Το ιστορικό του νέου Αρχαιολογικού Μουσείου Μυτιλήνης

του Νίκου Σηφουνάκη

Πριν ακριβώς 30 χρόνια, 25 Φεβρουαρίου 1995, πραγματοποιήθηκαν τα εγκαίνια του Νέου Αρχαιολογικού Μουσείου Μυτιλήνης, που έντεκα χρόνια πριν το 1984 έθεσα τον θεμέλιο λίθο.
Λίγο μετά την τοποθέτηση μου στην Νομαρχία Λέσβου (1983) επισκέφθηκα το Παλιό Μουσείο στο Παλιό Αρχοντικό που στεγάζονταν, και πριν εισέλθω το βλέμμα μου έπεσε στην απλωμένη μπουγάδα στο μπαλκόνι του ορόφου.

Εισερχόμενος, αντιλήφθηκα ότι Μουσείο ήταν μόνο οι δύο χώροι στο ισόγειο, και στον όροφο ήταν κατοικία της οικογένειας του Εφόρου Αρχαιοτήτων.
Λίγο μετά, από τον αείμνηστο αρχιτέκτονα Γ. Γιαννουλέλη, πληροφορήθηκα ότι υπήρχε στο κιόσκι Μουσείο το οποίο λόγω καθίζησης του εδάφους κατέρρευσε, και ότι υπάρχει στο υπουργείο Πολιτισμού μελέτη από το 1964 του αρχιτέκτονα Λοΐζου για Νέο Αρχαιολογικό Μουσείο.

Το 1978 ο τότε Δήμαρχος Α. Αποστόλου, αποτάθηκε στον τότε υπουργό πολιτισμού Δημήτρη Νιάνια, ζητώντας να επικαιροποιηθεί η μελέτη.
Επισκέφθηκα αρχές του 1984 την υπουργό Πολιτισμού Μελίνα Μερκούρη, την οποία ενημέρωσα για την ύπαρξη μελέτης.
Μετά από λίγες μέρες ο τότε Γενικός Γραμματέας του ΥΠ.ΠΟ. Κ. Αλαβάνος με ενημέρωσε ότι πράγματι υπήρχαν προσχέδια από το 1968 του Υπουργείου Παιδείας (το Υπουργείο Πολιτισμού δημιουργήθηκε το 1971), και ότι το 1979 είχε αρχίσει πράγματι η αναμόρφωσή της.

Έδωσε εντολή ολοκλήρωσης της μελέτης την οποία ανέλαβαν οι υπηρεσίες του ΥΠΠΟ με υπεύθυνο της μελέτης εφαρμογής τον καθηγητή του Ε.Μ.Π. Φ. Γουλιέλμο. Με την ολοκλήρωση της, ανακοινώθηκε η χρηματοδότηση του έργου από το Ταμείο Αρχαιολογικών Πόρων (Τ.Α.Π.Α.), εντάσσοντας το ταυτόχρονα στα Μ.Ο.Π.

Τότε ξεκίνησαν οι διαμαρτυρίες, κυρίως από τους περίοικους, και με τον τότε Δήμαρχο Στρατή Πάλλη αντικρούσαμε με δηλώσεις μας τους δυσπιστούντες για την αναγκαιότητα κατασκευής νέου μουσείου.
Δημοπρατήθηκε η Α’ φάση (Αύγουστος 1984) προϋπολογισμού 85 εκατ. δραχμών, εγκαταστάθηκε ο εργολάβος, και στις 18 Ιουλίου 1985, κηρύχθηκε έκπτωτος διότι επί έντεκα μήνες είχε εκτελέσει μόλις το 5% της σύμβασης.
Στις 7 Οκτωβρίου 1985, ανατέθηκε σε νέο εργολάβο η κατασκευή των επειγουσών εργασιών προστασίας του σκάμματος ύψους 25 εκατ. δραχμών, οπότε και αναδείχθηκαν θέματα στατικής φύσεως.
Έγινε αναθεώρηση της στατικής μελέτης θεμελίωσης από τον καθηγητή του Ε.Μ.Π. Π. Καρύδη με την τεχνική: ‘’Δημιουργίας Ανεξάρτητων Άκαμπτων Όγκων’’ .

Το 1987 έγινε η νέα δημοπράτηση ολοκλήρωσης του υπόλοιπου έργου της Α’ φάσης, προϋπολογισμού 410 εκατ. δραχμών, που ολοκληρώθηκε το 1991, σύμφωνα με τις τροποποιήσεις της στατικής μελέτης.
Επιβλέπων του έργου ορίστηκε ο Πολιτικός Μηχανικός του ΥΠΠΟ, Βασίλης Χανδακάς.

Την περίοδο 1990 – 1993, ο τότε Δήμαρχος αείμνηστος Π. Παναγιώτου συνέχισε και οριστικοποίησε την παραχώρηση παρακείμενου οικοπέδου, αναγκαίου χώρου για το Μουσείο, που είχε ξεκινήσει από τους προκατόχους του Δημάρχους, Α. Αποστόλου και Στρ. Πάλλη.

• 7 Μαρτίου 1991, Διεθνής Ημέρα Αφιερωμένη στην Γυναίκα ήλθε και μίλησε στο Εργατικό Κέντρο Μυτιλήνης η Μέλινα Μερκούρη, την οποία προηγουμένως είχα συνοδεύσει στο χώρο του σκάμματος του μουσείου. Ήδη της είχε εκδηλωθεί ο καρκίνος και όμως με δύναμη είπε: ‘’Το αρχίσαμε και θα το ολοκληρώσουμε ‘’.
• Το 1994 τοποθετήθηκα υφυπουργός Πολιτισμού, και ο τότε Αν. Υπουργός Εθνικής Οικονομίας Γ. Ρωμαίος υπέγραψε την υπολειπόμενη πίστωση ολοκλήρωσης του έργου, του οποίου το συνολικό κόστος ανήλθε στις 1,4 δις δραχμές.
• Το Σάββατο 25 Φεβρουαρίου 1995 μαζί με τον Γεν. Γραμ. του ΥΠ.ΠΟ. Γ. Θωμά, πραγματοποιήσαμε τα εγκαίνια, και ξεναγηθήκαμε στην έκθεση: ‘’ΛΕΣΒΟΣ – ΜΑΚΑΡΙΑ – Καλλιέργειες ,εμπόριο, επαγγέλματα’’.
Πολύς κόσμος μέσα και έξω από το Μουσείο, και στην ομιλία μου μνημόνευσα την Μέλινα Μερκούρη που έντεκα μήνες πριν μας είχε αποχαιρετήσει για πάντα, αναφέρθηκα στο ιστορικό του έργου ξεκινώντας από το παρακάτω τηλεγράφημα:
‘’Δυνάμει των εις χείρας μας στοιχείων, έχομεν την τιμήν να γνωρίσωμεν προς υμάς ότι εξεδόθει χρηματικόν ένταλμα πληρωμής δι ανέγερσιν μουσείου εν Μυτιλήνη, εκ δραχμών 500 χιλιάδων.
Παρακαλούμε υμάς όπως εντός ενός μηνός από σήμερον μας αναγγείλετε την έναρξην ως και την πρόοδον των εργασιών της ανεγέρσεως του μουσείου, καθόσον ως εξώδικως πληροφορούμεθα δεν ήρχισαν εισέτι αι εργασίαι’’

Ο Υπουργός Παιδείας και Θρησκευμάτων
Γεώργιος Παπανδρέου
Εν Αθήναις τη 21 Μαρτίου 1932

Έμοιαζε ως ένα φανταστικό κείμενο αλλά ήταν ένα πραγματικό ιστορικό ντοκουμέντο του ιδρυτή του αρχαιολογικού μουσείου Λέσβου το οποίο χρηματοδότησε τότε η ‘’Αμερικανική Αρχαιολογική Σχολή Αθηνών’’.
Το 1932 ξεκίνησε η κατασκευή του και το 1936 λειτούργησε ως Μουσείο, ήτοι σε τέσσερα χρόνια ολοκληρώθηκε, ενώ για το Νέο Αρχαιολογικό Μουσείο χρειαστήκαν έντεκα χρόνια.
Αισθάνομαι τυχερός γιατί σπάνια συμβαίνει να θεμελιώνεται και να εγκαινιάζεται ένα μεγάλο έργο από το ίδιο πολιτειακό πρόσωπο.
Συνέβη βέβαια το ίδιο και με το Μουσείο Απολιθωμένου Δάσους Σιγρίου.