Οι πρόσφυγες και οι μετανάστες στη Λέσβο δεν είναι κάτι καινούργιο. Πριν από δέκα χρόνια, ίσως και παραπάνω, τους στοίβαζαν σε μία εγκαταλελειμμένη φυλακή, πραγματική φυλακή, στα όρια της πόλης, με σίδερα και μικρά παραθυράκια. Εκεί ο κόσμος έμενε για μήνες εσώκλειστος μέχρι να καταφέρει να απελευθερωθεί με απέλαση ή χαρτί προσωρινής διαμονής. Μετά ήρθε η σειρά της Παγανής, ένα πρώην εργοστάσιο ξυλείας που στοίβαξε πολλές ψυχές τα χρόνια που «λειτούργησε».
Με δυναμικότητα το πολύ 160 ατόμων έφτανε να στεγάζει μέχρι και 1.000 ανθρώπους τους ζεστούς μήνες των καλοκαιρινών απανωτών και ασταμάτητων αφίξεων. Το αποκάλεσαν, όχι άδικα, »το κολαστήριο της Παγανής», η Ελλάδα καταδικάστηκε από το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο γι” αυτό, για τις απάνθρωπες και ταπεινωτικές συνθήκες κράτησης που επιφύλασσε στους πρόσφυγες, μετανάστες και αιτούντες άσυλο. Η Παγανή έκλεισε σιωπηλά, τέτοια εποχή, πριν από τρία χρόνια. Οι λαθρέμποροι έστελναν τον κόσμο να περνάει πλέον μαζικά από τον Έβρο, σταμάτησαν οι αφίξεις και το «πρόβλημα» έφυγε από την ατζέντα των θεμάτων που αφορούν άμεσα το νησί, για καιρό.
Πριν από 3 μήνες όμως το πρόβλημα επανήλθε δριμύτερο. Τα περάσματα στον Έβρο έκλεισαν και οι πρόσφυγες και μετανάστες άρχιζαν πάλι να κατακλύζουν το νησί. Η γραμμή της κυβέρνησης είναι να μένουν καθηλωμένοι στην περιφέρεια, με οποιοδήποτε κόστος, για να φαίνεται το κέντρο της Αθήνας «καθαρό». Το κόστος σε αυτή την «λύση» είναι ο εξοντωτικός εγκλεισμός στα κρατητήρια της αστυνομίας, ανθρώπων ήδη ταλαιπωρημένων από ταξίδι μηνών, με ανάγκη για ιατρική φροντίδα, γυναίκες έγκυες και παιδιά. Όταν γέμισαν και αυτά γίνονταν μεταγωγές γεμίζοντας τα αστυνομία κρατητήρια της Χίου και των διπλανών νησιών. Πολίτες άρχισαν να δραστηριοποιούνται για να παρέχουν τα απαραίτητα στους ανθρώπους αυτούς που πλέον κοιμόταν στο λιμάνι ή στα πάρκα αφού η αστυνομία δεν μπορούσε πλέον να ανταποκριθεί σε ένα πρόβλημα που την ξεπερνούσε και η κατάσταση άρχιζε να γίνεται ανεξέλεγκτη.
Με τον
πετροβολισμό της εγκύου πρόσφυγα στο λιμάνι της Μυτιλήνης από ομάδα φασιστών, μέσα Νοέμβρη, με τον καιρό να αγριεύει, καθημερινές αφίξεις στο νησί και το τσουχτερό κρύο να μην επιτρέπει πια να κοιμούνται στα παγκάκια και στα πεζοδρόμια η κατάσταση έφτασε στα άκρα. Μετά την διανυκτέρευση 60 προσφύγων και μεταναστών, με γυναίκες και παιδιά, μπροστά στο δημοτικό θέατρο της Μυτιλήνης, την έντονη δημοσιοποίηση του ζητήματος και την πίεση των ευαισθητοποιημένων, οργανωμένων, πλέον πολιτών, ο Δήμος και η Περιφέρεια «αναγκάστηκαν» να δώσουν στους εθελοντές τα κλειδιά της δημοτικής κατασκήνωσης ΠΙΚΠΑ για να στεγάσουν «το πρόβλημα».
Πριν από ένα μήνα περίπου 60 άτομα μπαίνουν πρώτα στο ΠΙΚΠΑ. Οι εθελοντές λειτουργούν το ανοιχτό κέντρο υποδοχής και βραχείας διαμονής προσφύγων και μεταναστών ΠΙΚΠΑ, προετοιμάζουν το χώρο, φροντίζουν για τη σίτιση, παρέχουν τα απαραίτητα για τις πρώτες ανάγκες, μαζί με τους «γιατρούς χωρίς σύνορα» που βρίσκονται με ξεχωριστό κλιμάκιο εκεί από την πρώτη στιγμή, παρέχοντας ιατρική φροντίδα.
Ο αριθμός των προσφύγων και μεταναστών μεγαλώνει, φτάνει μέχρι τους 140 ενώ ταυτόχρονα μεγαλώνει η αλληλεγγύη και η βοήθεια από μεγάλο κομμάτι της κοινωνίας του νησιού. Το δίκτυο οργανώσεων Λέσβου «το χωριό του όλοι μαζί», μεμονωμένοι εθελοντές και κάτοικοι της Μυτιλήνης, πολλοί μαγαζάτορες, η εκκλησία, το νοσοκομείο, το Πανεπιστήμιο Αιγαίου, κόσμος από διάφορα χωριά της Λέσβου, μαζεύουν τρόφιμα και ρουχισμό στηρίζοντας αποτελεσματικά την εύρυθμη λειτουργία του χώρου. Γίνονται ομάδες σίτισης, ρουχισμού, επικοινωνίας για την εξυπηρέτηση των αναγκών της φιλοξενίας τόσων ανθρώπων που έχει πέσει αποκλειστικά πάνω στις πλάτες των ιδιωτών εθελοντών.
Μέσα Δεκέμβρη, το εγχείρημα αρχίζει να παίρνει δημοσιότητα, γίνεται ρεπορτάζ σε διεθνές ειδησιογραφικά πρακτορεία, εφημερίδες τοπικής και πανελλαδικής κυκλοφορίας, η Ύπατη Αρμοστεία καταθέτει έκθεση με τις ελλείψεις που πρέπει να καλυφθούν άμεσα από τον κρατικό μηχανισμό. Ο καθ” ύλην αρμόδιος, επικεφαλής του «Υπουργείου προστασίας του πολίτη» επισκέπτεται τη Λέσβο και υπόσχεται βοήθεια με παροχή κονδυλίων για τη σίτιση και τον ρουχισμό, αναγνωρίζοντας ότι δεν είναι δυνατόν να συνεχίσουν οι ανάγκες να καλύπτονται αποκλειστικά από τους εθελοντές πολίτες που, παρ” όλα αυτά, με προσωπικό πείσμα και με αυξημένο αίσθημα αίσθημα ευθύνης και αξιοπρέπειας, παρέχοντας προσωπικό χρόνο και χρήματα, στηρίζουν αποκλειστικά την λειτουργία του κέντρου.
Καμία κρατική βοήθεια δεν έχει έρθει μέχρι τώρα, κανένας αρμόδιος από το Δήμο Μυτιλήνης δεν έχει φανεί όλο αυτό το διάστημα, ο κος Περιφερειάρχης επισκέφτηκε εθιμοτυπικά, το χώρο, μόλις πριν λίγες μέρες. Η ομάδα εθελοντών, βλέποντας από τη μία μεριά την αμέριστη και πάνω από κάθε προσδοκία ανταπόκριση της τοπικής κοινωνίας σε αντιδιαστολή με την πλήρη κρατική αδιαφορία,
διοργανώνει συνέντευξη τύπου την Παρασκευή 21/12 για να γνωστοποιήσει, με τον τρόπο της, το πρόβλημα. Την ίδια ημέρα εκδίδονται υπηρεσιακά σημειώματα, από την αστυνομία, για όλους τους πρόσφυγες και μετανάστες που μένουν στο ΠΙΚΠΑ και ο χώρος αδειάζει.
Η κράτηση των προσφύγων και μεταναστών στα κρατητήρια της αστυνομίας, σε κλειστά κέντρα κράτησης τύπου Παγανή και Αμυγδαλέζα ή η μακρά διαμονή σε ανοιχτούς χώρους υποδοχής όπως το ΠΙΚΠΑ δεν λύνει κανένα ουσιαστικό πρόβλημα της μετανάστευσης οπότε είναι πολύ θεμιτό να εκδίδονται γρήγορα τα υπηρεσιακά σημειώματα από την αστυνομία για να μην ταλαιπωρούνται πρόσθετα αυτοί οι άνθρωποι. Στην Λέσβο έχει δημιουργηθεί ένα κύμα συμπαράστασης και αλληλεγγύης που δεν σβήνει εύκολα. Η κοινωνία της Λέσβου έδειξε ότι μπορεί να διεκδικεί και να πετυχαίνει λύσεις που πριν από λίγο καιρό φαίνονταν ακατόρθωτες. Αυτό θα συνεχίσει να κάνει.
Το ΠΙΚΠΑ είναι ανοιχτό, παρ” ότι προσωρινά χωρίς πρόσφυγες και μετανάστες, με τους εθελοντές να παραμένουν εκεί με βάρδιες.
κείμενο/φωτογραφίες Στέλιος Κραουνάκης
Ο Στέλιος Κραουνάκης έχει τελειώσει μεταπτυχιακό στο τμήμα περιβάλλοντος του Πανεπιστημίου Αιγαίου. Περπατάει, ποδηλατεί, φωτογραφίζει και που και που, κάνει ταινίες και αρθρογραφεί.