσσερις μέρες μια προτομή για μια προσωπικότητα του νησιού βρισκόταν ριγμένη στο έδαφος με μεγάλες ζημιές και η δημοτική αρχή, καθώς και οι αρμόδιοι υπάλληλοι του Δήμου, αγνοούσαν το γεγονός!
Κι όμως, ειδικοί και μη, τη Δευτέρα τουλάχιστον, μπαινόβγαιναν στο Πάρκο της Αγίας Ειρήνης για συνεντεύξεις σχετικές με τα δέντρα που είχαν πέσει από τον ισχυρό νοτιά του Σαββατοκύριακου. Το γεγονός, αποδεικτικό τού ότι ο συγκεκριμένος (και όχι μόνο αυτός) χώρος πρασίνου της Μυτιλήνης κυριολεκτικά δεν ελέγχεται από κανέναν, μπαίνει, δεν μπαίνει σε αυτόν υπάλληλος του Δήμου.
Τελικά, χθες αργά το μεσημέρι και μετά από πολύωρες έρευνες, ο αντιδήμαρχος Νίκος Καρασάββας ανακάλυψε πως υπάλληλοι της Καθαριότητας, χωρίς να ενημερώσουν κανέναν, πρέπει να επανατοποθέτησαν τη σπασμένη προτομή χωρίς κεφάλι, πράγμα που αν μη τι άλλο συνιστά -στην καλύτερη περίπτωση- μια πρώτου μεγέθους απερισκεψία.
Όλα αυτά, χωρίς ο αντιδήμαρχος να έχει καμμία ενημέρωση και χωρίς ακόμα να έχει γνωστοποιηθεί πού βρίσκεται το κεφάλι του αγάλματος.
Στην προέκτασή της, η ιστορία, πέρα από τις τραγελαφικές της διαστάσεις, δυστυχώς υποδηλώνει και ένα μεγάλο πρόβλημα στοιχειώδους συντονισμού των υπηρεσιών του Δήμου.
Η ιστορία της πολύπαθης προτομής*
Οι ενέργειες για την ανέγερση της προτομής του Βερναρδάκη στη Μυτιλήνη, καθώς φαίνεται από δημοσιεύματα στον τοπικό Τύπο, ξεκίνησαν από το 1921 με σχετική εγκύκλιο που απέστειλε η Γενική Διοίκηση Λέσβου σε όλες τις κοινότητες και τους δήμους του νησιού. Συγκροτήθηκε ακόμα Κεντρική Επιτροπή «επί της ανεγέρσεως του ανδριάντος του Δημητρίου Βερναρδάκη».
Στον τοπικό Τύπο αναγράφονται τα ποσά που συγκέντρωνε η Επιτροπή αυτή, ακόμα και από τα μικρασιατικά παράλια.
Με τη Μικρασιατική Καταστροφή, όμως, ατόνησε η προσπάθεια, για να επανέλθει με την επέτειο της 100ετηρίδας από τη γέννηση του Βερναρδάκη, το 1934.
Τότε και με αφορμή τις σχετικές εκδηλώσεις, ξανασυγκροτήθηκε Επιτροπή, με πρόεδρο το μητροπολίτη Μυτιλήνης Ιάκωβο Α΄, η οποία απευθύνθηκε στο μεγάλο Χιδιριώτη καλλιτέχνη Γεώργιο Ιακωβίδη για να αναλάβει την κατασκευή της προτομής. Πάντως, πότε σμιλεύτηκε η προτομή και πότε έγιναν τα αποκαλυπτήριά της δεν είναι γνωστό. Στο λεσβιακό Τύπο το γεγονός δεν αναφέρεται.
Η προτομή είναι φτιαγμένη από λευκό μάρμαρο με πιστή απεικόνιση των χαρακτηριστικών του σοφού Λέσβιου. Είναι δε ένα από τα πιο προσεγμένα έργα του Ι. Χατζηδιάκου, που αποδεικνύουν και το ταλέντο του Μυτιληνιού μαρμαρογλύπτη.
* Με πληροφορίες από το βιβλίο του Προκόπη Παπάλα «Τα γλυπτά της Λέσβου».
Ποιος ήταν ο Δημήτριος Βερναρδάκης;
Υπήρξε πολυπράγμων λόγιος συγγραφέας και καθηγητής Ιστορίας του Πανεπιστημίου Αθηνών.
Γεννήθηκε στην Αγία Μαρίνα της Λέσβου. Ο πατέρας του ονομαζόταν Νικόλαος Βερναρδάκης και καταγόταν από την Κρήτη, ενώ η μητέρα του, Μελισσηνή, το γένος Τραντάλη. Αδελφοί του ήταν οι λόγιοι Αθανάσιος και Γρηγόριος Βερναρδάκης.
Ολοκλήρωσε τις εγκύκλιες σπουδές του κοντά στο Γρηγόριο Γεννάδιο και το 1849 γράφτηκε στη Φιλοσοφική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών. Φοιτητής ακόμα, εργαζόταν παράλληλα ως δημοσιογράφος και οικοδιδάσκαλος.
Σπούδασε με χρήματα που του έδωσε ο πατριάρχης Αλεξανδρείας Καλλίνικος από τη σημερινή Σκοτίνα Πιερίας.
Στο χώρο της Λογοτεχνίας, εμφανίστηκε ήδη από το 1851 με στίχους του και εμπλοκή του στη διαμάχη γύρω από το γλωσσικό ζήτημα. Το 1856, κατόπιν βράβευσής του στο Ράλλειο Ποιητικό Διαγωνισμό με το επικολυρικό δράμα «Εικασία», έφυγε με υποτροφία για περαιτέρω σπουδές στη Γερμανία, όπου σπούδασε στο Μόναχο και το Βερολίνο και το 1860 αναγορεύτηκε διδάκτωρ της Φιλοσοφίας. Παράλληλα, στη Γερμανία παρακολούθησε μαθήματα Χημείας, Βοτανικής και Μετεωρολογίας.
Επέστρεψε στην Αθήνα το 1861 και διορίστηκε έκτακτος καθηγητής Γενικής Ιστορίας και Φιλολογίας στο Πανεπιστήμιο Αθηνών και τακτικός στην ίδια έδρα το 1865. Το 1869, ταραχές που δημιουργήθηκαν με αφορμή τη στάση του στο γλωσσικό ζήτημα (Βερναρδάκεια), τον ανάγκασαν σε παραίτηση. Πάντως, για τη στάση που τήρησε στο γλωσσικό ζήτημα, ενδεικτικό είναι το έργο του «Περί ψευδαττικισμού».
Τις σε βάρος του ταραχές ο Βερναρδάκης απέδωσε σε συμπαιγνία των πανεπιστημιακών του αντιπάλων και της τότε πολιτικής εξουσίας. Γύρισε πίσω στη γενέτειρά του, έως το 1882, οπότε επέστρεψε στο Πανεπιστήμιο κατόπιν παράκλησης του Χαριλάου Τρικούπη και ανέλαβε παράλληλα τη θέση του έφορου της Εθνικής Βιβλιοθήκης. Ένα χρόνο αργότερα, αναγκάστηκε για τους ίδιους λόγους να ξαναφύγει για τη Μυτιλήνη, αυτήν τη φορά έως το τέλος της ζωής του. Εδώ πέθανε τον Ιανουάριο του 1907
Πολυγραφότατος, μετέφρασε και σχολίασε τραγωδίες του Ευριπίδη («Φοίνισσαι», «Εκάβη», «Ιππόλυτος», «Μήδεια»), αλλά έγινε γνωστός κυρίως χάρη στα έμμετρα δράματά του, με τα οποία θέλησε δημιουργήσει ένα ρομαντικό ελληνικό θέατρο, επηρεασμένος από το Σαίξπηρ, την ελληνική μυθολογία και την ελληνική ιστορία.
Θεωρείται, μάλιστα, ένας από τους σημαντικότερους εκπροσώπους του ιστορικού δράματος στην Ελλάδα. Τα έργα του είχαν μεγάλη επιτυχία στην εποχή τους, αλλά ξεχάστηκαν γρήγορα κυρίως λόγω της αρχαΐζουσας γλώσσας τους.
Ο αδελφός του Αθανάσιος Βερναρδάκης πρότεινε δύο φορές, το 1904 και το 1905, το Δημήτριο Βερναρδάκη για το Νόμπελ Λογοτεχνίας.
