Χρήση ουσιών στην εφηβεία. Γιατί; - Γράφει η Ειρήνη Χατζηαναγνώστου

Γράφει η Ειρήνη Χατζηαναγνώστου *

Ναρκωτικό, με την ευρεία έννοια, είναι κάθε ουσία –νόμιμη ή παράνομη– που αλλάζει τον τρόπο με τον οποίο ένα άτομοσκέφτεται, αισθάνεται και αντιλαμβάνεται τον κόσμο.

Δεν γνωρίζω γονιό που να μην επιθυμεί την εξαφάνιση του ζητήματος των ναρκωτικών. Θα προτιμούσαν να εξαφανιστούν ως δια μαγείας και τα παιδιά τους ποτέ να μην έρθουν σε επαφή μ’ αυτά. ΔΥΣΤΥΧΩΣ, όμως, αυτό ανήκει στη σφαίρα της φαντασίας. Είναι μια πραγματικότητα που μας καλεί να την αντιμετωπίσουμε.

Η χρήση ναρκωτικών στη εφηβική ηλικία είναι ως επί το πλείστον πειραματική ή περιπτωσιακή και η μεγάλη πλειονότητα των νέων ευτυχώς περνάει την εφηβεία χωρίς σωματικές ή ψυχικές βλάβες. Ανησυχώ, όμως, γι’ αυτούς που ο πειραματισμός τους ξεφεύγει από τα όρια, γι’ αυτούς που υποκύπτουν σε πρότυπα κατάχρησης αλκοόλ και άλλων ναρκωτικών ουσιών και βάζουν τους εαυτούς τους σε δρόμους που βλάπτουν την υγεία και την ποιότητα της ζωής τους.

Μη βιάζεστε, όμως, να βγάλετε συμπεράσματα και να βάλετε ταμπέλες στα παιδιά εκείνα που καταλήγουν τελικά να κάνουν χρήση ουσιών. Πολλοί από εσάς θα έχετε ακούσει ή θα έχετε οι ίδιοι πει «Είναι αλήτης αφού κάνει χρήση ουσιών» ή «Κάνει χρήση ουσιών επειδή είναι αλήτης». Κάθε άλλο. Σκεφτείτε πρώτα τις ψυχολογικές αιτίες που οδηγούν ένα παιδί στη χρήση ουσιών.  Αυτά τα παιδιά κατά κύριο λόγο προέρχονται από οικογένειες που δεν τους έχουνε καλύψει τις βασικές συναισθηματικές τους ανάγκες. Και τι εννοώ? Έχουνε δηλαδή γονείς αδιάφορους, συναισθηματικά απόμακρους, απόντες φυσικά ή συναισθηματικά, ή ακόμη και γονείς υπερπροστατευτικούς. Και προσέξτε, εσείς γονείς που ίσως διαβάζετε αυτό το άρθρο: Μπορεί εσείς να μην αντιλαμβάνεστε ότι δεν καλύπτεται το παιδί σας συναισθηματικά ή να θεωρείται ότι κάνετε ό,τι καλύτερο μπορείτε για εκείνο. Δεν αντιλέγω.  Το παιδί, ωστόσο, μπορεί να έχει μια πραγματικότητα διαφορετική από τη δική σας, στην οποία να νιώθει μοναξιά και απομόνωση και ίσως η ανάγκη του είναι να «δραπετεύσε»ι από αυτή την πραγματικότητα. Και αυτό είναι που πολύ εύκολα του προσφέρουν οι ουσίες. Ένα εύκολο όχημα για φυγή από μια πραγματικότητα που του είναι δυσάρεστη, χωρίς κανένα συναίσθημα και με αφόρητη  μοναξιά. Δεν είναι λοιπόν «αλήτες» αυτά τα παιδιά, αλλά ψυχές που πονάνε και δεν το λένε ποτέ.

Κατανοώ ότι τα προβλήματα που έχουν να αντιμετωπίσουν σήμερα οι γονείς είναι πολλά. Άγχος επιβίωσης, απώλεια εργασίας, πολλά οικονομικά προβλήματα ή πολλές ώρες εργασίας ώστε να προσφέρουν τις ανέσεις και τα φροντιστήρια στα παιδιά τους. Κάθε οικογένεια δίνει τον δικό της αγώνα. Προφανώς όλα αυτά να κάνουν τους γονείς να απορροφώνται στις δικές τους σκέψεις, ψάχνοντας το καλύτερο για το μέλλον. Έτσι όμως κλείνονται και εκείνοι στον εαυτό τους, με συνέπεια να αμελούν κάπως τις ανάγκες των παιδιών τους. Είναι δύσκολο και για τους γονείς να διαχειρίζονται όλα αυτά τα θέματα ταυτόχρονα, ωστόσο θα τους συμβούλευα να γίνουν πιο ευαίσθητοι στις ανάγκες των παιδιών τους. Και φυσικά δεν εννοώ τις υλικές, αλλά τις συναισθηματικές.

Οι εκπαιδευτικοί από την πλευρά τους, πρέπει να κατανοήσουν ότι διαμορφώνουν προσωπικότητες όντας τόσο πολλές ώρες με τα παιδιά στον ίδιο χώρο. Καλό θα ήτανε λοιπόν να τα πλησιάσουνε περισσότερο, να δείξουν γνήσιο ενδιαφέρον για τα παιδιά ως άτομα με συναισθήματα και όχι ως μαθητές μόνο. Τα παιδιά έχουν ανάγκη να νιώθουν ότι οι άνθρωποι γύρω τους ενδιαφέρονται πραγματικά για εκείνα, τα νοιάζονται, τα φροντίζουν και δίνουν αξία στην προσωπικότητα τους.

Γονείς και εκπαιδευτικοί: Πλησιάστε τα παιδιά σας, ρωτήστε τα τι τα απασχολεί, τι προβλήματα έχουνε, πως αισθάνονται και βοηθήστε τα να διαχειριστούνε τα συναισθήματα αυτά. Καλύπτοντας τις συναισθηματικές ανάγκες των παιδιών σας, μειώνεται την ανάγκη τους για φυγή από αυτή την ανυπόφορη για εκείνα πραγματικότητα.

Σκοπός αυτού του άρθρου δεν ήταν να κατηγορήσω τους γονείς ή τους εκπαιδευτικούς, αλλά να αποκαλύψω ένα κομμάτι της κρυμμένης πραγματικότητας αυτών των παιδιών. Να αλλάξω, αν είναι εφικτό, το στερεότυπο «χρήστη-αλήτη», αντικαθιστώντας τον όρο με «παιδιά που πονάνε βουβά» και τα ναρκωτικά είναι ένας τρόπος να σας φωνάξουν ότι κάτι δεν πάει καλά. Είναι παιδιά με δυσκολία να συνάψουν διαπροσωπικές σχέσεις βάζοντας τον τοίχο των ναρκωτικών ουσιών ανάμεσα σε εκείνα και τους άλλους.

* Η Ειρήνη Χατζηαναγνώστου είναι Ψυχολόγος- Ψυχοθεραπεύτρια παιδιών- εφήβων- ενηλίκων, και εξειδικευμένη στη Νόσο Alzheimer. Εργάζεται στο δικό της Κέντρο Συμβουλευτικής και Ψυχοθεραπείας «Ψυχή & Λόγος» στην οδό Καβέτσου 13, Μυτιλήνη. Τηλέφωνο επικοινωνίας: 2251104284. Περισσότερες πληροφορίες στο eirinichatzianagnostou.blogspot.gr

Η Ειρήνη Χατζηαναγνώστου αρθρογραφεί κάθε Παρασκευή στο Lesvosnews.net