Όλα όσα είπαν Κυριάκος Μητσοτάκης και Σωτήρης Τσιόδρας για το νέο lockdown

Κυριάκος Μητσοτάκης: Κυρίες και κύριοι, αγαπητοί μου συμπολίτες, καλημέρα σας. Επέλεξα σήμερα ένα διαφορετικό τρόπο επικοινωνίας και είμαι εδώ μαζί με το Σωτήρη, τον καθηγητή τον κύριο Τσιόδρα, για να καταδείξω με αυτό τον τρόπο ότι οδηγός στις όποιες αποφάσεις μας είναι πάντα τα επιστημονικά δεδομένα.

Ξέρω ότι υπάρχουν πολλά ερωτήματα, ξέρω ότι υπάρχει μεγάλη στενοχώρια γιατί αναγκαζόμαστε να πάρουμε αυτά τα έκτακτα μέτρα, ξέρω ότι υπάρχει μεγάλη ανησυχία, φόβος για τις οικονομικές επιπτώσεις των μέτρων που θα εξαγγείλουμε σήμερα. Θα προσπαθήσω και εγώ και ο κύριος καθηγητής να δώσουμε όσο πιο πειστικές απαντήσεις μπορούμε στα ερωτήματα τα οποία θα μας τεθούν στη συνέχεια και τα οποία ελπίζω να αντικατοπτρίζουν και τα ερωτήματα τα οποία έχετε εσείς.

Θα το ξαναπώ στην αρχή της εισαγωγικής μου τοποθέτησης: Θέλουμε τους πολίτες συμμάχους σε αυτή τη νέα μεγάλη προσπάθεια την οποία καλούμαστε να κάνουμε. Είμαστε μία ομάδα και αυτό το πνεύμα αλληλεγγύης, το οποίο έχουμε επιδείξει επανειλημμένα στην αντιμετώπιση της πρώτης φάσης της πανδημίας αλλά και από τότε μέχρι και σήμερα, πρέπει να εξακολουθούμε να το δείχνουμε.

Θα δώσουμε έμφαση σήμερα στα επιστημονικά δεδομένα, διότι αυτά πρέπει και εγώ να λάβω υπόψη μου όταν μας τα εισηγούνται οι ειδικοί. Και αυτά τα δεδομένα δεν πρέπει να είναι αντικείμενο αντιπαράθεσης. Ο καθένας έχει το δικαίωμα στην άποψή του. Tις πολιτικές αποφάσεις τις παίρνει η Κυβέρνηση και εγώ προσωπικά και αναλαμβάνω την ευθύνη των αποφάσεων αυτών. Αλλά τα επιστημονικά δεδομένα πάνω στα οποία στηρίζονται οι αποφάσεις είναι αδιαπραγμάτευτα.  Και για αυτά θα σας μιλήσει στη συνέχεια ο Σωτήρης.

Όπως ξέρετε έχουμε πάρει την απόφαση από το πρωί του Σαββάτου, στις 06:00, να μπούμε ξανά σε ένα οριζόντιο καθεστώς αναστολής δραστηριοτήτων για ολόκληρη τη χώρα, το οποίο θα κρατήσει για τρεις εβδομάδες, μέχρι τις 30 Νοεμβρίου. Κάτι το οποίο θα μοιάζει, αλλά δεν θα είναι τελείως ίδιο, με αυτό το οποίο είχε συμβεί τον Μάρτιο και τον Απρίλιο.

Επανενεργοποιούνται τα πενταψήφια SMS για να βγαίνει κάποιος από το σπίτι. Ανοιχτά παραμένουν βέβαια σούπερ μάρκετ, φαρμακεία, δομές υγείας, η διανομή του έτοιμου φαγητού. Μια σημαντική διαφορά σε σχέση με αυτό το οποίο συνέβη τον Μάρτιο και τον Απρίλιο είναι ότι τα νηπιαγωγεία, τα δημοτικά, αλλά και τα σχολεία -το τονίζω- ειδικής αγωγής σε όλες τις βαθμίδες, και του γυμνασίου και του λυκείου, θα παραμείνουν ανοιχτά. Κλειστά θα είναι τα γυμνάσια και τα λύκεια τα οποία θα λειτουργήσουν με καθεστώς τηλεργασίας. Βεβαίως, η μεγάλη διαφορά σε σχέση με τον Μάρτιο και τον Απρίλιο είναι ότι τώρα η χρήση μάσκας και για αυτούς οι οποίοι μετακινούνται είναι προφανώς καθολική και υποχρεωτική σε όλες τις μετακινήσεις.

Το εύλογο ερώτημα στο οποίο θέλουμε να απαντήσουμε είναι γιατί τώρα. Γιατί παίρνουμε αυτά τα έκτακτα μέτρα τώρα, ενώ πριν από μία εβδομάδα περίπου είχαμε αποφασίσει ένα πλαίσιο πιο ήπιων μέτρων, τα οποία μέχρι και τότε απέφευγαν αυτό το καθολικό οριζόντιο lockdown. Η απάντηση είναι πολύ σαφής και ο Σωτήρης θα εξηγήσει στη συνέχεια με πολύ μεγαλύτερη λεπτομέρεια αυτό το οποίο εννοούμε. Τις τελευταίες πέντε μέρες είδαμε μία εκθετική αύξηση των κρουσμάτων. Το είδαμε σε επίπεδο συνολικού αριθμού κρουσμάτων. Ενδεικτικά αναφέρω ότι είχαμε σχεδόν 10.000 κρούσματα μέσα σε πέντε μέρες, όταν από την αρχή της πανδημίας ήμασταν σε κάτι λιγότερο από 50.000 κρούσματα. Είδαμε σημαντική αύξηση στις νοσηλείες, σημαντική αύξηση στους διασωληνωμένους, σημαντική αύξηση στο πόσες Μ.Ε.Θ. αναγκαστήκαμε να χρησιμοποιήσουμε, μια άσχημη αναλογία εισαγωγών και εξιτηρίων στα νοσοκομεία μας.

Ενδεικτικά αναφέρω ότι αν συνεχίζαμε με αυτό το ρυθμό θα έπρεπε να υποδεχθούμε στα νοσοκομεία μας μέσα στις επόμενες 10 ημέρες παραπάνω από 1.000 συμπολίτες μας. Και από τους οποίους θα έπρεπε -με βάση τα στατιστικά- οι 150 τουλάχιστον να οδηγηθούν σε Μονάδες Εντατικής Θεραπείας. Αυτό το κύμα, λοιπόν, πρέπει να το ανακόψουμε. Ενδεικτικά αναφέρω ότι οι 50 Μονάδες Εντατικής Θεραπείας τις οποίες προσθέτουμε στο Νοσοκομείο “Σωτηρία”, με αυτή την ταχύτητα μπορεί να γεμίσουν σε τρεις ή σε τέσσερις ημέρες.

Επιλέγω, λοιπόν, για μία ακόμη φορά, να πάρω δραστικά μέτρα νωρίτερα παρά αργότερα. Πολλές ευρωπαϊκές χώρες έχουν ήδη αναγκαστεί να πάρουν τέτοια μέτρα, τα πήραν όμως όταν η επιδημία είχε ήδη ξεφύγει. Εγώ δεν μπορώ να αναλάβω την ευθύνη να θέσω σε κίνδυνο τις ζωές συμπολιτών μας. Αυτή είναι η πρώτη ευθύνη την οποία έχω αναλάβει. Και για αυτό και, ακολουθώντας τις συστάσεις της Επιτροπής, κρίνω ότι τα μέτρα αυτά πρέπει να παρθούν τώρα, να παρθούν για τρεις εβδομάδες. Και είμαι σίγουρος ότι εφόσον εφαρμοστούν θα μπορέσουμε να πνίξουμε και αυτό το δεύτερο κύμα, για να επιτρέψουμε στους εαυτούς μας έναν σχετικά πιο κανονικό Δεκέμβριο και κάτι το οποίο θα μοιάζει με γιορτές άλλων ετών, προφανώς πάλι με αυξημένους περιορισμούς. Αλλά η ανάγκη να λειτουργήσει η αγορά τον Δεκέμβριο είναι ένας από τους λόγους που επιλέγουμε να πάρουμε τα μέτρα αυτά τώρα.

Ξέρω ότι υπάρχει μεγάλη οικονομική ανησυχία. Θέλω να σας θυμίσω ότι πολλές φορές έχω πει στο παρελθόν ότι ήταν χρέος μας να κρατήσουμε εφεδρείες, διότι δεν γνωρίζαμε πώς θα εξελιχθεί το δεύτερο κύμα της πανδημίας και αυτό έχουμε πράξει. Σήμερα η χώρα έχει παραπάνω από 37 δισεκατομμύρια σε διαθέσιμα και γι’ αυτό και έχουμε τη δυνατότητα και πάλι να στηρίξουμε όλους τους συμπολίτες μας. Θα το ξαναπώ: Κανένας δεν πρέπει να μείνει πίσω. Και για αυτό η πρώτη μέριμνά μας είναι οι συμπολίτες μας οι οποίοι είναι οι πιο αδύναμοι, αυτοί οι οποίοι θα χτυπηθούν περισσότερο από τα μέτρα αυτά τα οποία λαμβάνουμε.

Σε λίγες ώρες θα υπάρχει ειδική συνέντευξη Τύπου του Οικονομικού Επιτελείου που θα εξειδικεύσει περισσότερο τα οικονομικά μέτρα τα οποία θα εφαρμοστούν από το Σάββατο. Θα ήθελα μόνο να σταθώ σε τρία πρόσθετα μέτρα τα οποία έχω συμφωνήσει με το Οικονομικό Επιτελείο και τα οποία θεωρώ ότι είναι εξαιρετικά σημαντικά.

Το πρώτο είναι ότι όσοι εργαζόμενοι έχουν τεθεί σε καθεστώς αναστολής για το Νοέμβριο θα λάβουν ενίσχυση για το Νοέμβριο -θα την πάρουν στις αρχές Δεκεμβρίου- 800 ευρώ, αντί 534 που ήταν η αρχική αποζημίωση. Και αυτό το τονίζω, πέραν του δώρου Χριστουγέννων το οποίο έχει ήδη εξαγγελθεί. Είναι η ελάχιστη βοήθεια, ως ένα έκτακτο επίδομα, το οποίο μπορούμε να δώσουμε στους πιο αδύναμους συμπολίτες μας, οι οποίοι καλούνται να τα βγάλουν πέρα με ένα μικρό ποσό.

Το δεύτερο μέτρο το οποίο έχω εγκρίνει σε συνεννόηση με το Οικονομικό επιτελείο, είναι ότι επεκτείνονται κατά δύο μήνες όλα τα επιδόματα ανεργίας τα οποία έληγαν από το Σεπτέμβριο μέχρι το Δεκέμβριο.

Και το τρίτο μέτρο είναι ότι θα χορηγηθεί αμέσως μία εφάπαξ οικονομική ενίσχυση ύψους 400 ευρώ σε όλους τους μη επιδοτούμενους, το τονίζω, μη επιδοτούμενος μακροχρόνια ανέργους. Υπολογίζω ότι πρέπει να είναι γύρω στους 130.000.

Θα υπάρχουν και πρόσθετα μέτρα, τα οποία θα εξαγγείλει το οικονομικό επιτελείο, και διευκολύνσεις στο ζήτημα των ενοικίων, το οποίο ξέρω ότι «καίει» πολλούς από εσάς, κυρίως μικρούς επαγγελματίες οι οποίοι αυτή τη στιγμή νοικιάζετε επαγγελματικούς χώρους. Τα μέτρα θα ανακοινωθούν στη συνέντευξη Τύπου την οποία θα δώσει ο Υπουργός Οικονομικών.

Θα κλείσω, πριν δώσω το λόγο στον Σωτήρη, επαναλαμβάνοντας, για ακόμα μία φορά, την ανάγκη να πάρουμε τα μέτρα τώρα. Θα μπορούσε να ισχυριστεί κάποιος: «Μα γιατί δεν περιμένετε 10 - 15 μέρες να δείτε αν τα μέτρα τα οποία πήρατε πριν από πέντε μέρες θα είχαν αποτέλεσμα;». Η απάντηση είναι  σαφής: Η εκθετική αύξηση των κρουσμάτων αυτό το πενθήμερο με υποχρεώνει να πάρω τα μέτρα τώρα. Διότι ναι, θα υπήρχε μια περίπτωση τα μέτρα να δούλευαν, αλλά αν δεν δουλέψουν τότε σε 15 μέρες η πίεση η οποία θα ασκείτο στο Σύστημα Υγείας θα ήταν ανυπόφορη. Αυτό είναι  κάτι το οποίο -θα το ξαναπώ- δεν μπορώ σε καμία περίπτωση να το επιτρέψω.

Πιστεύω ότι σε αυτή την συγκυρία δεν υπάρχουν περιθώρια για μικροπολιτικά πυροτεχνήματα. Είναι  ένα θέμα το οποίο απειλεί όχι απλά όλους τους Έλληνες, απασχολεί όλο τον κόσμο. Δεν είμαστε μόνοι μας σε αυτήν την προσπάθεια. Και θέλω να τονίσω ότι παρά τις δυσκολίες, η Ελλάδα και σήμερα τα έχει καταφέρει καλύτερα από τις πιο πολλές ευρωπαϊκές χώρες, αλλά θα παρακαλούσα -το έχω πει πολλές φορές, την ξανακάνω αυτήν την έκκληση- η αμφισβήτηση να είναι  αμφισβήτηση στις πολιτικές επιλογές της Κυβέρνησης, όχι στα επιστημονικά δεδομένα, όχι στα επιδημιολογικά δεδομένα. Προφανώς οι αποφάσεις οι οποίες λαμβάνονται είναι πολιτικές αποφάσεις, δεν αφορούν τους ειδικούς μας, δεν αφορούν τους γιατρούς μας, εμείς αναλαμβάνουμε στο ακέραιο την ευθύνη των αποφάσεών μας και λογοδοτούμε για αυτές.

Κλείνω λέγοντας ότι έχουμε όλα τα εφόδια για να αμυνθούμε σε αυτή τη νέα, πιο έντονη επίθεση της πανδημίας και είμαι σίγουρος ότι θα κερδίσουμε και αυτή τη μάχη. Χρειάζεται να τη δώσουμε, ελπίζαμε ότι δεν θα χρειαζόταν, αλλά χρειάζεται να δώσουμε και αυτή τη μάχη. Πιστεύω ότι μέσα στο 2021, ελπίζω νωρίτερα παρά αργότερα, τα νέα στο επίπεδο των εμβολίων θα είναι τόσο ενθαρρυντικά που θα τελειώσουμε οριστικά με αυτή τη μεγάλη περιπέτεια.

Σταματώ εδώ, δίνω το λόγο στο Σωτήρη, ο οποίος θα κάνει και μία παρουσίαση. Θέλω να ξέρετε ότι τα στοιχεία τα οποία θα σας δείξει ο Σωτήρης είναι περίπου η ενημέρωση την οποία παίρνω τρεις φορές την εβδομάδα και την οποία μοιραζόμαστε με όλους τους συμπολίτες για να έχετε μία πλήρη εικόνα των επιστημονικών δεδομένων.

Σωτήρης Τσιόδρας: Ευχαριστώ, κύριε Πρόεδρε. Καλό μεσημέρι σε όλους.

Εκ μέρους της Επιτροπής Εμπειρογνωμόνων, η οποία συνεδριάζει ανελλιπώς όλο αυτό το διάστημα, θα σας δείξω μερικά επιδημιολογικά δεδομένα που αφορούν την πορεία της επιδημίας στη χώρα μας, τις τελευταίες εβδομάδες κυρίως.

Η πρώτη διαφάνεια δείχνει την επιδημική καμπύλη που αφορά το σύνολο των κρουσμάτων στην επικράτεια με ένα μέσο όρο επτά ημερών ο οποίος πλέον έχει ξεπεράσει τα 1.600 κρούσματα ανά ημέρα. Μία εκθετική αύξηση της καμπύλης. Ο ιός κινείται με πολύ υψηλές ταχύτητες, με μία πολύ σημαντική μεταδοτικότητα, την οποία τη βλέπετε. Χαρακτηριστικά, από το τέλος Οκτωβρίου και μετά έχει αυξηθεί πάρα πολύ, εκθετικά, η μεταδοτικότητα του ιού και η ανακάλυψη νέων κρουσμάτων στην Πατρίδα μας.

Όσον αφορά την επιδημιολογία σε σχέση με την ηλικία διάγνωσης, κάθε μπλε κολώνα που βλέπετε αφορά και διαφορετική κατηγορία ηλικιών, όπου η τελευταία κολώνα προς τα δεξιά είναι οι άνθρωποι που είναι ηλικίας 75 και ανωτέρω. Δίπλα από αυτή είναι η κολώνα που αφορά τους τους ανθρώπους οι οποίοι έχουν ηλικία άνω των 65 και ούτω καθεξής, 55-64, 45-54.

Και βλέπετε εδώ κάτι χαρακτηριστικό, στην ηλικία άνω των 65, που κατά κάποιο τρόπο κλιμακώνεται, αυξάνεται ο κίνδυνος για σοβαρή νόσο στον πληθυσμό, που αυξάνεται η πιθανότητα κάποιος δικός μας άνθρωπος να έχει υποκείμενα νοσήματα -να έχει συνοσηρότητες όπως τις λέμε οι γιατροί- έχουμε αυτή τη στιγμή τις τελευταίες επτά ημέρες περισσότερα από 1.000 άτομα.

Και αυτό από μόνο του είναι καθοριστικό γιατί όπως θα δείτε στον επόμενο χάρτη, παρά το γεγονός ότι φαίνεται πολύ επιστημονικός δεν είναι, με βάση τα ελληνικά δεδομένα υπολογίζουμε πλέον με μαθηματικές εκτιμήσεις την πιθανότητα ανάλογα με την ηλικία του ανθρώπου που πάσχει από κορονοϊό να νοσηλευτεί στο νοσοκομείο ή ακόμα και να μπει στη Μ.Ε.Θ.. Και βλέπετε πόσο σημαντική είναι αυτή η πιθανότητα στην Ελλάδα αυτή τη στιγμή για έναν άντρα ηλικίας άνω των 75 και ανάλογα με την ηλικία και το φύλο μπορούμε να πούμε ποια είναι η πιθανότητα κανείς να μπει στο νοσοκομείο ή στη Μ.Ε.Θ..

Έχουμε λοιπόν αυτά τα δεδομένα στη διάθεσή μας. Eίναι πρωτοποριακά δεδομένα με μαθηματικές εκτιμήσεις, χρησιμοποιούν αντίστοιχα νούμερα και άλλες χώρες του κόσμου στην αντιμετώπιση της επιδημίας.

Στην επόμενη διαφάνεια που βλέπετε είναι ο αριθμός των τεστ. Και αφορά την περίοδο από 10 Σεπτεμβρίου και μετά. Δεν είναι από την αρχή της επιδημίας. Έχουμε περίπου 20πλασιάσει τον αριθμό των τεστ τα οποία γίνονται στην Πατρίδα. Ένα μέσο όρο πάνω από 19.000 τεστ και αυτό είναι μόνο οι μοριακές τεχνικές PCR, υπάρχει και το ταχύ τεστ, τα αντιγόνα, τα οποία είναι και αυτά περίπου 3.000 την ημέρα τα οποία προστίθενται σε αυτά.  Άρα περισσότερα από 20.000 τεστ σε ημερήσια βάση για να ελέγξουμε την επιδημία, να τη στοχεύσουμε καλύτερα, και ήδη γίνονται και προγραμματισμοί και αυτοματοποιημένου ελέγχου για την επικράτεια, με τη βοήθεια της επιτροπής εμπειρογνωμόνων.

 

Κάτι πολύ σημαντικό για αυτά τα τεστ. Βλέπετε και αυτό είναι ένα διάγραμμα από τις 10 Σεπτεμβρίου και μετά που δείχνει αυτή τη χαρακτηριστική άνοδο της θετικότητας στα τεστ που κάνουμε η οποία ξεπερνά πλέον το 9%. Και όταν το δει αυτό κανείς σε συνάρτηση με την αυξημένη και εκθετική πορεία του ιού στη χώρα σημαίνει ότι αυτή τη στιγμή κάποιος με συμπτώματα έχει μία στις δέκα πιθανότητες να είναι μολυσμένος με τον ιό.

Είναι πολύ σημαντικό αυτό το ποσοστό, δείχνει μια μεγάλη επιδημία στη χώρα, αντίστοιχη με την επιδημία της γρίπης που ζούμε κάθε χρόνο. Αλλά για έναν πολύ πιο επικίνδυνο ιό, έναν ιό στον οποίο δεν έχουμε ανοσία, έναν ιό ο οποίος κάνεις συμπτώματα πνευμονίας τον Οκτώβριο και το Νοέμβριο. Ποτέ ξανά στη σύγχρονη ιστορία δεν είχαμε τόσους νοσηλευόμενους, 1600 παρακαλώ εχθές το βράδυ περίπου στην επικράτεια, από έναν ιό ο οποίος κάνει πνευμονία. Ποτέ ξανά στη σύγχρονη ιστορία, ούτε εμείς ούτε η υπόλοιπη Ευρώπη.

Αυτό λοιπόν είναι η καμπύλη των νοσηλευομένων που δείχνει αυτή την αύξηση που βλέπετε στο διάγραμμα και η οποία, όπως εκτιμά η επιτροπή εμπειρογνωμόνων, θα πιέσει αφόρητα το Σύστημα Υγείας τις επόμενες μέρες. Αυτές είναι οι νέες εισαγωγές. Έχουμε ένα μέσο όρο νέων εισαγωγών τις τελευταίες επτά ημέρες που ξεπερνάει τις 170 εισαγωγές ανά ημέρα. Πολύ υψηλά. Μία εκθετική αύξηση, του αριθμού εισαγωγών στα νοσοκομεία η οποία θα πιέσει αφόρητα το Σύστημα Υγείας και αυτό το συζητήσαμε και εχθές εκτεταμένα στην επιτροπή. Και εδώ βλέπετε μία καμπύλη που έχουμε φτιάξει, η οποία δείχνει τις νέες νοσηλείες με το μπλε, με τα εξιτήρια από το νοσοκομείο με το πορτοκαλί. Και βλέπετε αυτή η καμπύλη τις τελευταίες ημέρες από τις 26 Οκτωβρίου και μετά έχει αρχίσει να απομακρύνεται.

Τι σημαίνει αυτό; Σημαίνει ότι μπαίνουν περισσότεροι άνθρωποι στα νοσοκομεία από όσους βγαίνουν από τα νοσοκομεία. Άλλος ένας δείκτης που δείχνει ότι θα πιεστεί αφόρητα το σύστημα υγείας. Ποιοι νοσηλεύονται; Δυστυχώς όταν μία επιδημία έχει μεγάλη αύξηση δεν θα νοσηλευτούν μόνο οι ηλικιωμένοι που σας έδειξα προηγουμένως,  οι άνθρωποι που είναι ηλικίας άνω των 75 ή των 80. Θα νοσηλευτούν και άνθρωποι που έχουν ηλικίες 45 με 54, βλέπετε 93 άτομα τις τελευταίες 7 ημέρες, 35-44, 50 άτομα τις τελευταίες ημέρες. Και θα υπάρξει βέβαια και νοσηλεία που θα οδηγήσει σε σοβαρές εκβάσεις, σε νοσηλεία σε Μονάδα Εντατικής, ακόμα και θάνατο και σε αυτές τις νεαρές ηλικίες, κάτι που δεν το θέλουμε. 

Αποδεικνύεται αυτό από τα δεδομένα; Αυτή η αύξηση του αριθμού νοσηλειών οδηγεί σε αύξηση αριθμού νοσηλειών σε Μονάδες Εντατικής Θεραπείας; Το βλέπετε καθαρά εδώ τις τελευταίες ημέρες. Ιδιαίτερα από τις 26 Οκτωβρίου και μετά, έχουμε αυτή τη στιγμή μία σημαντική αύξηση των κρουσμάτων που νοσηλεύονται σε Μ.Ε.Θ., 213 εχθές το βράδυ στην Πατρίδα μας. Αυτό οδηγεί σε μία κάλυψη 60% των Μ.Ε.Θ. οι οποίες έχουν οριστεί για αντιμετώπιση του νέου κορονοϊού στην Πατρίδα. Αυτά είναι δεδομένα της επικράτειας και αντίστοιχα φαινόμενα σε περιοχές όπως η Αττική και η Θεσσαλονίκη. Αυτό συνοδεύεται βέβαια, όπως κανείς καταλαβαίνει, από ένα σημαντικό αριθμό διασωληνωμένων. Αυτή είναι η καμπύλη των διασωληνωμένων με 191 άτομα στην επικράτεια τις τελευταίες ημέρες. Βλέπετε αυτή τη σημαντική αύξηση στους νοσηλευόμενους που απαιτούν διασωλήνωση, τους πιο βαριά από τους βαριά, οι οποίοι βέβαια φορτίζουν πάρα πολύ σημαντικά το Σύστημα Υγείας.

Αυτή τη στιγμή στη Θεσσαλονίκη και στην Αττική έχουμε σημαντική κατάληψη ποσοστού κλινών Μ.Ε.Θ. που είναι ειδικά σχεδιασμένες για νοσηλεία ασθενών με Covid. Βλέπετε στη Θεσσαλονίκη την δραματική αύξηση των τελευταίων 10 ημερών. Πλέον 78% των κλινών Μ.Ε.Θ. Covid στη Θεσσαλονίκη είναι κατειλημμένες. Και εδώ βλέπετε αυτό που σας είπα, όπως και για τις νοσηλείες, όταν έχεις μεγάλη διασπορά του ιού στην κοινότητα θα νοσηλευτούν στις Μ.Ε.Θ. και νεότεροι άνθρωποι. Είχαμε 27 άτομα ηλικίας 55-64 και 18 άτομα ηλικίας 45-54 τις τελευταίες επτά ημέρες που νοσηλεύτηκαν σε Μ.Ε.Θ.. Με το πράσινο είναι οι άνδρες. Για λόγους που δεν κατανοούμε ακριβώς ακόμα σαν παγκόσμια επιστημονική κοινότητα, υπάρχουν διάφορες θεωρίες και υποθέσεις, οι άνδρες προσβάλλονται περισσότερο σοβαρά. 

Προχωράμε στην επόμενη διαφάνεια με το δυστύχημα, θα το πω, του θανάτου, αυτήν την πολύ κακή έκβαση, η οποία βλέπετε σταδιακά έχει μία αύξηση τις τελευταίες μέρες. Έχουμε ένα μέσο όρο επτά ημερών γύρω στις 10. Φυσικά αν πιεστεί το Εθνικό Σύστημα Υγείας περισσότερο θα αυξηθούν και οι θάνατοι περισσότερο. Χθες είχαμε μία μέρα ρεκόρ σε θανάτους. Και αυτό είναι φυσικά που μας απασχολεί πάρα πολύ σαν επιστήμονες, ακόμα και αν ο ιός τρέχει με μικρότερες ταχύτητες στους θανάτους απ’ ότι στις νέες νοσηλείες, εάν πιεστεί το Σύστημα Υγείας αυτό θα αλλάξει. Οι θάνατοι όπως προείπα, αφορούν κυρίως τους ανθρώπους που είναι ηλικιωμένοι, που είναι άνω των 75, αλλά φυσικά όταν έχεις μεγάλη διασπορά θα έχεις και περιστατικά σε νεότερες ηλικίες. Βλέπετε εδώ τέσσερα περιστατικά στην ηλικία των 55 με 64 και τέσσερα περιστατικά, τις τελευταίες επτά μέρες, ηλικίας 45 με 54.

Παρακολουθούμε και  δίνουμε δεδομένα, μέσω του Εθνικού Οργανισμού Δημόσιας Υγείας, ο οποίος  κάνει μια σημαντική δουλειά στην καταγραφή της επιδημίας στην Πατρίδα μας αυτή τη στιγμή, την παραπάνω από το αναμενόμενο θνησιμότητα. Λέγεται το δίκτυο Euromomo. Αριστερά βλέπετε την εικόνα του Μαρτίου, την εβδομάδα 14, Μαρτίου-Απριλίου στην Ευρώπη, όταν η Ιταλία, η Γαλλία, η Ισπανία, το Ηνωμένο Βασίλειο στέναζαν και αργότερα ακολούθησε και η Σουηδία, η οποία ακολούθησε μία διαφορετική στρατηγική αντιμετώπισης, η οποία δεν υιοθετείται αυτή τη στιγμή  από τους παγκόσμιους οργανισμούς. Δεξιά βλέπατε την εικόνα από την χθεσινοβραδινή, της τελευταίας εβδομάδας από το ευρωπαϊκό αυτό δίκτυο, που δείχνει ότι αρχίζει να αυξάνεται η θνησιμότητα στην Ιταλία, στο Βέλγιο, στην Ολλανδία, στο Ηνωμένο Βασίλειο, στην Ισπανία, στη Γαλλία. Μια εικόνα που, θέλω να το τονίσω εδώ, περιμένουμε να αλλάξει για όλη την Ευρώπη τις επόμενες εβδομάδες και ελπίζουμε να μην επεκταθεί πάρα πολύ αυτό το φαινόμενο της παραπάνω από την αναμενομένη θνησιμότητα, κάτι που το βλέπουμε κάθε χρόνο τον Ιανουάριο, το Φεβρουάριο με τη γρίπη, αλλά ποτέ, μα ποτέ δεν το έχουμε δει αυτήν την περίοδο του έτους στην Ευρωπαϊκή Ένωση και στο βόρειο ημισφαίριο.

Θα τελειώσω με δυο λόγια για τον κόσμο. Βλέπετε ο περισσότερος κόσμος είναι  στο «κόκκινο». Η Κίνα και η Ωκεανία που είναι  με το «κίτρινο», έζησαν δραματικές καταστάσεις και η Ωκεανία έζησε lockdown πολλών μηνών. Στην Αφρική όπου καταγράφεται η νόσος βλέπετε ότι και εκεί υπάρχει μεγάλη διασπορά. Έχει διαφορετικά δημογραφικά και επιδημιολογικά δεδομένα η Αφρικανική Ήπειρος, δυστυχώς όμως θα πρέπει να παραδεχτούμε εδώ ότι γίνεται σημαντική υποκαταγραφή στην Αφρική και φυσικά εκεί οι άνθρωποι πεθαίνουν και από άλλες αιτίες.

Θα τελειώσω με μια αναφορά στο Ευρωπαϊκό Κέντρο Ελέγχου και Πρόληψης Νοσημάτων, το ECDC, όπου στην πάνω πλευρά δείχνει τα μέτρα που μπορεί να πάρει μία κοινωνία. Τα μη φαρμακευτικά μέτρα το τονίζω, όχι τα αντι-ιικά, όχι το πλάσμα, όχι τα ειδικά φάρμακα που χρησιμοποιούμε για τον ιό, τα οποία χρησιμοποιούνται και στην πατρίδας μας ευρέως σε αυτή τη δεύτερη φάση της επιδημίας. Μιλάω εδώ για το απαγορευτικό το οποίο φαίνεται στην πρώτη και αριστερή κολώνα της διαφάνειας το οποίο έχει το μεγαλύτερο αποτέλεσμα και το μεγαλύτερο βαθμό βεβαιότητας σαν μέτρο. Ενώ στη δεξιά άκρη αυτής της διαφάνειας βλέπετε τη χρήση μάσκας η οποία έχει μία σημαντική βεβαιότητα και ένα σημαντικό αποτέλεσμα, ένα μεγαλύτερο εύρος στη βεβαιότητα του αποτελέσματος παρόλα αυτά είναι το πιο εύκολο μέτρο που υιοθετείται από όλες τις χώρες, η χρήση της μάσκας θεωρείται ότι θα προλάβει εκατοντάδες χιλιάδες θανάτους αν γίνει σε μεγάλα ποσοστά του πληθυσμού που υποφέρει αυτή τη στιγμή μέχρι να έρθει το εμβόλιο.

Δυστυχώς πρέπει να πω δυο λόγια για τις ψευτοειδήσεις, τα περίφημα fake news και τους σημαντικούς κινδύνους που εγκυμονούν. Χιλιάδες άνθρωποι είναι στο νοσοκομείο από παραπληροφόρηση. Σε μία πρόσφατη μελέτη εκατοντάδες νεκροί. Δυστυχώς τα ψευδή νέα οδηγούν όχι μόνο σε υιοθέτηση λάθος συμπεριφοράς και στάσης απέναντι στον ιό, αλλά δυστυχώς και σε αποδοχή πραγμάτων τα οποία είναι καθαρά ψέματα. Παραδείγματος χάριν, στην αριστερή πλευρά της διαφάνειας έλεγαν ότι η Ελβετία είχε ψεύτικο εργαστηριακό έλεγχο, ο οποίος δεν έδειχνε σωστά αποτελέσματα, ενώ στο μέσο, στη Νέα Υόρκη, έλεγαν ότι το εμβόλιο θα δοκιμαστεί σε μειονότητες κάτι που φυσικά δεν γίνεται. 

Και βέβαια φοβόμαστε μήπως αυτά τα ψεύτικα νέα επηρεάσουν τη στάση του κόσμου όσον αφορά τη διασπορά της επιδημίας και την αποδοχή του εμβολίου. Σε μία πρόσφατη μελέτη, μόλις το 50% σε πολλές χώρες αποδεχόταν το εμβόλιο. Ένα εμβόλιο που, εφόσον είναι αποτελεσματικό και ασφαλές, θα βοηθήσει στην καταπολέμηση της διασποράς αυτού του ιού έως να φτάσουμε στο τέλος αυτής της επιδημίας, στο οποίο ελπίζουμε ότι στην επόμενη χρονιά, με την καθολική χρήση των μέτρων αλλά και του εμβολίου, θα φτάσουμε. Δεν είναι βέβαια τίποτα σίγουρο. Θα παρακολουθούμε τον ιό αυτό. Μπορεί να γίνει ένας εποχικός ιός, όπως ο ιός της γρίπης  και θα είμαστε εδώ για να τον αντιμετωπίσουμε επιστημονικά με τα καλύτερα δεδομένα.

Συνοπτικά, θα πω ότι η Επιτροπή μας συνεδριάζει συχνά. Η ταχεία μετάδοση του ιού και η πίεση στο Σύστημα Υγείας τις τελευταίες ημέρες παρουσιάστηκε εκτεταμένα στην Επιτροπή μας εχθές. Η Επιτροπή ομόφωνα υιοθέτησε τη χρήση αυτού του απαγορευτικού, του περιορισμού των μετακινήσεων, ως τελευταίο μέτρο αντιμετώπισης αυτής της επιδημίας. Το ξανατονίζω, αναγνωρίζουμε σαν Επιτροπή τις σημαντικές συνέπειες που έχει μία τέτοια δράση. Ελπίζουμε να είναι προσωρινό.

Συστήσαμε τη συνέχιση και την ενίσχυση της επιτήρησης, την ενίσχυση του Συστήματος Υγείας, την οποία τη συζητούμε καθημερινά με τον  Υπουργό Υγείας και το επιτελείο του. Παρουσιάσαμε τα ίδια περίπου ευρήματα με αυτά που παρουσιάσαμε σήμερα σε εσάς στην διακομματική επιτροπή εκπροσώπησης της Βουλής τη Δευτέρα που μας πέρασε. Συζητήσαμε φυσικά την ενίσχυση στα Μέσα Μαζικής Μεταφοράς, την ενίσχυση της τηλεργασίας. Δώσαμε έμφαση στη συνέχιση της εκπαίδευσης όσο αυτό είναι δυνατό. Υιοθετήσαμε μια στρατηγική που αφορά τα δημοτικά γιατί μετά από εκτενή συζήτηση στην Επιτροπή, γιατί σε αυτές τις ηλικίες η διασπορά και η μετάδοση του ιού είναι πάρα πολύ μικρή. Και νομίζω ότι όταν τελειώσει αυτό το απαγορευτικό πρώτα θα επανέλθουν τα σχολεία και η εκπαιδευτική μάθηση.  Δεν θέλουμε τις τεράστιες συνέπειες της απουσίας της εκπαίδευσης στα παιδιά μας.

Ο ιός είναι εδώ, η πάλη μαζί του συνεχίζεται.  Νομίζω όλοι μαζί θα συνεχίσουμε τον αγώνα με υπομονή και θα το ξεπεράσουμε. Και θα παρακαλέσω όλους να αποφύγουμε όσο το δυνατόν το στίγμα και να επιλέξουμε τη σύμπνοια σε αυτή την κοινή πορεία.

Ευχαριστώ πολύ.

Στέλιος Πέτσας: Ευχαριστώ πολύ κύριε καθηγητά.  Περνάμε τώρα στις ερωτήσεις των δημοσιογράφων. Οι ερωτήσεις υποβάλλονται με το γνωστό ηλεκτρονικό τρόπο, στο ηλεκτρονικό φόρουμ που είναι γνωστό σε εκείνους για την ενημέρωση των πολιτικών συντακτών. Παρακαλώ στις ερωτήσεις σας να αναφέρετε το όνομά μας και το μέσο το οποίο εκπροσωπείτε και ακολούθως θα εκφωνώ τις ερωτήσεις σας.

Ξεκινάμε με την πρώτη ερώτηση από τον κ. Γιάννη Καντέλη από τον ΣΚΑΪ:  Κύριε πρωθυπουργέ, το Σάββατο ανακοινώσατε αυστηρά περιοριστικά μέτρα για τις «κόκκινες» περιοχές της χώρας.  Δυο μέρες μετά, τη Δευτέρα, lockdown σε Θεσσαλονίκη και Σέρρες και τρεις μέρες μετά lockdown σε όλη τη χώρα. Δεν εκτιμήσατε σωστά τα δεδομένα και αλλάξατε τόσο σύντομα τις αποφάσεις σας; Πάρθηκαν αργά τα πρώτα μέτρα και η πανδημία υπερκέρασε τις πρωτοβουλίες της Κυβέρνησης;

Κυριάκος Μητσοτάκης: Είναι εύλογο το ερώτημα το οποίο θέτει ο κ. Καντέλης και επιχειρήσαμε πιστεύω και εγώ και ο κ. Τσιόδρας να απαντήσουμε ακριβώς σε αυτό το ερώτημα. Δείχνοντας ότι -για λόγους τους οποίους δεν είμαστε σίγουροι ότι κατανοούμε και απόλυτα- υπήρξε μια εκθετική αύξηση της διασποράς του ιού την τελευταία εβδομάδα. 

Όταν πάρθηκαν οι αποφάσεις και έγινε το διάγγελμά μου το προηγούμενο Σάββατο οι αποφάσεις αυτές είχαν ήδη παρθεί από την προηγούμενη Πέμπτη.  Ήταν με τα δεδομένα τα οποία είχαμε τότε. Κάτι άλλαξε δραματικά αυτή την εβδομάδα. Το είδαμε πρώτα απ’ όλα στη Θεσσαλονίκη όπου είχαμε αναπαραγωγή του ιού με μία ταχύτητα που ξεπέρασε και τα πιο απαισιόδοξα προβλεπτικά μας μοντέλα και αρχίζουμε -το τονίζω- αρχίζουμε να βλέπουμε ίδιες τάσεις και σε άλλα σημεία της χώρας.

Θέλω να θυμίσω ότι με βάση τα δεδομένα της προηγούμενης Πέμπτης -και θέλω να το δείξω ξανά, έχω μια παρουσίαση εδώ που είναι η επίσημη παρουσίαση του ECDC, που χρησιμοποιεί δεδομένα της προηγούμενης εβδομάδας. Με βάση την προηγούμενη εβδομάδα η εικόνα της χώρας ήταν πολύ καλύτερη από την εικόνα σχεδόν όλων των ευρωπαϊκών χωρών. Αυτό είναι βέβαιο ότι θα αρχίσει να αλλάζει από αυτή την εβδομάδα.

Προτίμησα όμως να ακούσω τις εισηγήσεις των ειδικών και να πάρω τα μέτρα πριν  «κοκκινίσει» τελείως η χώρα και διαπιστώσουμε ότι οι πιέσεις στο Σύστημα Υγείας είναι πια πολύ μεγάλες. Έχω κάποια στατιστικά στοιχεία τα οποία νομίζω ότι είναι ενδιαφέροντα. Ενδεικτικά αναφέρω το Βέλγιο, το οποίο την 1η Οκτωβρίου είχε 1.700 κρούσματα. Στις 30 Οκτωβρίου, όταν ανακοίνωσε το καθολικό lockdown, είχε 17.500 κρούσματα. Πήραν ένα μήνα για να αξιολογήσουν τις συνέπειες αυτής της εκθετικής αύξησης. Εγώ δεν έχω το περιθώριο να περιμένω ένα μήνα, ούτε οι ειδικοί μας θα εισηγούνταν ποτέ κάτι τέτοιο. Για αυτό και παίρνουμε τα μέτρα τώρα. 

Θέλω επίσης να τονίσω ότι για ένα παρατεταμένο χρονικό διάστημα τα μερικά μέτρα τα οποία είχαμε πάρει, τα οποία ήταν ο ενδιάμεσος δρόμος στον οποίο έπρεπε να βαδίσουμε μεταξύ του να κρατήσουμε ανοιχτή την οικονομία από την μία και να ελέγξουμε τον ιό από την άλλη, είχαν αποδώσει. Διότι και οι νοσηλείες στις Μ.Ε.Θ. ήταν απολύτως διαχειρίσιμες και οι εισαγωγές στα νοσοκομεία ήταν και αυτές διαχειρίσιμες. 

Είδαμε, λοιπόν, μία απότομη αλλαγή την τελευταία εβδομάδα. Μπορεί να σχετίζεται με τον καιρό. Δεν το ξέρω. Οι ειδικοί ίσως είναι πιο ειδικοί να μας πουν. Μπορεί να σχετίζεται με το γεγονός ότι αυτό το δεύτερο κύμα έχει μεγαλύτερη μεταδοτικότητα και μικρότερη θνησιμότητα. Πάντως αυτά είναι τα δεδομένα τα οποία δεν αμφισβητούνται. Κατά συνέπεια, αυτό εξηγεί γιατί μέσα σε τόσο σύντομο χρονικό διάστημα επιλέξαμε διαφορετική στρατηγική. Δεν ξέρω, κύριε καθηγητά, αν θέλετε να πείτε κάτι για αυτό.

Σωτήρης Τσιόδρας: Αν μου επιτρέπετε, Πρόεδρε, όντως και εμείς έκπληκτοι στην Επιστημονική Επιτροπή Εμπειρογνωμόνων διαπιστώνουμε αυτή τη φοβερή ταχύτητα μετάδοσης του ιού τις τελευταίες ημέρες.

Μάλιστα μας προξενεί τόσο απορία που ζητήσαμε από τα ερευνητικά μας εργαστήρια που ασχολούνται με τη μελέτη του ιού σε βαθύ επίπεδο, μοριακό επίπεδο, να δουν αν έχει κάτι αλλάξει στον ιό.

Ήδη οι επιστήμονες στο Ελληνικό Ινστιτούτο Παστέρ στην Θεσσαλονίκη, αλλά και επιστήμονες της εμβληματικής δράσης, οι καθηγητές Θάνος, Γοργούλης, Σταματόπουλος από την Αθήνα και τη Θεσσαλονίκη, κάνουν έρευνες για να δουν αν έχει κάτι αλλάξει στον ιό. Κάνουν αυτή τη βαθιά μοριακή ανάλυση του ιού, να τεκμηριώσουν αν υπάρχει κάποια αλλαγή.

Δεν έχουμε τεκμηριωμένα τέτοια δεδομένα, ούτε νομίζω μπορεί να χρησιμοποιηθεί (ως αιτιολόγηση) αυτή τη στιγμή, χωρίς ισχυρά επιστημονικά δεδομένα, η αυξημένη μεταδοτικότητα του ιού λόγω κάποιας αλλαγής.

Παρόλα αυτά, κάποιες εργασίες από το εξωτερικό δείχνουν μία μετάλλαξη η οποία έχει επικρατήσει από τον Ιούνιο και μετά, η οποία ενδεχομένως σχετίζεται με μεγαλύτερη μεταδοτικότητα σε αρχικά πειράματα.

Δεν το είδαμε το καλοκαίρι, τον Ιούλιο και τον Αύγουστο, νομίζω λόγω του ότι ο κόσμος ήταν έξω. Λόγω του ότι υπάρχει μια επίδραση του κλίματος γύρω στο 20% με 30%, την οποία την έχουμε δει και εμείς εδώ στην πατρίδα. Και νομίζω ότι θα περιμένουμε περισσότερα επιστημονικά δεδομένα πριν στηρίξουμε κάποια τέτοια επιχειρήματα. 

Παρόλα αυτά, μας εκπλήσσει και εμάς αυτή η αυξημένη μεταδοτικότητα του ιού. Αυτή η εκθετική αύξηση στην καταγραφή των κρουσμάτων, η οποία οδηγεί με μαθηματική ακρίβεια σε υπερβολική πίεση στο Σύστημα Υγείας και χθες όταν μας παρουσιάστηκαν τα δεδομένα του Συστήματος Υγείας από τον Υπουργό, τον κύριο Κικίλια και το επιτελείο του, το Γενικό Γραμματέα τον κύριο Κωτσιόπουλο και τον κύριο Πρεζεράκο, ανησυχήσαμε πάρα πολύ και υιοθετήσαμε και εμείς αυτήν την εισήγηση, η οποία ναι μεν είναι  αυστηρή αλλά με μαθηματική ακρίβεια θα οδηγήσει στη μείωση. 

Μάλιστα μπορώ να σας πω πέραν των επιδημιολογικών δεδομένων από το πρώτο κύμα, όταν πραγματικά η χρήση του περιορισμού των μετακινήσεων οδήγησε σε μείωση της διασποράς της επιδημίας στη χώρα, είχαμε και δεδομένα μοριακά, πάλι από την εμβληματική δράση που ανέφερα προηγουμένως.

Οι επιδημίες περιορίστηκαν στις περιοχές και αφορούσαν στελέχη μόνο των περιοχών αυτών. Δηλαδή, της Αττικής είχαμε μικρές επιδημίες που λιγόστευαν με το χρόνο, που αφορούσαν στελέχη της Αττικής και στη Θεσσαλία, στελέχη της Θεσσαλίας. 

Αυτά είναι δεδομένα αδημοσίευτα προέρχονται από την εμβληματική δράση των πανεπιστημίων Αθηνών και Θεσσαλονίκης και του Ιδρύματος Ιατροβιολογικών Ερευνών της Ακαδημίας Αθηνών και μας δίνουν την πεποίθηση ότι τα μέτρα θα δουλέψουν. 

Στέλιος Πέτσας: Ευχαριστώ πολύ. Επόμενη ερώτηση από τον κ. Γρηγόρη Τζιοβάρα, από το «Πρώτο Θέμα», απευθύνεται και στους δύο:

Διαπιστώνουν ορισμένοι μία αντίφαση σε ό,τι αφορά τη λειτουργία των σχολείων και την απόφαση να μείνουν ανοιχτά τα δημοτικά και τα νηπιαγωγεία και να γίνονται μαθήματα εξ’ αποστάσεως στα γυμνάσια και τα λύκεια. 

Από τη στιγμή  που, μέχρι πρότινος τουλάχιστον, οι ειδικοί έλεγαν ότι τα σχολεία δεν συμβάλλουν σημαντικά στη μετάδοση της πανδημίας, γιατί γίνεται αυτή η διαφοροποίηση; 

Και πώς θα πειστούν οι γονείς ότι δεν ελλοχεύει κίνδυνος από τη μετάδοση των μικρότερων παιδιών στις αίθουσες διδασκαλίας, ενώ θα ήταν επικίνδυνο κάτι τέτοιο για τα μεγαλύτερα παιδιά. 

Κυριάκος Μητσοτάκης: Μία κουβέντα να πω για αυτό, γιατί είναι πιο επιστημονική η ερώτηση. Είχαμε πει ότι τα σχολεία πρέπει να κλείσουν τελευταία. Και να είναι και τα πρώτα τα οποία θα ξανανοίξουν, όταν με το καλό περιορίσουμε αυτήν την επιδημία. Ο λόγος για τον οποίον δέχθηκα την εισήγηση των ειδικών έχει να κάνει με το γεγονός ότι τα μεγαλύτερα παιδιά, επειδή έχουν και τη δική τους κοινωνική ζωή, είναι πιθανόν αυτή τη στιγμή να ευνοούν τη μετάδοση του ιού πολύ περισσότερο από τα μικρότερα. 

Έχουμε επίσης δεδομένα ότι τα μικρότερα παιδιά είναι λιγότερο μεταδοτικά. Κατά συνέπεια κάναμε αυτόν τον διαχωρισμό, ο οποίος έχει -το τονίζω- και κοινωνικές προεκτάσεις, διότι η τηλεκπαίδευση δουλεύει καλύτερα στα μεγαλύτερα παιδιά -εκ των πραγμάτων- από ό,τι στα μικρά. Και βέβαια, θέλω να το ξαναπώ, κρατάμε ανοιχτά τα ειδικά σχολεία σε όλες τις βαθμίδες, διότι εκεί θα υπήρχαν τεράστιες ψυχολογικές επιπτώσεις από το να κλείσουμε τα ειδικά σχολεία και τεράστιες επιβαρύνσεις για τις οικογένειες των παιδιών που χρειάζονται αυτή την ξεχωριστή φροντίδα.

Σωτήρης Τσιόδρας: Νομίζω Πρόεδρε πολύ σωστά λέτε, και το ανέφερα και στην δική μου εισήγηση, ότι είμαστε αναφανδόν υπέρ της συνέχισης της εκπαίδευσης. Θεωρούμε ότι είναι τεράστιες οι συνέπειες της διακοπής της εκπαίδευσης στον μαθητικό πληθυσμό, στα παιδιά μας.

Η Επιτροπή διχάστηκε για αυτό το θέμα, θέλω να είμαι ειλικρινής μαζί σας, και εξέτασε όλα τα διεθνή δεδομένα και δεδομένα από την Ελλάδα που πραγματικά δείχνουν ότι δεν έχουμε μεγάλη διασπορά του ιού αυτή τη στιγμή στο μαθητικό περιβάλλον. Φυσικά με την αύξηση της κυκλοφορίας και του testing θα διαπιστώσουμε και κρούσματα σε αυτό το χώρο.

Και θέλουμε να περιορίσουμε όσο το δυνατόν την διασπορά του ιού όχι γιατί τα παιδιά κινδυνεύουν, αλλά ως προς τη συμβολή τους στη μεταδοτικότητα του ιού στην κοινότητα. Φαίνεται ότι αυτή η συμβολή των παιδιών στην μεταδοτικότητα του ιού στην κοινότητα αρχίζει και αυξάνει κλιμακωτά μετά την ηλικία των 10-12, δηλαδή μετά την ηλικία του δημοτικού.

Εκεί, λοιπόν, η Επιτροπή ψήφισε και είπε ότι αυτή την περίοδο θα επιτρέψει τη λειτουργία των δημοτικών, όπου φυσικά υπάρχει πολύ μικρός κίνδυνος, ούτως ή άλλως υπάρχει μικρός κίνδυνος από αυτή την ασθένεια στους νέους ανθρώπους, αλλά ιδιαίτερα στα παιδιά κάτω των 12. Χωρίς αυτό να σημαίνει ότι δεν θα δούμε κρούσματα και εκεί.  Στις διαφάνειες που έδειξα αφορούσαν και παιδιά κάποια από τα κρούσματα που σας έδειξα, στις νοσηλείες και στις Μ.Ε.Θ. βέβαια, και ιδιαίτερα παιδιά με προϋπάρχοντα νοσήματα. Παρόλα αυτά, εκεί θα είναι κατά κάποιο τρόπο το μέγιστο όφελος της συνέχισης της εκπαίδευσης χωρίς ψυχολογικές, συναισθηματικές, πνευματικές συνέπειες για αυτά τα μικρά παιδιά. 

Τα μεγαλύτερα παιδιά έχουν την δυνατότητα να παρακολουθήσουν καλύτερα την τηλεκπαίδευση. Και μετά την ηλικία των 16-18, όπως σωστά αναφέρεται, είχαμε εισηγηθεί υπέρ, σε αυτή τη φάση της μεγάλης διασποράς να γίνεται τηλεκπαίδευση γιατί συμμετείχαν περισσότερο τα παιδιά των ηλικιών 16-18. Eπανήλθαμε σε αυτή την απόφαση με τεκμηριωμένη την υψηλή μετάδοση στον πληθυσμό, την αύξηση αυτή την εκθετική των κρουσμάτων, προσπαθώντας να περιορίσουμε όσο το δυνατόν περισσότερο την κυκλοφορία του ιού, όχι γιατί κινδυνεύουν τα παιδιά αλλά για να προφυλάξουμε όλο το κοινωνικό σύνολο.

Και επιλέξαμε αυτή τη στιγμή να τοποθετηθούμε υπέρ της συνέχισης στο δημοτικό. Σας λέω και πάλι μας δίχασε το θέμα, συζητούσαμε έντονα για αυτό και είχαμε σημαντικές τοποθετήσεις από τους παιδιάτρους μας. Πάντως τα δεδομένα στην Ελλάδα είναι καλά αυτή τη στιγμή, και παραμένουν καλά. Νομίζω ότι όταν τελειώσει το απαγορευτικό τα παιδιά θα επανέλθουν στις τάξεις, θα είναι ο πρώτος πληθυσμός που θα επανέλθει στην κανονικότητα.

Στέλιος Πέτσας: Ευχαριστώ. Προχωρώ στην επόμενη ερώτηση από τον κ. Κώστα Σαββόπουλο από την «Αυγή», απευθύνεται στον κύριο Πρωθυπουργό:

Κύριε Πρόεδρε, οι κυβερνητικές αποφάσεις που αφορούν την αύξηση του ορίου των μαθητών στις σχολικές αίθουσες, την αύξηση της πληρότητας των πλοίων και στους όρους ανοίγματος του τουρισμού είχαν το πράσινο φως της Επιτροπής των Λοιμωξιολόγων;  Από τη στιγμή που η Κυβέρνηση ακολουθεί  πιστά τις εισηγήσεις των ειδικών, ποιοι οι λόγοι της άρνησής της να δώσει στη δημοσιότητα τα πρακτικά των συνεδριάσεων της Επιτροπής; 

Κυριάκος Μητσοτάκης: Όλες οι αποφάσεις μας πάρθηκαν λαμβάνοντας υπόψη τις υποδείξεις των ειδικών. Επειδή έχει γίνει μεγάλη κουβέντα για τον τουρισμό θέλω να επισημάνω αυτό το οποίο εμένα τουλάχιστον μου φαίνεται αυτονόητο. Την έξαρση των κρουσμάτων την είδαμε στις αρχές Νοεμβρίου, δεν την είδαμε τον Αύγουστο ή στις αρχές Σεπτεμβρίου όπου είχαμε σημαντικές -για τα δεδομένα- τουριστικές ροές στη χώρα. Για τον απλούστατο λόγο ότι καταφέραμε μέσω του συστήματος το οποίο είχαμε χρησιμοποιήσει και μέσω του έξυπνου testing που κάναμε να μην έχουμε προβλήματα μετάδοσης από επισκέπτες στην τοπική μας κοινότητα και από εκεί και πέρα ζητήματα τα οποία θα οδηγούσαν σε μία γρηγορότερη αύξηση των ρυθμών μετάδοσης του ιού. Τα δεδομένα για το Σεπτέμβριο, τον Οκτώβριο και για τον Αύγουστο έχουν παρουσιαστεί και δείχνουν μια μικρή, πολύ σταδιακή αύξηση, όπως σας είπα απολύτως ελεγχόμενη.

Από εκεί και πέρα, όπως σας είπε και ο κ. Τσιόδρας, η Επιτροπή καταλήγει τελικά σε μία απόφαση. Δεν σημαίνει ότι αυτή η απόφαση είναι πάντα ομόφωνη. Και για το ζήτημα των σχολείων υπήρχαν διαφορετικές απόψεις, οι οποίες εκφράζονται στην Επιτροπή, αλλά χρέος της είναι να καταλήγει τελικά -έστω και δια ψηφοφορίας εάν αυτό είναι απαραίτητο- σε μια κοινή συνισταμένη. Και αυτό γίνεται. Θα είναι αδιανόητο να πιστεύουμε ότι λέγονται διαφορετικά πράγματα στην Επιτροπή από αυτά τα οποία βγαίνουν προς τα έξω.  Τολμώ να πω ότι είναι και μια προσβολή προς τους ίδιους τους επιστήμονες.

Θέλω επίσης να πω ότι πάρα πολλοί από τους επιστήμονες οι οποίοι συμμετέχουν στην Επιτροπή -και θέλω να τους ευχαριστήσω προσωπικά τον καθένα και την καθεμία ξεχωριστά για όλη τη δουλειά που έχουν κάνει- έχουν λόγο στα Μέσα Μαζικής Ενημέρωσης. Και ευτυχώς που το κάνουν αυτό διότι μας βοηθούν και μας υποστηρίζουν στη συνολική προσπάθεια. Και ναι, μπορεί να υπάρχουν αποχρώσεις ή μπορεί να υπάρχουν διαφορετικές απόψεις, όμως η Επιτροπή λειτουργεί με συγκεκριμένους κανόνες και καταλήγει τελικά σε συστάσεις τις οποίες  πάντα η Κυβέρνηση λαμβάνει υπόψη. 

Η τελική ευθύνη όμως είναι της Κυβέρνησης.

Υποθέτω ότι κάποια στιγμή θα μου δοθεί η δυνατότητα να επανέλθω στο ζήτημα των Μέσων Μαζικής Μεταφοράς. Αυτονόητη η σύσταση της Επιτροπής για την ενίσχυση των Μέσων Μαζικής Μεταφοράς. Το πώς θα το κάνουμε, το αν και το πώς μπορούμε να το κάνουμε, είναι δική μας δουλειά, δεν είναι δουλειά της Επιτροπής.

Στέλιος Πέτσας: Ευχαριστώ κύριε Πρόεδρε.

Προχωρώ στην επόμενη ερώτηση από τον κ. Σταύρο Παπαντωνίου και την εφημερίδα «Καθημερινή». Κύριε Πρόεδρε, με δεδομένο πως η πανδημία θα κρατήσει όπως λένε όλοι οι ειδικοί, τουλάχιστον και τους πρώτους μήνες του 2021, ήθελα να ρωτήσω πόσο αντέχει η ελληνική οικονομία ακόμη και την πιθανότητα ενός τρίτου lockdown στις αρχές του επόμενου έτους;

Κυριάκος Μητσοτάκης: Κανείς δεν μπορεί να προβλέψει με βεβαιότητα το τι θα γίνει. Αυτό το οποίο μπορούμε να πούμε με μεγάλο βαθμό σιγουριάς είναι ότι τα μέτρα θα αποδώσουν. Για αυτό είμαστε αρκετά σίγουροι. Το ερώτημα είναι μετά πώς επανερχόμαστε σε μία πιο λελογισμένη κανονικότητα. Ελπίζω αυτή τη φορά πιο σοφοί σε σχέση με το πώς αντιμετωπίσαμε την επαναφορά στην κανονικότητα μετά το πρώτο κύμα. Πρόθεσή μας, όπως σας είπα, είναι να μπορέσουμε να περιορίσουμε τώρα τη γρήγορη εξάπλωση του ιού, όχι μόνο γιατί με αυτό τον τρόπο θα αποφύγουμε την πίεση στα νοσοκομεία μας -αυτή, το τονίζω, είναι η πρώτη μου προτεραιότητα- αλλά και γιατί θέλω να επανέλθουμε τουλάχιστον το Δεκέμβριο, την εποχή των γιορτών, που είναι σημαντική περίοδος για την αγορά, σε κάποιου είδους κανονικότητα. Αλλά και αυτή η κανονικότητα θα είναι κανονικότητα με κανόνες. Δεν πρόκειται να επανέλθουμε στη φάση την οποία βρεθήκαμε ενδεχομένως  τον Ιούνιο, τον Ιούλιο ή τον Αύγουστο. Μία φάση γενικής ανεμελιάς, σε ένα βαθμό ενδεχομένως και δικαιολογημένη, ανακούφισης, νομίζαμε ότι τα είχαμε αφήσει πίσω μας. Μας λέγανε οι ειδικοί ότι θα επανέλθει ο ιός το φθινόπωρο και επανήλθε γιατί αυτός είναι ο φυσικός κύκλος των κορονοϊών, για αυτό και ετοιμαζόμασταν, γιατί ξέραμε ότι αυτό θα συμβεί.

Τώρα, οι αντοχές της οικονομίας είναι σημαντικές. Ανά πάσα στιγμή η χώρα έχει πυρομαχικά. Το γεγονός ότι η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα θα εξακολουθεί να στηρίζει τις ευρωπαϊκές οικονομίες είναι πολύ σημαντικό γιατί μας δίνει πρόσβαση σε πρόσθετη ρευστότητα.

Θέλω να ξαναπώ ότι η χώρα έχει δανειστεί 16 δισεκατομμύρια ευρώ με ιστορικά χαμηλά επιτόκια τα οποία μας επιτρέπουν αυτή τη στιγμή να κάνουμε αυτή την πολιτική στήριξη της κοινωνίας, των επιχειρήσεων και κυρίως των μισθωτών και των πιο αδύναμων συμπολιτών μας. Και αυτό θα συνεχίσουμε να κάνουμε.

Και είναι βέβαιο ότι εάν χρειαστεί να κινητοποιηθούν και περισσότερα ευρωπαϊκά κεφάλαια, διότι τα πράγματα σε όλη την Ευρώπη είναι χειρότερα, όχι μόνο στην Ελλάδα, είμαι σίγουρος ότι οι ευρωπαϊκοί θεσμοί αυτό θα το κάνουν.

Στέλιος Πέτσας: Ευχαριστώ, κύριε Πρόεδρε. Η επόμενη ερώτηση από την κα. Κατερίνα Παπακωστοπούλου από το STAR για τον κ. Πρωθυπουργό και τον κ. Τσιόδρα:

Η πλειοψηφία του κόσμου ακολουθεί τα μέτρα επί σειρά μηνών. Ανησυχείτε ότι στο δεύτερο lockdown, όπου υπάρχει ήδη μεγάλη κόπωση των πολιτών, κάποιοι μπορεί να μην πειθαρχήσουν;

Κυριάκος Μητσοτάκης: Ελπίζω πως όχι και θέλω και πάλι να ευχαριστήσω τη μεγάλη πλειοψηφία των συμπολιτών οι οποίοι με συνέπεια, με υπευθυνότητα, υπάκουσαν στις οδηγίες των ειδικών. Δεν ήταν όλοι. Αν ήταν όλοι, δεν θα είχαμε βρεθεί στην κατάσταση που βρισκόμαστε σήμερα. Δεν είναι ώρα, νομίζω, να αποδοθούν ευθύνες. Ξέρουμε πολύ καλά από πού προήλθε αυτή η έξαρση του δεύτερου κύματος και είναι  κάτι το οποίο θα πρέπει να το λάβουν πολύ σοβαρά υπόψη όλοι. Πρέπει να προσαρμοστούμε σε αυτήν τη νέα πραγματικότητα και κυρίως -το τονίζω- να εμπιστευόμαστε τους ειδικούς. Θα ξαναπώ ότι ξέρω πόσο κουρασμένη είναι  η κοινωνία, όλος ο κόσμος, όλος ο πλανήτης είναι  κουρασμένος. Είναι  ένας πόλεμος, είναι η μεγάλη μάχη της γενιάς μας. Είναι  η μεγαλύτερη -πρέπει να το ξαναπούμε- κρίση δημόσιας υγείας τα τελευταία 100 χρόνια. Αυτό αντιμετωπίζουμε αυτή τη στιγμή και θα δώσουμε αυτή τη μάχη και θα την κερδίσουμε.

Θα την κερδίσουμε και γιατί η επιστήμη έχει κινητοποιηθεί με πρωτοφανείς ρυθμούς. Η ταχύτητα με την οποία θα έχουμε το εμβόλιο είναι μοναδική στην ιστορία της επιστήμης και είμαι σίγουρος ότι δεν θα έχουμε ένα εμβόλιο μόνο. Θα έχουμε περισσότερα το ενός. Αλλά είναι πάρα πολύ σημαντικό να πιστεύουμε τους ειδικούς και τα δεδομένα.

Η παρουσίαση που σας έκανε ο Σωτήρης είναι τα σκληρά δεδομένα. Αυτά δεν επιδέχονται αμφισβήτησης. Η εικόνα στις Μονάδες Εντατικής Θεραπείας είναι σκληρή και δεν υπάρχει τίποτα πιο εξισωτικό και τίποτα πιο σκληρό από το μονότονο ήχο των αναπνευστήρων στις Μονάδες Εντατικής Θεραπείας. Όταν οι ασθενείς μας δίνουν τη μάχη μεταξύ ζωής και θανάτου και από κοντά οι γιατροί μας και οι νοσηλευτές μας. Αυτά συμβαίνουν, συμβαίνουν σήμερα που μιλάμε και συμβαίνουν με μεγαλύτερη συχνότητα και για αυτό αναγκαζόμαστε να πάρουμε αυτά τα μέτρα.

Άρα, υπάρχουν διαφόρων ειδών αμφισβητήσεις. Υπάρχουν οι ψεκασμένοι. Δεν δυσκολεύομαι να χρησιμοποιήσω τον όρο αυτό. Αυτοί που λένε ότι δεν υπάρχει κορονοϊός. Μια βόλτα νομίζω στα νοσοκομεία είναι η καλύτερη απάντηση. Υπάρχουν όμως και αυτοί οι οποίο προβληματίζονται, εύλογα. Δουλεύουν τα μέτρα; Πότε θα έρθει το τέλος; Πως μπορώ να στηριχτώ στο κράτος για μια οικονομική ενίσχυση; Σε αυτούς πρωτίστως πρέπει να μιλήσουμε και αυτών τις ερωτήσεις πρέπει να απαντήσουμε.

Σωτήρης Τσιόδρας: Ναι, ευχαριστώ Πρόεδρε. Νομίζω ότι είναι πάρα πολύ σημαντικό και το έδειξα στις διαφάνειές μου, να τονίσουμε την ανάγκη του κόσμου να απευθύνεται για ενημέρωση στους ειδικούς. Να ενημερώνεται από τους ειδικούς. Δεν ενημερωνόμαστε από τον κοινωνικό μας περίγυρο, δεν ενημερωνόμαστε δίκην αστεϊσμού. Ενημερωνόμαστε από τους ανθρώπους που έχουν τα δεδομένα, που με μαθηματική ακρίβεια σας παρουσίασα, νομίζω, πριν λίγη ώρα.

Δεν θέλω να σας φοβίσω. Υπάρχουν δεδομένα από τις Ηνωμένες Πολιτείες της Αμερικής ότι σε επτά προηγούμενους πολέμους, ερχόμενοι από τον Α΄ Παγκόσμιο Πόλεμο, και άλλους έξι στους οποίους ενεπλάκησαν οι ΗΠΑ, αφήνοντας έξω τον Β’ Παγκόσμιο, είχαν λιγότερους θανάτους από όσους έχουν αυτή τη στιγμή από τον κορονοϊό. Καταλαβαίνετε λοιπόν ότι ο όρος «πόλεμος» ισχύει.

Φυσικά και η δημόσια υγεία σκέφτεται και τις συνέπειες, τις βάρβαρες συνέπειες ενός απαγορευτικού, που δεν είναι καμιά φορά βραχυπρόθεσμες, είναι και μακροπρόθεσμες. Αλλά αυτή τη στιγμή προέχει το άμεσο, που είναι η απειλή για το Σύστημα Υγείας, που είναι η αυξημένη μεταδοτικότητα του ιού που παρατηρείται σε όλη την Ευρώπη. Άλλωστε βλέπετε δεν είμαστε μόνοι μας σε αυτή την προσπάθεια, είναι μία προσπάθεια που όλα τα ευρωπαϊκά κράτη από κοινού αντιμετωπίζουν με πολύ μεγάλο σκεπτικισμό. Δεν είχαμε ξανακούσει στην ιστορία διακομιδές από κράτη, πέραν της γρίπης το 2009-2010 που είχε πολύ μικρότερη επίπτωση στον κόσμο, τόσες πολλές μεταφορές από κράτος σε κράτος για νοσοκομειακή στήριξη και περίθαλψη. Το βλέπουν και οι γιατροί μας, οι οποίοι είναι κουρασμένοι, εξακολουθούν να είναι ήρωες και είμαστε κοντά τους. Και είμαι και εγώ γιατρός, και εγώ στην πρώτη γραμμή, και βλέπουμε αυτόν τον ιό και τον τρόπο με τον οποίο κινείται, ξαφνικά εκεί που δεν το περιμένεις να σου κάνει μία σοβαρή υποξυγοναιμία, μία αμφοτερόπλευρη πνευμονία μέσα στον Οκτώβριο και το Νοέμβριο, κάτι που δεν το είχαμε ξαναδεί τόσο έντονα τα τελευταία 100 χρόνια.

Είναι μία πανδημία, συμπεριφέρεται έτσι γιατί δεν υπάρχει ανοσία στον πληθυσμό. Τα πράγματα θα αλλάξουν τα επόμενα χρόνια και θα υπάρχει ανοσία στον πληθυσμό και θα υπάρχει ένα εμβόλιο, δεν ξέρουμε αν θα χρειάζεται να το κάνουμε συχνά. Φυσικά και δεν έχει το εμβόλιο μικροτσίπ για να μας παρακολουθούν. Αλλά δυστυχώς σε μια μελέτη που έγινε στις ΗΠΑ το 28% των ανθρώπων πίστευε ότι το εμβόλιο έχει μικροτσίπ. Τέτοιου είδους ψευδείς θεωρίες οδηγούν στην χαμηλή εμπιστοσύνη του κόσμου στην επιστήμη και επηρεάζουν βέβαια και πράγματα καταλυτικά για την πορεία της πανδημίας.

Η πανδημία δεν είναι ψέμα. Ο ιός είναι εδώ, έχει πολύ μικρή θνητότητα στις μικρές ηλικίες, δόξα τω Θεώ, ευτυχώς. Έχει πολύ μεγαλύτερη θνητότητα στις μεγαλύτερες ηλικίες και στους ανθρώπους που έχουν νοσήματα, πολύ μεγαλύτερη από της γρίπης. Η γρίπη, στο μάξιμουμ των εκτιμήσεων, έφτανε από 250.000 μέχρι 600.000 το χρόνο. Ήδη έχουμε διπλασιάσει αυτό τον αριθμό σε λίγους μήνες σε όλο τον κόσμο και θα αυξηθεί περισσότερο. Οι μαθηματικές εκτιμήσεις υπολογίζουν 2 με 4 εκατομμύρια θανάτους μέχρι το Φεβρουάριο του 2021. Μάλιστα υπολογίζουν ότι θα μειωθούν πάρα πολύ αυτοί οι θάνατοι με τη συστηματική και σωστή χρήση της μάσκας.

Άρα, να μείνουμε στα επιστημονικά δεδομένα, να μείνουμε στην ακρίβεια των επιστημονικών δεδομένων όσο αυτή μας επιτρέπει να κάνουμε κάποιες προβλέψεις αυτή τη στιγμή και να παρακολουθήσουμε την πορεία της νόσου τις επόμενες εβδομάδες και μήνες, με την ελπίδα ότι θα έρθει ένα αποτελεσματικό και ασφαλές εμβόλιο και θα περιοριστεί περαιτέρω η επιδημία.

Αλλά, παρακαλώ, την εμπιστοσύνη στη σωστή πηγή ενημέρωσης, δυστυχώς ακραία στοιχεία διαδίδουν ψευδείς θεωρίες και κάνουν κακό στον κόσμο.

Στέλιος Πέτσας: Επόμενη ερώτηση από τον κύριο Γιάννη Μπασκάκη, από την «Εφημερίδα των Συντακτών», προς τον κύριο Πρωθυπουργό: Κύριε Πρόεδρε, μιλάτε συνεχώς για την ατομική ευθύνη των πολιτών. Κυβερνητική ευθύνη υπάρχει;  Και πού ακριβώς την εντοπίζετε;  Ποια είναι τα λάθη της Κυβέρνησης;

Κυριάκος Μητσοτάκης: Προφανώς και υπάρχει και ατομική ευθύνη - συλλογική ευθύνη και κυβερνητική ευθύνη. Εμείς παίρνουμε τις αποφάσεις. Κι εμείς χρεωνόμαστε -πιστωνόμαστε την επιτυχία ή την αποτυχία των πολιτικών τις οποίες εφαρμόζουμε. Προφανώς και στην πορεία αυτής της πανδημίας έχουν γίνει και λάθη, τα οποία με θάρρος έχουμε αναγνωρίσει και έχουμε σπεύσει να τα διορθώσουμε. Προφανώς, όμως, έχουν πολλές φορές καλλιεργηθεί και προσδοκίες ή έχουμε δεχθεί κριτική από την αντιπολίτευση, η οποία επιτρέψτε μου να πω είναι ανυπόστατη.

Θα χρησιμοποιήσω ένα παράδειγμα, το οποίο ξέρω ότι ενδιαφέρει και αφορά πολλούς από εσάς: Το ζήτημα των Μέσων Μαζικής Μεταφοράς.  Τα πρώτα πράγματα τα οποία μας είπαν οι ειδικοί, νομίζω ήταν απολύτως λογικό, είναι ότι  πρέπει να ενισχύσουμε τα Μέσα Μαζικής Μεταφοράς. Διότι, εκεί εκ των πραγμάτων υπάρχει συγχρωτισμός. Και το κάναμε αυτό. Θα μπορούσαμε ενδεχομένως να είχαμε προσθέσει και περισσότερα λεωφορεία, αλλά δεν ξέρω αν αυτό ήταν εφικτό.  Κάναμε το καλύτερο το οποίο μπορούσαμε. Αυξήσαμε σημαντικά τον αριθμό των λεωφορείων στην Αθήνα και Θεσσαλονίκη, χρησιμοποιήσαμε καινοτόμα μέσα χρηματοδότησης, κάναμε το καλύτερο το οποίο μπορούσαμε. Προφανώς θα μπορούσαμε, ενδεχομένως, να κάνουμε και κάτι περισσότερο. Δεν ξέρω τι θα ήταν αυτό, γιατί δεν μπορούμε να γεννήσουμε λεωφορεία από το πουθενά. Αλλά θέλω να τονίσω ότι ειδικά για τα Μέσα Μαζικής Μεταφοράς: είναι Μέσα Μαζικής μεταφοράς.  Παντού στον κόσμο παρατηρείται τις ώρες αιχμής έντονος συγχρωτισμός στα Μέσα Μαζικής Μεταφοράς.  Για αυτό και οι μάσκες είναι τόσο σημαντικές. Λέμε μάσκες παντού γιατί υπάρχουν περιπτώσεις που δεν μπορούμε, δυστυχώς, να κρατάμε αποστάσεις.  Γι’ αυτό και υλοποιούμε μέτρα, όπως το κυλιόμενο ωράριο.

Αλλά, επειδή, θέλω να απαντήσω με ειλικρίνεια στην ερώτηση, νομίζω ότι το ένα λάθος, το οποίο ίσως ήταν αναμενόμενο, γιατί ήταν πολύ μεγάλη η ανακούφιση μετά το πρώτο κύμα, ήταν ο συνολικός εφησυχασμός ότι αυτό πέρασε. Παρότι ξέραμε ότι θα ξαναερχόταν, παρότι προετοιμαζόμασταν ψυχολογικά όλοι μας, θέλαμε να πιστεύουμε ότι τελειώσαμε με αυτό τον εφιάλτη. Και τώρα, δυστυχώς, τον ξαναζούμε.  Για αυτό και μετά το δεύτερο lockdown δεν υπάρχει περίπτωση να επιτρέψουμε αυτή ακριβώς την αντίδραση που, νομίζω, ότι είναι μια συνολική αντίδραση και ήταν ενδεχομένως και αυτονόητη και προβλέψιμη.

Αλλά από εκεί και πέρα τα σκληρά στοιχεία εξακολουθούν να δείχνουν ότι και στο δεύτερο κύμα τα έχουμε πάει πολύ καλύτερα από τις πιο πολλές ευρωπαϊκές χώρες, ότι η Ελλάδα εξακολουθεί να είναι ένα παράδειγμα μιας χώρας η οποία κινήθηκε με ταχύτητα και με αποτελεσματικότητα, παρότι είχε σημαντικές διαχρονικές αδυναμίες στο Εθνικό Σύστημα Υγείας. Θέλω και πάλι να πω ένα μεγάλο ευχαριστώ στην Πολιτική Προστασία, στον ΕΟΔΥ, σε όλους όσοι κάνουν μία τεράστια προσπάθεια να χειριστούν αυτή την επιδημία.

Ναι, δεν ντρέπομαι να το πω, ο ΕΟΔΥ σήμερα δεν έχει καμία σχέση με το παλιό ΚΕΕΛΠΝΟ. Είναι πολύ πιο αποτελεσματικός, έχει περισσότερο προσωπικό, έχει καλύτερη τεχνογνωσία. Η Γενική Γραμματεία Πολιτικής Προστασίας έχει κάνει άλματα σε ζητήματα που αφορούν τον τρόπο με τον οποίο χειριζόμαστε αυτή την κρίση.

Αλλά, δεν θα εξακολουθώ να πιέζω να γινόμαστε συνέχεια καλύτεροι. Όσοι καλύτεροι γινόμαστε, τόσο περισσότερες ζωές θα σώσουμε. Και όπου έχει γίνει κάποιο λάθος, με θάρρος, πρώτος εγώ, θα βγω και θα αναλάβω την ευθύνη.

Στέλιος Πέτσας: Ευχαριστώ, κύριε Πρόεδρε. Επόμενη ερώτηση από τον κύριο Γιάννη Χρηστάκο από το MEGA. Απευθύνεται και στον κύριο Τσιόδρα και στον κύριο Πρωθυπουργό:

Κύριε Πρόεδρε, το νέο lockdown που μόλις ανακοινώσατε έρχεται σε μία περίοδο διαφορετική οικονομικά και κοινωνικά από εκείνη του Μαρτίου. Αυτό τον καιρό υπάρχουν τομείς της οικονομίας, όπως για παράδειγμα, ο Πρωτογενής, μαζεύεται η ελιά για παράδειγμα, που χρειάζονται ειδική μέριμνα. Έχετε σχεδιάσει ειδικά μέτρα για αυτά; Επίσης,  -και εδώ είναι το σκέλος που αφορά τον κύριο Τσιόδρα- πόσο βέβαιοι είμαστε ότι το lockdown θα διαρκέσει μόνο για το διάστημα που ανακοινώθηκε αφού οι περισσότεροι συνάδελφοί σας εκτιμούν ότι χρειάζεται τουλάχιστον 1,5 με 2 μήνες για να επανέλθουμε σε φυσιολογικά επίπεδα. Έχετε κι εσείς την ίδια εικόνα;

Παρακαλώ.

Κυριάκος Μητσοτάκης: Να απαντήσω για το πρώτο γιατί είναι πάρα πολύ σημαντικό το ερώτημα. Θα υπάρχουν ειδικές μέριμνες για εποχικά εργαζόμενους σε κλάδους της οικονομίας, οι οποίοι είναι απολύτως κρίσιμοι. Και το μάζεμα της ελιάς είναι ένας από αυτούς. Θα ανακοινωθούν αυτά τα μέτρα σήμερα και αύριο. Προφανώς, η ασφάλεια της τροφοδοσίας, η διαχείριση της πρωτογενούς μας παραγωγής είναι πάρα πολύ ψηλά στη λίστα των προτεραιοτήτων μας. Το γνωρίζουμε το πρόβλημα και θα υπάρχουν ειδικές μέριμνες και ειδικές δυνατότητες και για ανθρώπους, συμπολίτες μας, οι οποίοι κάθε χρόνο μαζεύουν οι ίδιοι τις ελιές τους και πρέπει να μετακινηθούν για αυτό το λόγο.

Μία κουβέντα μόνο για το πόσο χρειάζεται. Θέλω, να υπάρχει αυτή η άποψη ότι όταν έχεις μία επιδημία η οποία αρχίζει και ξεφεύγει εκθετικά, πρέπει να πάρεις γρήγορα ένα δραστικό μέτρο, το λένε στα αγγλικά Circuit Breaker, δηλαδή να σπάσεις το κύκλωμα στην ουσία ώστε να την ξαναφέρεις εκεί που ήταν. Εκτιμούμε ότι τρεις εβδομάδες θα είναι αρκετές και ελπίζουμε και ευχόμαστε να γίνει αυτό. Αυτό δεν σημαίνει ότι από Δεκέμβριο θα επανέλθουμε σε μία κανονικότητα. Θα πρέπει να ξανανοίγουμε την οικονομία με πολύ μεγάλη προσοχή και με πολύ μεγάλη υπευθυνότητα, για να μπορέσουμε να έχουμε Χριστούγεννα τα οποία θα μοιάζουν, έστω, με αυτό το οποίο είχαμε, ξέραμε και ζούσαμε κάθε χρόνο. 

Σωτήρης Τσιόδρας: Ναι, είχα, αν θυμάστε, τις ανακοινώσεις της πρώτης περιόδου, είχα αναφερθεί σε αυτή τη μάχη με την πανδημία, σαν ένα μαραθώνιο και όχι σαν ένα σπριντ. Και μάλιστα είχα αναφέρει και ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα που είχα διαβάσει σε πηγές από το εξωτερικό, ότι είναι  σαν να οδηγά κανείς σε ένα δρόμο με πολλές στροφές. Αναπτύσσει ταχύτητα, κόβει στη στροφή, ξανα-αναπτύσσει ταχύτητα. 

Έχουμε περισσότερα δεδομένα αυτή τη στιγμή για δύο πράγματα: Το πρώτο είναι  ότι στη φάση του περιορισμού, την πρώτη φάση η δουλειά που έκανε το επιτελείο του Υπουργείο Πολιτικής Προστασίας υπό τον κύριο Χαρδαλιά με την ιχνηλάτηση και ανίχνευση επαφών, ήταν εξαιρετικής ποιότητας και βοήθησε καθοριστικά στη μείωση του κύματος της επιδημίας, μαζί με τον περιορισμό των μετακινήσεων που τον υπολογίζουμε να ευθύνεται για περίπου το 80%, αλλά χρειάζονται όλα τα μέτρα για να περιορίσει κανείς μια επιδημία. Πρώτον.

Δεύτερον, έχουμε μαθηματικές εκτιμήσεις, οι οποίες έγιναν με πραγματικά δεδομένα που συνέλεξε η ομάδα του Πανεπιστημίου Αθηνών και αφορούσαν τις επαφές των ανθρώπων την περίοδο του απαγορευτικού και το πόσο συνεισέφερε το κάθε μέτρο  ξεχωριστά στη διασπορά του ιού στην κοινότητα και στον περιορισμό της επιδημίας. Από την Καθηγήτρια, κυρία Σύψα, τον κύριο Χατζάκη στην Ιατρική σχολή, την ομάδα των επιδημιολόγων. Αυτή η δουλειά δημοσιεύτηκε πολύ πρόσφατα έγινε δεκτή για δημοσίευση στο Αμερικανικό περιοδικό του κέντρου ελέγχου και πρόληψης νοσημάτων των Ηνωμένων Πολιτειών Αμερικής. Μάλιστα, μας είπαν οι σχολιαστές, ότι για πρώτη φορά, επιτέλους, έχουμε δεδομένα με βάση τα οποία θα μπορούμε να προχωρήσουμε και να ξέρουμε κάθε μέτρο τι προσφέρει. Αυτό είναι  πάρα πολύ σημαντικό για την ελληνική επιστημονική κοινότητα. Ένα κατόρθωμα από την ομάδα της κυρίας Σύψα και, νομίζω, ότι βοηθάει εξαιρετικά στο πώς θα χειριστούμε την πανδημία και σ’ αυτό το δεύτερο lockdown -το δεύτερο απαγορευτικό που συνεχίζουμε ακριβώς την ίδια διαδικασία. 

Παρακολουθούμε τα μέτρα, βλέπουμε πως επηρεάζουν τις επαφές των ανθρώπων, πως επηρεάζουν τη μεταδοτικότητα του ιού. Ελπίζουμε ότι με αυτήν την πληροφορημένη παρακολούθηση θα έχουμε πολύ γρήγορα αποτελέσματα και θα μας οδηγήσει σε αποφάσεις για το τι θα γίνει μετά.  Κανείς δεν αποκλείει τίποτε αυτή  τη στιγμή. Εγώ ποτέ δεν απέκλεισα κάτι, γνωρίζοντας το πως συμπεριφέρονται οι ιοί και έχοντας και την εμπειρία των πανδημιών του περασμένου αιώνα, που το δεύτερο κύμα ήταν με μαθηματική ακρίβεια μεγαλύτερο. 

Ελπίζουμε να μην τροποποιηθεί ο ιός και τα μέτρα μας σίγουρα θα δουλέψουν. Έχουμε κριτήρια και εργαλεία στα χέρια μας να παρακολουθούμε πως δουλεύουν τα μέτρα και ποιο δουλεύει καλύτερα ώστε να ξανανοίγει η κοινωνία με όσο το δυνατόν λιγότερο βλάβη. 

Νομίζω, αυτό είναι η καλύτερη απάντηση που μπορώ να δώσω για το μέλλον.  Φυσικά, το μέλλον είναι  αόρατο αυτή τη στιγμή, αλλά έχουμε εργαλεία στα χέρια μας επιστημονικά να πούμε ότι θα μειωθεί η διασπορά του ιού με το απαγορευτικό, έχουμε τρόπο να αξιολογήσουμε το πώς κάθε συγκεκριμένη μείωση σε επαφή οδηγεί στον περιορισμό της διασποράς. Η ιχνηλασία θα συνεχίσει από την εξαιρετική ομάδα της Πολιτικής Προστασίας ώστε να μειωθούν οι κύκλοι μετάδοσης του ιού ακόμα περισσότερο και θα φτάσουμε, πιστεύω, σ’ ένα καλό αποτέλεσμα. Θα είναι προσωρινό; Θα είναι μόνιμο; Θα δούμε. 

Πιστεύω, ότι η επιδημία θα τελειώσει μόνο με το εμβόλιο, ένα αποτελεσματικό και ασφαλές εμβόλιο αυτή τη στιγμή το οποίο απέχει, φαίνεται ότι τα πρώτα αποτελέσματα θα τα έχουμε τέλος του χρόνου, αρχές του επόμενου. 

Στέλιος Πέτσας: Προχωρώ στην επόμενη ερώτηση, η οποία σχετίζεται με αυτή την απάντηση που μόλις δώσατε, κύριε Τσιόδρα, από τον κύριο Άγγελο Μόσχοβα από τo iefimerida.gr, προς τον κύριο Πρωθυπουργό και τον κύριο Τσιόδρα:

Κύριε Πρόεδρε, και μετά τη λήξη του δεύτερου lockdown τί; Υπάρχει σχέδιο; Και ποιο είναι αυτό; Αν ανέβουν ξανά τα κρούσματα θα έχουμε και τρίτο και τέταρτο γενικό lockdown; Και μία ερώτηση προς εσάς και τον κύριο Τσιόδρα: Τα εμβόλια πότε έρχονται κι αν θα είναι επαρκή για όλους”. 

Κυριάκος Μητσοτάκης: Νομίζω η πρώτη ερώτηση απαντήθηκε, κύριε Πέτσα. Νομίζω, η καλύτερη αναλογία είναι αυτή που έδωσε ο κύριος Τσιόδρας, πατάμε γκάζι στις ευθείες και πατάμε φρένο στις στροφές. Και νομίζω ότι πρέπει να καταλάβουμε πια, να καταλάβουμε όλοι ότι υπάρχουν κάποιες δραστηριότητες, οι οποίες είναι από μόνες τους γεγονότα υπερμετάδοσης. Η νυχτερινή διασκέδαση, πατείς με πατώ σε, νέοι άνθρωποι ο ένας πάνω στον άλλον, χοροί, τραγούδια, είναι υγειονομικές βόμβες. Δεν καταφέραμε να το εξηγήσουμε αυτό επαρκώς στην νεολαία μας. Δεν νομίζω ότι ήμασταν οι μόνοι οι οποίοι δεν μπορέσαμε. Έχω και εγώ μικρά παιδιά σε αυτή την ηλικία, δεν είναι εύκολο, γιατί οι νέοι μας αισθάνονται ότι αυτό είναι κάτι που δεν τους αφορά. 

Από την άλλη, οι δραστηριότητες όπως το εμπόριο, έχουν πολύ μικρότερη μεταδοτικότητα. Και ο λόγος που κλείνουμε τώρα και τη λιανική για τρεις βδομάδες είναι γιατί θέλουμε να περιορίσουμε τη συνολική κινητικότητα. Θέλουμε ο κόσμος να βγαίνει από το σπίτι του μόνο όταν ο λόγος είναι πραγματικά απαραίτητος. Αλλά ξέρουμε εκεί ότι έχουμε μικρότερο πρόβλημα. 

Η απάντηση, λοιπόν, είναι ότι, ναι, μέχρι να βρεθεί το εμβόλιο θα είναι μία συνεχής διαδικασία που θα πατάμε γκάζι-φρένο και όσο πιο υπεύθυνοι είμαστε στα βασικά μέτρα και όσο είμαστε και εμείς πειστικοί στο να εξηγούμε γιατί αυτά τα μέτρα είναι απαραίτητα, τόσο δεν θα χρειαζόμαστε ασφυκτικούς περιορισμούς όπως αυτούς που επιβάλαμε. 

Για τα εμβόλια -μία κουβέντα όχι ως προς το κομμάτι το θεραπευτικό, η Ελλάδα θα έχει πρόσβαση σε όλα τα εμβόλια τα οποία αγοράζει η Ευρωπαϊκή Ένωση με βάση την κλείδα κατανομής που δεν είναι άλλη από τον πληθυσμό. Ήδη εκπονούμε ένα σχέδιο εμβολιασμού ταχύτατου με βάση τις ποσότητες που θα έχουμε στη διάθεσή μας, γιατί υπάρχουν εμβόλια τα οποία δεν θα μπορούν να γίνονται σε φαρμακεία γιατί απαιτούν ειδικές συνθήκες μετακίνησης, άρα θα υπάρχουν και κέντρα μαζικού εμβολιασμού. Και, βέβαια, πρέπει να πείσουμε και τους επιφυλακτικούς συμπολίτες μας ότι τα εμβόλια αυτά είναι ασφαλή.  Γι’ αυτό και είχα πει, χαριτολογώντας, στη Διεθνή Έκθεση Θεσσαλονίκης, ότι εγώ πρώτος και φαντάζομαι και ο κύριος καθηγητής, πρώτοι να σπεύσουμε να κάνουμε εμείς οι ίδιοι και οι οικογένειές μας τα εμβόλια, για να αποδείξουμε ότι τα εμβόλια είναι πάνω από όλα ασφαλή. 

Και βέβαια είμαι πολύ ικανοποιημένος και από το ρυθμό με τον οποίο προχωράει ο εμβολιασμός της γρίπης, έχουμε εκτελέσει παραπάνω από 2.000.000 συνταγές και πρέπει να συνεχίσουμε και να ολοκληρώσουμε τον προγραμματισμό ώστε να μην συμπέσει μια έντονη επιδημία γρίπης, που δεν νομίζω να την έχουμε φέτος, με την επιδημία του κορονοϊού. 

Σωτήρης Τσιόδρας: Αν μου επιτρέπετε να πω δυο λόγια για τα εμβόλια.  Έχουν πολλαπλές παραμέτρους και λογιστικά προβλήματα.  Θα αναφερθώ πρώτα στα τρία πιο ελπιδοφόρα εμβόλια, που αυτή τη στιγμή περιμένουμε να ανακοινώσουν αποτελέσματα είτε στο Νοέμβριο είτε στον Δεκέμβριο.

Ήδη οι μεγάλοι ακαδημαϊκοί και εμπορικοί οργανισμοί που μελετούν αυτά τα εμβόλια σε μελέτες φάσης 3, τις τελευταίες μελέτες πριν την έγκριση, έχουν καλά αποτελέσματα στη μελέτη φάσης 1 και 2, σε μικρούς πληθυσμούς ανθρώπων.

Ευελπιστούμε, λοιπόν, ότι αυτά τα αποτελέσματα θα είναι θετικά για τα εμβόλια αυτά τα τρία που είναι οι πρωτοπόροι αυτή τη στιγμή και φυσικά μια πλατφόρμα που περιλαμβάνει πάνω από 200 εμβόλια και στην οποία αναφέρεται πολύ συχνά ο Ευρωπαϊκός Οργανισμός Φαρμάκων και ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας. Τα εμβόλια, αυτά, έχουν διαφορετικό σχεδιασμό κατασκευής το καθένα, διαφορετικές συνθήκες φύλαξης το καθένα.  Και θα πρέπει να χορηγηθούν με ειδικό σχεδιασμό. 

Ο Υπουργός Υγείας, ο κ. Κικίλιας σε συνεργασία με τον Γενικό Γραμματέα Πρωτοβάθμιας Υγείας τον κ. Θεμιστοκλέους, τον τελευταίο μήνα έχουν αναλωθεί σ’ έναν σχεδιασμό της υλοποίησης αυτής της εμβολιαστικής προσπάθειας, η οποία έχει πολλές παραμέτρους, όπως καταλαβαίνετε.

Εγώ δεν θα αναφερθώ στο σχεδιασμό της Ελλάδας, ο οποίος θα ακολουθήσει διεθνή πρότυπα με βάση τις οδηγίες της Εθνικής Επιτροπής Εμβολιασμών, η κυρία Θεοδωρίδου επί χρόνια καθηγήτρια στο Πανεπιστήμιο Αθηνών και έμπειρη Πρόεδρος της Εθνικής Επιτροπής Εμβολίων εισηγήθηκε ήδη μαζί με την Επιτροπή Εμβολίων τις κατηγορίες του πληθυσμού που θα πάνε πρώτα να εμβολιαστούν. Θα υπάρξει μια ιεράρχηση, λοιπόν, στον εμβολιασμό γιατί δεν θα είναι όλη η ποσότητα άμεσα διαθέσιμη.  Αυτό είναι το πρώτο.

Το δεύτερο, ότι συμμετέχουμε σε αυτή τη διαδικασία με διαφάνεια μέσω κοινής ευρωπαϊκής προμήθειας εμβολίων, συμμετέχει σε όλα τα φόρα ο Υφυπουργός, κ. Κοντοζαμάνης και η Εθνική Επιτροπή Εμβολίων ενημερώνεται, ώστε αυτή η κοινή προμήθεια να γίνει ταυτόχρονα, ισόνομα σε όλες τις ευρωπαϊκές χώρες. Και, μάλιστα, προσπαθώντας να εξασφαλίσουμε και την αποφυγή σαν Ευρώπη, σαν Ευρωπαϊκή Ένωση του φαινομένου του εθνισμού, δηλαδή το να πάρει μόνο η Αμερική ή η Ευρώπη, ο ανεπτυγμένος κόσμος εμβόλια, δωρίζουν και εκατοντάδες εκατομμύρια δόσεις σε χώρες οι οποίες είναι του αναπτυσσόμενου κόσμου.

Θεωρώ ότι η προσπάθεια για το εμβόλιο θα περπατήσει. Έχει πολλά εμπόδια. Κανείς δεν μπορεί με σιγουριά να πει εάν θα έχουμε κάποιες δόσεις μέχρι τέλος του χρόνου ή αρχές του επόμενου. Περιμένουμε με αγωνία τα αποτελέσματα. Έχουμε κάποια θετικά σημεία και για την αποτελεσματικότητα και για την ασφάλεια από τις μελέτες Φάσης 1 και 2. Θεωρώ ότι μέχρι το τέλος του μήνα θα έχουμε κάποια αποτελέσματα από τους πρωτοπόρους τρεις, ακολουθούν κοντά και άλλοι τέσσερις και γρήγορα τον άλλο χρόνο και οι υπόλοιποι. Θεωρώ ότι το εμβόλιο θα είναι καταλυτικό στην προσπάθεια περιορισμού της επιδημίας με πολλαπλά λογιστικά προβλήματα, τα οποία από τώρα σχεδιάζουμε πώς θα τα αντιμετωπίσουμε.

Στέλιος Πέτσας: Ευχαριστώ, κύριε καθηγητά. Έχουμε δεχθεί πάνω από 35 ερωτήσεις. Θα προσπαθήσω να ομαδοποιήσω και να έχουμε ερωτήσεις από τις κατηγορίες που δεν θα επαναλαμβάνονται. Γι’ αυτό θα προχωρήσουμε σε άλλες τρεις ερωτήσεις, αν  θέλετε, κύριε Πρόεδρε.

Προχωρούμε με την επόμενη, με την κ. Στεφανία Μουρελάτου από τον ANT1: Κύριε Πρόεδρε, μπορείτε να διαβεβαιώσετε ότι το Ε.Σ.Υ. θα αντέξει την εκθετική αύξηση των κρουσμάτων; Προγραμματίζετε κάποιες έκτακτες παρεμβάσεις με προσλήψεις υγειονομικών ή επιπλέον κρεβάτια Μ.Ε.Θ.;

Κυριάκος Μητσοτάκης: Παίρνουμε τα δραστικά μέτρα, τα οποία ανακοινώνουμε σήμερα, για να είμαστε σίγουροι ότι το Εθνικό Σύστημα Υγείας θα αντέξει. Θέλω να επισημάνω ότι υπάρχουν συστήματα υγείας σε χώρες πολύ πιο ανεπτυγμένες, πολύ καλύτερα χρηματοδοτημένα, με πολύ περισσότερα κρεβάτια εντατικής, τα οποία δεν άντεξαν. Διότι, τελικά, κανένα σύστημα υγείας, είναι κάτι το οποίο το έχει πει μέχρι και η Καγκελάριος Μέρκελ, και η Γερμανία έχει τα περισσότερα κρεβάτια εντατικής ανά πληθυσμό στην Ευρώπη σήμερα, κανένα σύστημα υγείας δεν μπορεί να αντέξει την πίεση μιας εκθετικής αύξησης μετάδοσης του ιού. Θα αντέξει το Εθνικό Σύστημα Υγείας και έχουν γίνει αυτά τα οποία πρέπει να γίνουν. Και ο Υπουργός Υγείας θα αναγγείλει και κάποια πρόσθετα μέτρα και στον τομέα της ταχύτητας υλοποίησης των προσλήψεων, διότι, δυστυχώς, μερικές φορές για το τακτικό προσωπικό είμαστε δέσμιοι πολύ χρονοβόρων διαδικασιών. 

Γνωρίζετε, ότι ήδη έχουμε προσθέσει 6.800 γιατρούς και νοσηλευτές στο Εθνικό Σύστημα Υγείας και έχουμε, σχεδόν, διπλασιάσει τα κρεβάτια εντατικής θεραπείας μέσω και ιδιωτικών δωρεών σημαντικών, της δωρεάς της Βουλής, αλλά και του Προγράμματος των Δημοσίων Επενδύσεων.

Θα συνεχίσουμε σε αυτή την προσπάθεια, ώστε όποιος χρειάζεται θεραπεία σε εντατική να έχει τη δυνατότητα με την επιλογή του γιατρού, διότι είναι επιλογή του γιατρού, πάντα, ποιος διασωληνώνεται και ποιος πρέπει και ποιος δεν πρέπει να διασωληνωθεί, να έχει αυτή την δυνατότητα. Και αυτό θα συνεχίσουμε να κάνουμε. Και αυτή θα είναι μία παρακαταθήκη του Εθνικού Συστήματος Υγείας μόνιμη.

Θα περάσει η πανδημία και θα έχουμε αρκετές εντατικές στη χώρα μας να διαχειριζόμαστε και όλα τα τρέχοντα περιστατικά τα οποία δεν θα σταματήσουν και τα τροχαία και τις όποιες επιδημίες εποχικές όπως η γρίπη, θα εξακολουθούν να είναι  μαζί μας.

Δεν ξέρω αν θέλετε να πείτε κάτι.

Σωτήρης Τσιόδρας: Όχι.

Στέλιος Πέτσας: Επόμενη ερώτηση από την κυρία Ελένη Ευαγγελοδήμου από «Τα Νέα». Αναφέρεται ξανά η ερώτηση, για να μην την επαναλάβω, στο 1^ο και στο 2^ο κύμα και ρωτά:

Τι άλλαξε στο 2^ο κύμα και τι φταίει ειδικά για αυτήν την εκθετική αύξηση που μας παρουσιάσατε; Υπήρξε καθυστέρηση σε πρωτοβουλίες και ελέγχους; Υπερχαλάρωση; Αλλαγή στην συμπεριφορά του ιού ή κάτι άλλο;

Σωτήρης Τσιόδρας: Νομίζω τοποθετήθηκα ήδη για αυτό, αν μου επιτρέπετε Πρόεδρε. Θεωρώ ότι εξετάζονται όλα τα ενδεχόμενα. Σίγουρα ο αυξημένος εργαστηριακό έλεγχος μας βοήθησε να το διαπιστώσουμε γρήγορα. Αυτό είναι  πολύ σημαντικό και είναι  σημαντικό να διατηρήσουμε έναν καλό εργαστηριακό έλεγχο και έναν τυχαιοποιημένο εργαστηριακό έλεγχο που θα αφορά όλη την επικράτεια, με σχεδιασμό που υλοποιείται αυτή τη στιγμή.

Επίσης, θεωρούμε ότι μπορεί να άλλαξαν κάποια από τα στοιχεία του ιού. Σας είπα πληροφορίες για αυτό. Το ελέγχουμε. Το ελέγχουμε σε παγκόσμιο επίπεδο, όχι μόνο στην Ελλάδα, αλλά σε συνεργασία και με Έλληνες επιστήμονες κοιτάμε αυτήν την πιθανότητα.

Νομίζω σίγουρα έπαιξαν ρόλο και γεγονότα υπερμετάδοσης, σαν αυτά που ανέφερε ο Πρόεδρος. Γεγονότα που αφορούν μεγάλο συνωστισμό, συναθροίσεις ανθρώπων.

Στη διαφάνεια που σας έδειξα με τα μέτρα, το δίπλα από τη μάσκα ήταν ο περιορισμός στις μαζικές συγκεντρώσεις. Καταλαβαίνετε λοιπόν ότι αυτός ο περιορισμός στις μαζικές συγκεντρώσεις είναι όχι γιατί δεν αγαπάμε το θέατρο  ή δεν αγαπάμε οι άνθρωποι να ξεκουράζονται, να χορεύουν σε ομάδες, όπως κάνανε πάντα στη ζωή τους και ελπίζουμε ότι θα γίνει στο άμεσο μέλλον, του χρόνου αν όλα πάνε καλά με το εμβόλιο. Θα επανέλθουμε στην κοινωνική μας δραστηριότητα όπως πριν. Πάντα με προσοχή. Γιατί όταν είσαι κρυωμένος δεν μπορεί να πηγαίνεις.

Το πρόβλημα αυτού του ιού είναι οι ασυμπωματικοί και η συμμετοχή τους στη διασπορά σε τέτοιες εκδηλώσεις, και νομίζω ότι παίζουν ρόλο σε αυτήν την εκθετική αύξηση του ιού.

Παρόλα αυτά, κρατάμε μια επιφύλαξη, γιατί σαν επιστημονική κοινότητα μας εξέπληξε, για το θέμα της περαιτέρω τεκμηρίωσης σε σχέση με την συμπεριφορά του ιού σε μοριακό επίπεδο.

Και φυσικά δεν σας έδειξα μια διαφάνεια στην οποία φαίνεται το 86% των μεταδόσεων -από τη δουλειά πάλι της ομάδας του Υπουργείου Πολιτικής Προστασίας του κυρίου Χαρδαλιά, εξαιρετική ομάδα ανθρώπων- δείχνει ότι συμβαίνει μέσα σε κλειστούς χώρους. Άρα, οι κλειστοί χώροι και αυξημένος συγχρωτισμός που θα επέλθει με μαθηματική ακρίβεια τώρα λόγω της χειροτέρευσης του καιρού, θα επιδεινώσουν αυτήν την εικόνα.

Καταλαβαίνετε, λοιπόν, όταν έχεις πολλαπλές παραμέτρους να συρρέουν μαζί, βλέπεις και εκθετική διασπορά. Και επιφυλάσσομαι για το θέμα του ιού.

Κυριάκος Μητσοτάκης: Για αυτό και να προσθέσω ότι -και σε συνεννόηση με την Επιτροπή- θα είμαστε πιο ανεκτικοί σε άθληση σε εξωτερικούς χώρους, διότι ο κόσμος πρέπει να βγει με κάποιο τρόπο, πρέπει να μπορεί να τρέχει, να περπατάει, να κάνει ποδήλατο, ό,τι του κάνει κέφι.

Όσο τηρούνται κάποιοι βασικοί κανόνες η άθληση -όχι η ομαδική άθληση, το τονίζω, εννοώ όχι τα ομαδικά σπορ- αλλά η άθληση σε εξωτερικούς χώρους, μία βόλτα στο πάρκο, μία βόλτα στο βουνό είναι πράγματα προς τα οποία θα είμαστε πιο ανεκτικοί αυτή τη φορά σε σχέση με τη συμπεριφορά την οποία είχαμε τον Μάρτιο και τον Απρίλιο.

Στέλιος Πέτσας: Επόμενη ερώτηση από την κυρία Σοφία Φασουλάκη από το ΟΡΕΝ προς τον κύριο Πρόεδρο:

Μπορείτε να καθησυχάσετε τους πολίτες ότι υπάρχει επάρκεια Μ.Ε.Θ. για να μην χρειαστεί να γίνει επιλογή ασθενών για εισαγωγή;

Κυριάκος Μητσοτάκης: Θα το ξαναπώ. Παίρνουμε τα μέτρα για να είμαστε απολύτως σίγουροι ότι δεν θα χρειαστεί ποτέ να γίνει αυτή η πάρα πολύ δύσκολη απόφαση την οποία δυστυχώς σε άλλες χώρες αναγκάστηκαν να πάρουν.

Εάν δεν παίρναμε τα μέτρα σήμερα, αν περιμέναμε μία-δύο εβδομάδες, αν ήμασταν χαλαροί, θα φτάναμε σε αυτό το σημείο. Θέλω να είμαι τελείως ειλικρινής. Θα είχαμε τέτοιες πιέσεις στο Σύστημα Υγείας που δεν θα μπορούσε να τις διαχειριστεί. Για αυτό παίρνουμε τα μέτρα.

Και επειδή ξέρουμε ότι τα μέτρα δουλεύουν, αλλά θα χρειαστούν 10-15 μέρες για να αποδώσουν, ξέρουμε ότι έχουμε 10 δύσκολες μέρες μπροστά μας, είμαστε έτοιμοι για αυτό, έχουμε ακόμα σημαντικές δυνατότητες στο Εθνικό Σύστημα Υγείας, τα έδειξε ο κύριος καθηγητής, δεν έχουμε φτάσει στα όριά μας. Αλλά αν είχαμε φτάσει στα όριά μας και παίρναμε τότε τα μέτρα τότε θα ήταν αργά.

Σωτήρης Τσιόδρας: Αν μου επιτρέπετε κύριε Πρόεδρε να κάνω ένα μεγάλο σχόλιο εδώ από τη μεγάλη εμπειρία που έχω όλα αυτά τα χρόνια στην Πατρίδα και σαν γιατρός αλλά και σαν υπηρέτης της δημόσιας υγείας. Να πω ότι κάθε χρόνο στην γρίπη, και την εποχική γρίπη, αντιμετωπίζεται αυτό το πρόβλημα από τις Μονάδες Εντατικής Θεραπείας στη χώρα μας και φυσικά και στην καθημερινή ιατρική πρακτική, ότι ο γιατρός, σε συνεννόηση με το οικογενειακό περιβάλλον, σε έναν άνθρωπο ο οποίος είναι υπερήλικας, έχει πολλαπλά προβλήματα υγείας, έναν άνθρωπο ο οποίος θα ταλαιπωρηθεί ενδεχομένως και θα παραταθεί η διαδικασία του θανάτου παρά η ίδια η ζωή, γίνεται η επιλογή αυτή στην καθημερινή πράξη, στις κλινικές, στα νοσοκομεία μας.

Και θα πω και κάτι ακόμα περισσότερο. Είχαμε μελετήσει πριν χρόνια με μία ομάδα επιδημιολόγων στον Εθνικό Οργανισμό Δημόσιας Υγείας αυτό το φαινόμενο ακριβώς για τη γρίπη και πραγματικά διαπιστώνουμε ότι κάθε χρόνο γιατί δεν έφταναν οι Μονάδες Εντατικής Θεραπείας στην κορύφωση του κύματος της γρίπης για όλους τους ασθενείς να νοσηλευτούν. Και φυσικά οι γιατροί, σε συνεννόηση με τους ασθενείς, έκαναν και επιλογή των ανθρώπων οι οποίοι θα διασωληνώνονταν και θα προχωρούσαν σε αυτή τη διαδικασία, που καμία φορά ήταν και παρατεταμένη διαδικασία θανάτου -να το τονίσω- και όχι παράταση της ζωής. Ποιοτικής ζωής, να το πω αυτό. Έκαναν χρήση αυτής της επιλογής.

Και αυτό βέβαια το κάνουν οι γιατροί πάντα με βαθιά συναίσθηση του καθήκοντος και με βαθιά συναίσθηση του ποιον βοηθά καλύτερα. Φυσικά η ενίσχυση του Συστήματος Υγείας είναι απαραίτητη.  Χαιρόμαστε σαν επιστήμη και πιέζουμε για αυτή να είναι όσο το δυνατόν περισσότερη και μεγαλύτερη και υψηλότερη, ώστε να μην υπάρχει αυτό το δίλημμα.

Παρόλα αυτά, στην καθημερινή πρακτική πολλές φορές το αντιμετωπίζουμε σε ανθρώπους με πολλαπλά προβλήματα υγείας, υπερήλικες που πραγματικά θέλουμε να βοηθήσουμε να υπάρχει και ποιοτική μετάβαση και προς το θάνατο.  Όχι μόνο μια παράταση της ζωής η οποία είναι βάρβαρη και η οποία οδηγεί και σε επιπλοκές και σε μια παράταση διαδικασίας του  ίδιου του θανάτου.

Ο θάνατος είναι ένα γεγονός στη ζωή μας που το αποδεχόμαστε με βαθιά ταπείνωση εμείς οι γιατροί.

Κυριάκος Μητσοτάκης: Μου επιτρέπετε, κύριε καθηγητά, να προσθέσω κάτι σε αυτό. Είδα να διακινείται στον υπόκοσμο του διαδικτύου μία θεωρία ότι υπάρχουν ασθενείς οι οποίοι δεν πεθαίνουν σε Μονάδες Εντατικής Θεραπείας και πεθαίνουν σε θαλάμους.

Λοιπόν, θέλω να επαναλάβω και να τονίσω αυτό το οποίο είπε ο κύριος καθηγητής. Όποιος έχει περάσει από τέτοια διαδικασία, επιτρέψτε μου έχω προσωπική εμπειρία, ξέρει ότι μερικές φορές οι ίδιες οι οικογένειες επιλέγουν συνειδητά, σε συνεννόηση με τους γιατρούς, να μην διασωληνώσουν αγαπημένους τους για τους οποίους η διασωλήνωση θα ήταν απλά μια επώδυνη παράταση ενός νομοτελειακά προδιαγεγραμμένου τέλους.

Το λέω αυτό για να αποφύγω αυτά τα οποία είμαι σίγουρος ότι κάποιοι ενδεχομένως να θέλουν να πουν, προσβάλλοντας με αυτό τον τρόπο και τους γιατρούς οι οποίοι παίρνουν αυτές τις αποφάσεις, τους συγγενείς και όλους όσους εμπλέκονται σε αυτή τη διαδικασία.

Αυτό που περιγράφω είναι τελείως διαφορετικό, θέλω να το τονίσω, από αυτό το οποίο συνέβη σε περιπτώσεις όπως στην Ιταλία ή σε άλλες χώρες όπου έφταναν περισσότεροι στα νοσοκομεία εκείνη τη στιγμή από όσους μπορούσαν τα νοσοκομεία να χειριστούν. Αυτό δεν θα γίνει στην Ελλάδα.  Και ο λόγος για τον οποίο δεν θα γίνει: Είμαστε σίγουροι ότι τα μέτρα τα οποία παίρνουμε τώρα θα αποδώσουν.

Στέλιος Πέτσας: Ευχαριστώ κύριε Πρόεδρε. Τελευταία ερώτηση από την κυρία Μαρίνα Παπαδάκη από την ΕΡΤ:

Κύριε Πρόεδρε, εν μέσω αυτής της δύσκολης συγκυρίας σίγουρα γίνονται και λάθη.  Μετανιώσατε για κάποια απόφαση που λάβατε από το καλοκαίρι και μετά ως προς την αντιμετώπιση της πανδημίας; Και αν θεωρείτε πιθανό ότι όλη αυτή η κατάσταση είτε οι ενδεχόμενες επιπτώσεις στην οικονομία θα μπορούσαν να πυροδοτήσουν πολιτικές εξελίξεις.

Κυριάκος Μητσοτάκης: Σας είπα ότι όλοι μας κάνουμε καθημερινά την αυτοκριτική μας. 

Αν έπρεπε να γυρίσω το ρολόι του χρόνου πίσω θα ήμουν πιο πιεστικός, ειδικά στη Θεσσαλονίκη όπου είχαμε ενδείξεις ότι τα πράγματα πηγαίνουν άσχημα, να παίρναμε κάποια μέτρα ενδεχομένως νωρίτερα εκεί. Αλλά εκ των υστέρων όλοι μπορούν να διαπιστώσουν τι είναι αυτονόητο.

Δεν είναι εύκολη η δουλειά, πρώτα από όλα των ειδικών, του κυρίου Τσιόδρα, ο οποίος πρέπει τρεις φορές την εβδομάδα να έρθει να μου κάνει μία παρουσίαση και να κάνει προτάσεις και συστάσεις. Διότι τα δεδομένα αλλάζουν συνέχεια και πρέπει με ατελή πληροφόρηση να καταλήξουμε σε συμπεράσματα πολιτικής και πολλές φορές να προσαρμόσουμε ή να τροποποιήσουμε ή να αλλάξουμε αποφάσεις που έχουμε πάρει πριν από κάποιες ημέρες. Αυτή είναι η φύση αυτής της πανδημίας.

Και δεν είναι και καθόλου εύκολο για εμένα να πάρω την απόφαση να πάμε σε ένα πιο δραστικό lockdown γνωρίζοντας ότι υπάρχει οικονομικός πόνος, γνωρίζοντας ότι υπάρχει ανασφάλεια, γνωρίζοντας ότι υπάρχουν άνθρωποι οι οποίοι είναι εξαρτημένοι από το μισθό τους.

Και για αυτό και είπα -και θα το ξαναπώ- θα κάνουμε ό,τι χρειαστεί και ό,τι μπορούμε και ό,τι αντέχουμε για να στηρίξουμε αυτούς τους συμπολίτες μας, ώστε να περάσει όσο το δυνατόν πιο ανώδυνα αυτή η περιπέτεια.

Και να στηρίξουμε και τις επιχειρήσεις. Ειδικά το μέτρο της επιστρεπτέας προκαταβολής είναι ένα μέτρο το οποίο έδωσε μεγάλη ανακούφιση σε πολλές μικρές και μεσαίες επιχειρήσεις και είμαστε εδώ να συνεχίσουμε και να εντείνουμε την προσπάθειά μας. Να βλέπουμε ποια μέτρα δουλεύουν, ποια δεν δουλεύουν, να τροποποιούμε αυτά που δεν δουλεύουν και να ενισχύουμε τα μέτρα που δουλεύουν.

Τώρα, δεν έχω να πω κάτι ως προς τις πολιτικές εξελίξεις. Έχω πει πολλές φορές ότι αυτή τη στιγμή έχουμε ένα πόλεμο μπροστά μας. Ο στρατός είναι σε πλήρη ανάπτυξη. Αυτός είναι ο στρατός μας, με αυτόν θα πολεμήσουμε. Δεν βλέπω κανένα λόγο γιατί όλη αυτή η περιπέτεια μπορεί ή πρέπει να δρομολογήσει πολιτικές εξελίξεις.

Στέλιος Πέτσας: Ευχαριστώ πολύ, κύριε Πρόεδρε. Ολοκληρώνεται εδώ αυτή η πρωτόγνωρη συνέντευξη Τύπου από το Μέγαρο Μαξίμου που μας θυμίζει από μόνη της πόσο πρωτοφανείς είναι οι συνθήκες που ζούμε. Και θα ήθελα να ευχαριστήσω πραγματικά δημοσιογράφους, τεχνικούς και όλους όσους εργάστηκαν ώστε να έρθει σε πέρας με αυτό τον ηλεκτρονικό τρόπο. Σας ευχαριστούμε πολύ.