Το άγιο φιλότιμο
Μα τα φώτα και τα πολύφωτα και τα μαύρα σκοτάδια, που ξεβράστηκαν απ’ την κοινωνία, αυτή την άθλια κορονοεποχή, η αλήθεια είναι ότι δοκιμάστηκαν πολλά πράγματα και τις άγιες και τις καταραμένες αυτές μέρες… Αξίες, φιλίες, σχέσεις, εικονομάχοι και εικονοκλάστες της τρέχουσας πολιτικής. Ομως μια είδηση που διάβασα με τάραξε και με προβλημάτισε. Κάπου εκεί στις Σέρρες, σαρανταεφτάχρονος αντιεμβολιαστής κτηνοτρόφος, που ανεβοκατεβαίνει βουνό πόλη, μαθαίνει ότι έχει κορονοϊό. Αρπάζει την καραμπίνα του κι αυτοκτονεί. Είπαν απ’ τον τρόμο μήπως κυλήσει βαριά και διασωληνωθεί. Κι έτσι, ξαναμπήκαν στο μίξερ της κριτικής μου ικανότητας ερωτήματα που με ταλανίζουν σχεδόν πενήντα δημοσιογραφικά χρόνια. Ποια ενημέρωση, για πόσο, από ποιους, γενική, ειδική, εκστρατεία, προπαγάνδα, γνώση, άγνοια, παιδεία;;; Αν ήξερε λόγου χάρη όλη η οικουμένη για τα χιτλερικά στρατόπεδα, θα τα είχε σταματήσει νωρίτερα; Μύλος.
Οι απαντήσεις δεν είναι εύκολες. Η γνώση όμως στις πολιτισμένες κοινωνίες δεν μπορεί να είναι αφημένη στην τυχαιότητα. Πρέπει να είναι στόχος πολιτικής προτεραιότητας. Και δη σε μια χώρα σαν τη δική μας, που η γλώσσα της έχει περιγράψει μια σπάνια αξία που λέγεται, αμετάφραστα, Φιλότιμο. Κι αυτές τις κορονομέρες δοκιμάζεται σε όλα τα επίπεδα. Και μπερδεύεται το φιλότιμο με την εμμονή, τον λαϊκισμό, την άγνοια, την ημιμάθεια και τον χειραγωγίσιμο φανατισμό. Η προσωπική εμπειρία εκτινάσσεται σε γενίκευση, όχι για να βοηθήσει, ούτε από αλληλεγγύη και έγνοια για τον πλησίον και γνήσια συντροφικότητα. Αλλά όλο και πιο συχνά, για μαγκιά και στήριξη της ατομικής άποψης υπέρ ή κατά. Μπορεί η άτιμη η Ομικρον να παρακάμπτει την ανοσία των εμβολίων, αλλά η αφεντιά μου οφείλει να μην παρακάμπτει και το φιλότιμο, και την επιστήμη, και την εμπειρική γνώση, που διαμορφώνει λαϊκή συνείδηση και υψηλό κοινό νου, σαν κι αυτόν που ιδεολογικά αγωνίζονται να αποκτούν οι κομμουνιστές, αλλά κι οι δημοκράτες που δεν έχουν χάσει το φιλότιμό τους.
Προπαραμονή Πρωτοχρονιάς, φίλος εργαζόμενος σε φιλότιμο εργοδότη, τριπλά εμβολιασμένος όπως κι εγώ, με καθημερινό ράπιντ έλεγχο, περνάει απ’ το σπίτι μου και τον κρατάω μισή ώρα για φαγητό. Την επόμενη κάνει το καθημερινό του τεστ και βγαίνει θετικός. Απορία και ψιλοπανικός. Τρεις μέρες τεστ, αρνητική εγώ. Τη Δευτέρα λίγο μπούκωμα κι ένας δίωρος μεσημεριάτικος χαμηλός πυρετός, ούτε 38. Τεστ θετικό. Τηλεφώνημα στον γιατρό. Αντιβίωση, οδηγίες επιστημονικές. Το περνάω ελαφρά και με τα χρόνια και με τα κιλά και με τα άθλια τσιγάρα μου. Ευτυχώς υπάκουσα στην επιστήμη. Τριπλά εμβολιασμένη, συν το εμβόλιο της γρίπης. Ευτυχώς κι οι δυο μας φιλότιμα παρακάμψαμε τον όλεθρο.
Είμαι τυχερή. Οχι επειδή τώρα συμβαίνουν αυτά, αλλά επειδή στα νιάτα μου υπήρξα δυο φορές τυχερή, όντας τότε στη θέση των σημερινών θυμάτων αντιεμβολιαστών. Είχα τρία χρόνια φρικτούς πονοκεφάλους. Κανείς γιατρός δεν είχε βρει αιτία. Γιατί τότε δεν μπορούσε. Μόνιμη επωδός τότε όπως και τώρα το στρες, το άγχος κι άλλα τέτοια. Τυχαία πάω για ρεπορτάζ για τις ουρές στα εξωτερικά ιατρεία του «Αγιου Σάββα». Το λέω στον γιατρό το πρόβλημά μου, στο τέλος της δουλειάς. Με άκουσε, με έστειλε σε συνάδελφό του επί τόπου. Ηταν πρώτη του Σεπτέμβρη 1983. Μαγνητικοί κι αξονικοί τομογράφοι δεν υπήρχαν τότε. Ο φιλότιμος τεχνικός και ο γιατρός ανακαλύπτουν κάτι που ακουγόταν ποιητικό σε μένα την πάσχουσα. «Αλλοίωση τουρκικού εφιππίου από όγκο…». Τρεις μήνες μετά τον αφαιρώ τον όγκο από την υπόφυση, στη Βοστώνη, με τον πρύτανη του Χάρβαρντ, Ελληνα Νικ Ζέρβα, και τώρα πια, είμαι εδώ χωρίς πονοκέφαλο και γράφω και σας μιλάω. Γιατί στην τριετία της ταλαιπωρίας μου δοκίμασα ματζούνια, ομοιοπαθητικές μπούρδες, διατροφές από φίλους και γνωστούς, κάθε παπάρα που μου προσφερόταν, σε μία εποχή που αυτού του είδους οι όγκοι μόλις είχαν αρχίσει να εντοπίζονται με ανύπαρκτα τεχνικά μέσα παγκοσμίως. Εγραψα τότε όλη την εμπειρία μου στον «Ταχυδρόμο». Πήραν τηλέφωνο δεκάδες συμπολίτες και γιατροί. Ξέρω κάμποσους που σώθηκαν ταξιδεύοντας, γιατί αυτή η μέθοδος ήταν ανέφικτη εδώ. Σήμερα η εγχείρηση στην υπόφυση είναι απλή, σώζει ζωές, και στην Ελλάδα την κάνουν πολλοί, ανάμεσά τους και μαθητές του Ζέρβα.
Αυτό που δοκιμάζεται είναι το πολιτικό φιλότιμο κι ως ένα βαθμό και το ατομικό, να μοιράζεται κανείς τα αγαθά της επιστημονικής εξέλιξης, της γνώσης, της εμπειρίας χωρίς δανεικά, χωρίς ουρές, χωρίς διαφυγή ταλέντων στο εξωτερικό, χωρίς να μένουν ακάλυπτοι ακόμα κι όσοι θα μπορούσαν να έχουν αποφύγει την καραμπίνα στο πηγούνι. Σαράντα σχεδόν χρόνια μετά, καταθέτω τη μικρή τυχερή μου ιστορία, για να μην πληρώνουμε βαρύ φόρο και πρόστιμο στην αδιαφορία για τον διπλανό κι αναζητώντας τον εχθρό όχι μόνο στον ιό, αλλά και στον γιατρό, και στον πολιτικό, και στο σύστημα που βάζει το εγώ πάνω από το εμείς. Και δεν εύχομαι, μα το άγιο φιλότιμο, την τύχη μου να χετε, αλλά να την απαιτείτε και να την φτιάχνετε…
* Το άρθρο της Λιάνας Κανέλλη είναι αναδημοσίευση από τον Ριζοσπάστη του Σαββατοκύριακου 8-9/1/2022
