Η μαγευτική φύση της Αγιάσου, ένας ακαταμάχητος φυσιολατρικός προορισμός (Μέρος 3ο)
Τα δροσόλουστα Πόταμα είναι μια εύφορη γη που έθρεψε και θρέφει πολλές γενιές Αγιασωτών. Ένα μικρό οροπέδιο που διασχίζεται από μικρά ποταμάκια (εξ ου και η ονομασία του) και απλώνεται στα νοτιοανατολικά του Ολύμπου, κοντά στα διοικητικά όρια των δημοτικών ενοτήτων Αγιάσου και Πλωμαρίου. Φτάνεις εκεί από τον αγροτικό δρόμο που ξεκινά από το Καγιάνι και διασχίζει τον καστανιώνα με κατεύθυνση τη Σίντα.
Μετά τον τρομερό παγετό που έπληξε τον λεσβιακό ελαιώνα και έμεινε στην ιστορία ως «η καμάδα των ελιών» (11/1/1850), οι πρόγονοί μας συνειδητοποίησαν ότι δεν πρέπει να περιορίζονται μόνο στην καλλιέργεια της ελιάς, αλλά να δημιουργήσουν και άλλες πηγές βιοπορισμού. Για το λόγο αυτό, στράφηκαν στον καστανιώνα. Καθάρισαν τα σωθήρια από τα άγρια φυτά, «ημέρεψαν» με τον εμβολιασμό τα οπωροφόρα δένδρα και μετέτρεψαν τις όχθες των ρυακιών σε εύφορα περιβόλια, όπου καλλιέργησαν και τις πρώτες πατάτες. Αυτός ο όμορφος τόπος, που τον πότισε ο ιδρώτας του ανθρώπινου μόχθου και τον έκανε να καρπίσει, για πολλές δεκαετίες αποτελεί αστείρευτο οπωρώνα που τροφοδοτεί αφειδώλευτα όλη τη λεσβιακή αγορά και όχι μόνο. Εδώ παράγονται τα φημισμένα αγιασώτικα μήλα και αχλάδια. Πολλές αγροικίες (ντάμια) είναι σπαρμένες σ’ αυτή τη Γη της Επαγγελίας, άλλες ρημαγμένες από την εγκατάλειψη και τον πανδαμάτορα χρόνο, βουβά απολειφάδια ενός ανεπίστροφου παρελθόντος, κι άλλες ακόμα ζωντανές, που επιμένουν να σφυρηλατούν την αρχέγονη σχέση του ανθρώπου με τη μάνα γη. Στα παλιότερα χρόνια όλη μέρα η περιοχή αντιλαλούσε από την αφλουγή που έβγαζε το ανθρωπομάνι.
Τα πηγαία νερά από τις μάνες σμίγουν σε ρυάκια, που ροβολώντας γίνονται ποταμάκια κι αυτά χείμαρρος. Φιδοσέρνονται μέσα στις βαθύσκιωτες ρεματιές αχολογώντας το τραγούδι της μάνας Φύσης. Το κελάρυσμα του νερού που γίνεται βούισμα και ξεθυμαίνει με ηχηρά πλαταγίσματα σε μικρούς καταρράκτες, το θρόισμα των φύλλων από τις ανασαιμιές του αγέρα, τα μακρινά βελάσματα των ανήσυχων προβάτων, τα γλυκόλαλα τιτιβίσματα των πουλιών… Όλα σε συνεπαίρνουν. Τι ήχους βγάζει μαγικούς της Φύσης το δοξάρι!
Η βόλτα στην ποταμιά προσφέρει δυνατές συγκινήσεις. Το φυσικό κάλλος σε αιχμαλωτίζει, ο νους μαγεύεται. Το φθινόπωρο τα φαιοπράσινα πλατανόφυλλα παρατάνε τον αδύναμο πια μίσχο τους, σα να απογαλακτίζονται από το βυζί της μάνας τους, και βουτάνε στα γάργαρα τρεχούμενα νερά στολίζοντάς τα με υπέροχα βότσαλα. Οι αδύναμες ηλιαχτίδες, που μόλις και μετά βίας σχίζουν τα πυκνά φυλλώματα, καθρεφτίζονται στο ρέμα αντανακλώντας το τρεμάμενο φως τους. Πηδάς από βράχο σε βράχο σαν το βατράχι, παρασυρόμενος από τη γοητεία και την έλξη που ασκεί το τοπίο. Άμα ξεμακρύνεις, τραβάς για Κρυονέρι, Σίντα και μπαίνεις στα Πλωμαρίτικα. Παίρνεις τη στράτα της επιστροφής ανεβαίνοντας κόντρα στο ρέμα. Άμα σταθείς τυχερός, συναντάς κάποιον περιβολάρη να σε φιλέψει στο τσαρδί του.
Κι άμα καμιά φορά κατηφορίσεις από την φαλακρή κορφή του Ολύμπου προς τον καστανιώνα, πριν φτάσεις στον Καμτσάδο, λίγες μόνο δρασκελιές από μια καμπή του αγροτικού δρόμου, ένας πελώριος βράχος δεσπόζει πάνω από τα Πόταμα προσφέροντας πανοραμική θέα. Ο Κάραβος. Το σχήμα του μοιάζει με την πλώρη ενός καραβιού, εξ ου και τ’ όνομά του. Στέκει εκεί ακοίμητος φρουρός, αέναος βιγλάτορας. Ένας πέτρινος εξώστης, απ’ όπου η ματιά αγκαλιάζει την ευρύτερη περιοχή. Στην ποδιά του τα Πόταμα, απέναντί του ο Άγιος Φανούριος και το πυραμιδοειδές Ράχτο της Οξυάς, αριστερά ο καστανιώνας και δεξιά η ρεματιά του Πριόνα που καταλήγει στο Αιγαίο. Μια σπάνια αεροφωτογραφία που σου φέρνει στο νου το αξέχαστο τραγούδι του Κώστα Χατζή:
Όταν κοιτάς από ψηλά
μοιάζει η γη με ζωγραφιά
και συ την πήρες σοβαρά,
και συ την πήρες σοβαρά.
Μοιάζουν τα σπίτια με σπιρτόκουτα
μοιάζουν μυρμήγκια οι ανθρώποι
το μεγαλύτερο ανάκτορο
μοιάζει μ' ένα μικρούλι τόπι.
Κι όλοι αυτοί που σε πικράνανε
από ψηλά αν τους κοιτάξεις
θα σου φανούν τόσο ασήμαντοι
που στη στιγμή θα τούς ξεχάσεις…
