Οι Αλυκές της Λέσβου
Οι Αλυκές έχουν συνδεθεί άμεσα με την τοπική πρωτογενή παραγωγή και γαστρονομία και κατ’ επέκταση με την οικονομία της Λέσβου. Το μαύρο, ακατέργαστο, αλάτι, ήταν το απαραίτητο συστατικό για τη διατήρηση του ελαιοκάρπου στις μπατές, τις ειδικές αποθήκες ελιάς, μέχρι να φτάσει η ώρα της σύνθλιψής του στα ελαιοτριβεία. Στο ντόπιο αλάτι επίσης, βασίστηκε και η δημιουργία των περίφημων αλίπαστων του νησιού, όπου ολόφρεσκα ψάρια παστώνονται και τυποποιούνται μέσα σε κουτιά από λευκοσίδηρο για να διατηρήσουν την νοστιμιά τους όλο το χρόνο και να ταξιδέψουν στα πέρατα του κόσμου.
Το αλάτι ήταν από την αρχαιότητα πολύτιμο προϊόν. Παράγεται στη Λέσβο, στις Αλυκές της Καλλονής, στο εσωτερικό του ομώνυμου κόλπου και στις Αλυκές στη Σκάλα Πολυχνίτου.
Οι αλυκές διαμορφώνονται σε επίπεδες και χαμηλές παράλιες εκτάσεις, οι οποίες ευνοούν τη βαθμιαία εξάτμιση του θαλασσινού νερού. Το θαλασσινό νερό εισρέει σε ένα σύστημα «θερμαστρών», αβαθών λιμνών, που είναι συνδεδεμένες μεταξύ τους και συμπυκνώνεται σταδιακά, μέχρι το σημείο κορεσμού, ως προς το NaCl. Η κορεσμένη άλμη οδηγείται στις λεκάνες που είναι πιο απομακρυσμένες από τη θάλασσα, στις οποίες κρυσταλλώνει το αλάτι και γι’αυτό το λόγο ονομάζονται αλοπήγια ή «τηγάνια». Η συμπύκνωση του θαλασσινού νερού επιτυγχάνεται με φυσική εξάτμιση, που είναι αποτέλεσμα της ταυτόχρονης δράσης της ηλιακής ακτινοβολίας και του μικροκλίματος.
Τα σχέδια που διαμορφώνουν οι «θερμάστρες» και τα «τηγάνια» των αλυκών, με τα διαφορετικά χρώματα από την ξήρανση του αλατιού, έρχονται σε αντίθεση με το μωσαϊκό που σχηματίζουν οι αγροτικές εκμεταλλεύσεις του Κάμπου της Καλλονής, διαμορφώνοντας ένα τοπίο εκπληκτικής ομορφιάς.
Η περιοχή των αλυκών αποτελεί έναν από τους σημαντικότερους υδροβιότοπους της Ελλάδος και έναν από τους 10 σημαντικότερους της Ευρώπης ως προς την βιοποικιλότητα και τη βιο-οικολογική μοναδικότητα. Προστατεύεται από την συνθήκη Ramsar και είναι ενταγμένη στο δίκτυο Natura 2000. Το εκπληκτικό τοπίο με τους αλατοσωρούς, τα τεράστια λευκά βουνά ανεπεξέργαστου αλατιού στους ανοιχτούς χώρους απόθεσης, συμπληρώνουν τα εκατοντάδες πουλιά που μπορεί κανείς να παρατηρήσει και να φωτογραφήσει από τα ειδικά διαμορφωμένα παρατηρητήρια.
Η ύπαρξη των αλυκών στη Λέσβο πιστοποιείται από την αρχαιότητα, ενώ το 1874 τμήμα των αλυκών Καλλονής αποξηράνθηκε και τα κτήματα που δημιουργήθηκαν μοιράστηκαν στους ακτήμονες της περιοχής.
Η αλυκή επανασχεδιάστηκε εξ’ολοκλήρου τη δεκαετία του ‘90, ανακατασκευάστηκε η παραγωγική της έκταση και προχώρησε η εκμηχάνιση της λειτουργίας της, με αποτέλεσμα τον υπερδιπλασιασμό της ετήσιας ποσότητας παραγόμενου προϊόντος, αλλά και την ουσιαστική αναβάθμιση του οικοσυστήματος της αλυκής. Η Αλυκή Καλλονής είναι η τρίτη σε μέγεθος αλυκή της Ελλάδος, και καταλαμβάνει έκταση 2.630 στρεμμάτων. Αν και η ετήσια παραγωγή άλατος είναι συνάρτηση του μικροκλίματος που επικρατεί στην περιοχή κάθε αλυκής κατά την διάρκεια της παραγωγικής περιόδου, και άρα αυξομειώνεται σύμφωνα με τις καιρικές συνθήκες, η δυναμικότητά της σε παραγωγή αλατιού είναι συνήθως η δεύτερη μεγαλύτερη στην Ελλάδα, μετά από αυτή του Μεσολογγίου.
Οι δεύτερες αλυκές του νησιού βρίσκονται λίγο βορειότερα από το γραφικό λιμανάκι της Σκάλα Πολυχνίτου. Καταλαμβάνουν έκταση 600 στρεμμάτων και έχουν δυναμικότητα παραγωγής 10.000 τόνους ετησίως. Συνιστούν και αυτές έναν μοναδικό υδροβιότοπο με πλήθος πουλιών, ενώ παράγουν το λευκότερο αλάτι στην Μεσόγειο.
gastrotourismos.gr
