Κοινή Αγροτική Πολιτική: Το τέλος των επιδοτήσεων όπως τις ξέρουμε; Όλα όσα αλλάζουν μετά το 2027

Η Κοινή Αγροτική Πολιτική (ΚΑΠ) της Ευρωπαϊκής Ένωσης υπήρξε ένας από τους σημαντικότερους μηχανισμούς στήριξης του αγροτικού τομέα στην Ευρώπη. Η τρέχουσα προγραμματική περίοδος καλύπτει τα έτη 2023-2027, ωστόσο ήδη βρίσκονται σε εξέλιξη οι συζητήσεις για την επόμενη μέρα της ΚΑΠ. Οι αλλαγές που προτείνονται μπορεί να φέρουν ριζικές μεταβολές στη χρηματοδότηση και τη δομή της αγροτικής πολιτικής, με σημαντικές επιπτώσεις στους αγρότες.

Ο Υπουργός Αγροτικής Ανάπτυξης, Κώστας Τσιάρας, ανακοίνωσε αλλαγές στην καταβολή της βασικής ενίσχυσης από το 2027. Οι επιδοτήσεις δεν θα βασίζονται πλέον στα ιστορικά δικαιώματα, αλλά θα συνδέονται με την πραγματική παραγωγή.

Στη συνάντησή του με εκπροσώπους των αγροτικών μπλόκων (14/2), τόνισε ότι το νέο σύστημα θα επαναφέρει τον έλεγχο μέσω των ισοζυγίων παραγωγής, διασφαλίζοντας διαφάνεια και δικαιοσύνη.

Παράλληλα, σε επίπεδο ΕΕ συζητείται η ριζική αναμόρφωση της ΚΑΠ μετά το 2027, με πιθανή κατάργησή της και τη δημιουργία ενός Ενιαίου Ταμείου για την ανακατανομή των πόρων, θέμα που βρίσκεται στο επίκεντρο των διαπραγματεύσεων στις Βρυξέλλες. 

Ας δούμε όμως τι πραγματικά ισχύει με βάση τις τελευταίες πληροφορίες.

Οι Πιθανές Αλλαγές μετά το 2027

1. Κατάργηση της ΚΑΠ και Δημιουργία Ενιαίου Ταμείου

Μία από τις βασικές προτάσεις που εξετάζονται αφορά την κατάργηση της ΚΑΠ, όπως τη γνωρίζουμε σήμερα, και την αντικατάστασή της με ένα Ενιαίο Ταμείο για τη στήριξη των αγροτών και της αγροτικής ανάπτυξης. Αυτή η μεταβολή ενδέχεται να επηρεάσει:

• Τη δομή των άμεσων ενισχύσεων: Οι επιδοτήσεις που λαμβάνουν σήμερα οι αγρότες βάσει ιστορικών δικαιωμάτων πιθανώς θα καταργηθούν, με τη χρηματοδότηση να επικεντρώνεται στην ενίσχυση των μικρών και μεσαίων εκμεταλλεύσεων.
• Την αναδιανομή των πόρων: Το νέο σύστημα θα μπορούσε να στηρίζεται περισσότερο σε κριτήρια περιβαλλοντικής και κοινωνικής βιωσιμότητας, μειώνοντας τις ενισχύσεις προς τις μεγάλες γεωργικές επιχειρήσεις.
• Την απλοποίηση της χρηματοδότησης: Οι ενισχύσεις θα μπορούσαν να ενοποιηθούν σε ένα κοινό ταμείο, χωρίς τους αυστηρούς κανόνες της σημερινής ΚΑΠ, κάτι που θα δώσει μεγαλύτερη ευελιξία στις εθνικές κυβερνήσεις να διαχειριστούν τους πόρους.

2. Έμφαση στην Πράσινη Μετάβαση και την Κλιματική Αλλαγή

Η Ευρωπαϊκή Ένωση προσανατολίζεται σε ένα νέο αγροτικό μοντέλο που θα ευνοεί τη βιωσιμότητα. Οι αγρότες πιθανώς θα κληθούν να συμμορφωθούν με πιο αυστηρούς κανόνες για:

• Τη μείωση της χρήσης φυτοφαρμάκων και λιπασμάτων, ώστε να περιοριστεί η επιβάρυνση του εδάφους και των υδάτων.
• Την εφαρμογή μεθόδων αγροοικολογίας, όπως η βιολογική γεωργία και η αγροδασοπονία.
• Την ενίσχυση της ανθεκτικότητας στις κλιματικές αλλαγές, μέσω της προώθησης καλλιεργειών που απαιτούν λιγότερους φυσικούς πόρους.

3. Στροφή στη Στοχευμένη Στήριξη των Μικρών και Μεσαίων Αγροτών

Ένα ακόμα πιθανό σενάριο αφορά τη στροφή των ενισχύσεων προς τους μικρούς και μεσαίους αγρότες, περιορίζοντας τα κονδύλια που λαμβάνουν οι μεγάλοι παραγωγοί. Η πολιτική αυτή έχει ως στόχο:

• Τη μείωση των ανισοτήτων στη διανομή των ενισχύσεων.
• Την ενίσχυση της κοινωνικής συνοχής στις αγροτικές περιοχές.
• Την προώθηση της τοπικής παραγωγής και της αυτάρκειας τροφίμων.

4. Νέα Κριτήρια για τις Ενισχύσεις

Οι αγρότες πιθανόν θα πρέπει να ανταποκριθούν σε νέα κριτήρια για να λάβουν ενισχύσεις, τα οποία μπορεί να περιλαμβάνουν:

• Συμμόρφωση με περιβαλλοντικά πρότυπα.
• Εφαρμογή καινοτόμων πρακτικών στη γεωργία.
• Ανάπτυξη συνεργατικών σχημάτων (π.χ. συνεταιρισμοί και ομάδες παραγωγών).

Δεδομένων των αλλαγών που αναμένονται, οι αγρότες θα πρέπει να προετοιμαστούν κατάλληλα για τη νέα εποχή της αγροτικής πολιτικής:

• Ενημέρωση για τις εξελίξεις: Είναι σημαντικό να παρακολουθούν τις εξελίξεις στις διαπραγματεύσεις για την ΚΑΠ και να συμμετέχουν σε διαβουλεύσεις.
• Προσαρμογή στις νέες πρακτικές: Η μετάβαση σε πιο βιώσιμες μεθόδους παραγωγής μπορεί να καταστεί αναγκαία για τη διατήρηση των ενισχύσεων.
• Αναζήτηση εναλλακτικών πηγών χρηματοδότησης: Οι αγρότες θα πρέπει να εξετάσουν ευρωπαϊκά και εθνικά προγράμματα στήριξης που μπορεί να αντικαταστήσουν τις άμεσες επιδοτήσεις.