Τρεις ιστορίες από τον Πολιχνίτο οδηγός για το αύριο! Οικολογικές ευαισθησίες ψαράδων, ποιοτικά καπνά, ενεργειακή κοινότητα!

Σε μια ξεχωριστή βραδιά χθες  Σάββατο 12 Αυγούστου στο κατάμεστο από κόσμο  Πολύκεντρο του Πολιχνίτου παρουσιάστηκε το βιβλίο   «Όψεις από την οικονομική και κοινωνική ζωή του Πολιχνίτου» των  Σεβαστού Μοιρασγεντή και Κυριακου Κουκούλα. 
Το παρουσιάζουν οι  εκπαιδευτικοί Τάσος Μακρής και Παναγιώτης Καρατζάνος, ενώ συντόνισε η Μαρία Χατζόγλου. Στην παρουσίαση συμμετείχαν και οι δύο δημιουργοί του βιβλίου. 

Ήταν κάτι παραπάνω από μια απλή παρουσίαση βιβλίου καθώς οι 3 ιστορίες που επέλεξε να παρουσιάσει στο τέλος της εκδήλωσης ο συγγραφέας του βιβλίου Σεβαστός Μοιρασγεντής  αποτελούν αν μη τι άλλο οδηγό για το σήμερα και το αύριο και δείχνουν πόσο σπουδαίοι ήταν οι πρόγονοί μας....

Αναλυτικά:

 

Ο κ. Τάσος Μακρής  στην ομιλία του ανέφερε ότι ο συγγραφέας του βιβλίου χρησιμοποιεί πηγές και αριθμούς ώστε να τεκμηριώνει όσα γράφει και όλα αυτά δοσμένα με γλαφυρό τρόπο. «Είναι ένα ιστορικό, κοινωνικό, οικονομικό βιβλίο» ανέφερε χαρακτηριστικά. Μάλιστα ο κ. Μακρή τόλμησε να χαρακτηρίσει το βιβλίο «Θουκυδίδειο» καθώς ακολουθεί την αρχή του Θουκυδίδη όπου δικαιολογούσε στοιχεία κάθε ιστορική εξέλιξη. Στη συνέχεια αναλυτικά αναφέρθηκε στα κεφάλαια του βιβλίου ενώ έκανε ιδιαίτερο λόγο για το πώς η ελιά έγινε μονοκαλλιέργεια στη Λέσβο.

Ο κ. Παναγιώτης Καρατζάνος στη δική του παρουσίαση – σε πρώτο ενικό πρόσωπο – αναφέρθηκε ότι ο τόπος (Πολιχνίτος) , ο τίτλος και οι συγγραφείς του βιβλίου τον παρακίνησαν να διαβάσει αμέσως το βιβλίο. Το βιβλίο είναι ένα σημαντικό τεκμήριο για το παρόν και αύριο και καθώς ο Πολιχνίτος φθίνει πληθυσμιακά μπορεί να αποτελέσει έναν χρήσιμο οδηγό για το τώρα. 

Από την πλευρά του ο κ. Κυριάκος Κουκούλας αναφέρθηκε στην άψογη συνεργασία του με τον Σεβαστό Μοιρασγεντή. Το φωτογραφικό υλικό του  Κυριάκου Κουκούλα έντυσε τα κείμενα και τους αριθμούς από την έρευνα του Σεβαστού Μοιρασγεντή.

Ο  συγγραφέας του βιβλίου κ. Σεβαστός Μοιρασγεντής – συγκινημένος από το πλήθος του κόσμου που βρέθηκε στην παρουσίαση – ανέφερε ότι η αφετηρία του βιβλίου ήταν το  φωτογραφικό λεύκωμα των Κουκούλα – Μακρή που εκδόθηκε πριν μερικά χρόνια.  «Το βιβλίο δεν είναι ολοκληρωμένη ιστορική έρευνα. Στόχος ήταν η συγκέντρωση αρχειακού υλικού από πηγές και η παρουσίαση των παραγωγικών δραστηριοτήτων που διαμόρφωσαν το σήμερα του Πολιχνίτου» και  ανέφερε χαρακτηριστικά «Δεν είναι κλασικό βιβλίο ιστορίας αλλά περιέχει ιστορίες».

 

Σ αυτό το σημείο ο κ. Μοιρασγεντής αναφέρθηκε  ενδεικτικά σε 3 ιστορίες από το βιβλίο που αν μη τι άλλο μας διδάσκουν πολλά για το σήμερα και το αύριο:

 

Ιστορία 1η: 

Στα 1918, 105 χρόνια δηλαδή πριν, δημιουργείται ο 1ος Σύνδεσμος Αλιέων Πολιχνίτου με στόχο, όπως αναφέρεται στο Καταστατικό του, τη βελτίωση της θέσης των μελών του, την επιμόρφωσή τους και τη νόμιμη υπεράσπιση των συμφερόντων τους. Τα μέλη του συνδέσμου φαίνεται να κατανοούν πολύ καλά ότι κάποιες από τις πρακτικές αλιείας που εφαρμόζουν επιφέρουν δυσμενείς επιπτώσεις στο περιβάλλον και στο οικοσύστημα του Κόλπου Καλλονής. Δεν μένουν όμως απλοί παρατηρητές, αλλά αναλαμβάνουν πρωτοβουλίες για την αναστροφή της κατάστασης. Έτσι, σε δημοσίευμα της εφημερίδας Σάλπιγξ τον Ιούνιου του 1919 διαβάζουμε: «Απηγόρευσεν ο Σύνδεσμος αλιέων Πολυχνίτου εις τα μέλη του την αλιείαν εντός του κόλπου Καλλονής με γρυπάκια, λαντίσματα και βωλάσματα από 1 Μαρτίου μέχρι και 15 Αυγούστου και υπέβαλε το πρακτικόν προς τη Γεν. Διοίκησιν, την Αστυνομικήν Διεύθυνσιν Μυτιλήνης και την Οικονομικήν Εφορείαν παρακαλών όπως την απόφασίν των ταύτην περιβάλωση με το κύρος επισήμου διαταγής». Οι ίδιοι οι ψαράδες του τόπου μας δηλαδή, κατανοούν τις δυσμενείς επιπτώσεις που έχουν κάποιες από τις πρακτικές που χρησιμοποιούν, και θέτουν περιορισμούς για να προστατεύσουν τον Κόλπο Καλλονής ενώ ζητάνε από το κράτος να επικυρώσει τους περιορισμούς αυτούς.
Σήμερα, που τα οικοσυστήματα του κόλπου δέχονται πολύπλευρες πιέσεις, από την κλιματική αλλαγή, την υπεραλίευση, τη ρύπανση, και τις αλόγιστες ανθρώπινες δραστηριότητες, συμπεριλαμβανομένων της ανάπτυξης υποδομών αμφίβολης σκοπιμότητας, η ανάληψη ανάλογων πρωτοβουλιών, καλά σχεδιασμένων δηλαδή πρακτικών βιώσιμης αλιείας, είναι πιο αναγκαία από ποτέ, αφενός για να προστατευθεί ο Κόλπος Καλλονής και αφετέρου για να εξασφαλισθεί μακροπρόθεσμα το εισόδημα των ψαράδων που δραστηριοποιούνται σε αυτόν.

Ιστορία 2η: 

Την ίδια περίοδο, έναν αιώνα δηλαδή πριν, η συνεταιριστική ιδέα βρίσκει πρόσφορο έδαφος και αποκτά βαθιές ρίζες στον Πολιχνίτο. Καθώς μόλις έχει εισαχθεί στο νησί η καλλιέργεια του καπνού, ο νεοιδρυθείς Γεωργικός Πιστωτικός Συνεταιρισμός Πολιχνίτου πρωτοπορεί επιμορφώνοντας τα μέλη του με γεωπόνους στη νέα αυτή καλλιέργεια, τους εκπαιδεύει να δεματοποιούν ομοιόμορφα τα καπνά και τελικά να παράγουν καπνά άριστης ποιότητας. Έτσι παρά το γεγονός ότι οι στρεμματικές αποδόσεις της καπνοκαλλιέργειας στον Πολιχνίτο υπολείπονται σημαντικά σε σχέση με άλλες περιοχές του νησιού όπως για παράδειγμα ο κάμπος της Καλλονής, εντούτοις οι τιμές που επιτυγχάνουν τα Πολιχνιάτικα καπνά είναι σταθερά υψηλότερες σε σχέση με όλες τις υπόλοιπες περιοχές του νησιού, ακόμη και κατά 50%, εξασφαλίζοντας τη βιωσιμότητα της καλλιέργειας και σημαντικό εισόδημα για τους καλλιεργητές.
Σήμερα που η νησιωτικότητα και το μεταφορικό κόστος έχουν αναχθεί ως ένα από τα σημαντικότερα εμπόδια για την οικονομική ανάπτυξη του τόπου μας, η παραγωγή ποιοτικών και υψηλής αξίας προϊόντων σε συνδυασμό με την εκ νέου αξιοποίηση της συνεταιριστικής ιδέας μέσω της οποίας μπορεί να επιδιωχθεί η πρόσβαση σε νέες απαιτητικές αγορές αποτελεί μονόδρομο για την αξιοποίηση της αγροτικής και κτηνοτροφικής παραγωγής της περιοχής μας και τη δημιουργία προστιθέμενης αξίας και νέων θέσεων εργασίας.

Ιστορία 3η:

Μεταφερόμαστε στο Σεπτέμβριο του 1944, αμέσως μετά την απελευθέρωση του νησιού από τη Γερμανική κατοχή. Σε ιδιαίτερα δύσκολες οικονομικές και κοινωνικές συνθήκες η οργάνωση του ΕΑΜ Πολιχνίτου αναλαμβάνει για 10 περίπου μήνες τη Διοίκηση της Κοινότητας και προσπαθεί να οργανώσει την επιστροφή σε μια μορφή κανονικότητας. Μεταξύ των πρωτοβουλιών της είναι και η λειτουργία υπό την ευθύνη της διαφόρων παραγωγικών δομών, στις οποίες συμπεριλαμβάνονταν και το εργοστάσιο ηλεκτροφωτισμού Πολιχνίτου που προπολεμικά ανήκε σε ιδιώτες. Πως γίνεται όμως αυτή η ανάληψη ευθύνης;
•    Κατ’ αρχήν σε συνεννόηση με τους παλιούς ιδιοκτήτες, με τους οποίους υπογράφεται συμφωνητικό και στους οποίους καταβάλλεται ενοίκιο.
•    Καθώς η εύρεση καυσίμων για τη λειτουργία του εργοστασίου ήταν εξαιρετικά δύσκολη αξιοποιούνται καύσιμα που βρίσκονται αποθηκευμένα σε άλλες υποδομές της Κοινότητας όπως η Αλυκή. Όταν μάλιστα τον Φεβρουάριο του 1945 οι ελλείψεις κορυφώνονται, αναζητούν τεχνικές λύσεις από τη Μυτιλήνη και καταφέρνουν να μεταφέρουν και να προσαρμόσουν την ηλεκτρογεννήτρια του εργοστασίου στο κοινοτικό ελαιοτριβείο, στο κτίριο που μας φιλοξενεί σήμερα, και έτσι να συνεχίσουν να παράγουν ηλεκτρικό ρεύμα αξιοποιώντας την ελαιοπυρήνα.
•    Όλο αυτό το διάστημα, το κόστος παραγωγής παρακολουθείται σε συστηματική βάση, δίνονται τακτικοί απολογισμοί στο Κοινοτικό Συμβούλιο, & προσαρμόζονται άμεσα τα τιμολόγια ηλεκτρικού ρεύματος έτσι ώστε αφενός η δραστηριότητα να είναι κερδοφόρα αφετέρου οι κάτοικοι να πληρώνουν ένα εύλογο τίμημα. 
Σήμερα το κόστος της ηλεκτρικής ενέργειας αποτελεί βραχνά για όλο και περισσότερα νοικοκυριά, ενώ ένας νέος όρος, η ενεργειακή φτώχεια, η αδυναμία δηλαδή των νοικοκυριών να έχουν πρόσβαση με λογικές τιμές σε σύγχρονες ενεργειακές πηγές ακούγεται όλο και πιο συχνά. Από τη μια μεγάλες κρατικές επιχειρήσεις επιρρεπείς στην ανάπτυξη σχέσεων διαφθοράς, και από την άλλη ιδιώτες παραγωγοί με αποκλειστικό στόχο τη μεγιστοποίηση των κερδών τους εκτοξεύουν τις τιμές για τους πολίτες. Διέξοδο στα προβλήματα αυτά φαίνεται ότι μπορούν να δώσουν οι ενεργειακές κοινότητες, ένας θεσμός που παρουσιάζει πολλές ομοιότητες με τις πρακτικές που εφάρμοσε το Εαμικό Κοινοτικό Συμβούλιο του Πολιχνίτου σχεδόν 80 χρόνια πριν, βασιζόμενο στους τοπικούς φυσικούς πόρους, αξιοποιώντας τις τεχνολογικές εξελίξεις και στοχεύοντας στην κάλυψη των τοπικών αναγκών. Με ιδιαίτερη χαρά μάλιστα έμαθα αυτές τις μέρες ότι μια τέτοια ενεργειακή κοινότητα σχεδιάζεται από το Δήμο Δυτικής Λέσβου για τον Πολιχνίτο με στόχο την αξιοποίηση της γεωθερμίας. Μακάρι τα σχέδια αυτά να δομηθούν σε ρεαλιστική βάση και να προχωρήσουν.

Και ο συγγραφέας Σεβαστός Μοιρασγέντης ολοκλήρωσε την ομιλία του λέγοντας:
 «Είναι αλήθεια ότι τις τελευταίες δεκαετίες ο Πολιχνίτος βιώνει κρίση, γεγονός που αποτυπώνεται και με τη δημογραφική του συρρίκνωση, έχοντας χάσει το 50% του πληθυσμού του τα τελευταία 50 χρόνια. Εντούτοις, στην άνω των 500 χρόνων ιστορία του πολλές ήταν οι περιπτώσεις που μια κρίση ή καταστροφή κινητοποίησε τους ανθρώπους του και οδήγησε σε περιόδους ακμής. Το σίγουρο είναι ότι οι πρόγονοί μας ποτέ δεν τα βρήκαν εύκολα: με πολύ και σκληρή δουλειά, αν δεν κάνω λάθος ως καμένο ζνίχι έχει αποτυπωθεί ο Πολιχνιάτης αγρότης στο συλλογικό υποσυνείδητο των υπόλοιπων κατοίκων της Λέσβου, με συλλογικότητα και αλληλεγγύη, αλλά και με μάτι ανοιχτό στις νέες τάσεις και εξελίξεις κατόρθωναν να αξιοποιούν τις ευκαιρίες και να προοδεύουν. Μια ματιά στο παρελθόν δίνει πολλές ελπίδες και για το μέλλον του χωριού μας»

Τέλος ανακοινώθηκε ότι όλα τα έσοδα του βιβλίου από την αρχική έκδοση θα διατεθούν στον Εθελοντικό Σύλλογο  Δασοπυρόσβεσης της περιοχής.