Η Πράσινη Συμφωνία αλλάζει (και) τη Γεωργία (1)
Σήμερα έχει γίνει πια κατανοητό από όλους ότι, οι ανθρώπινες δραστηριότητες πάνω στη γη καταστρέφουν τα οικοσυστήματα, τους βιότοπους, τους φυσικούς πόρους, εκπέμπουν ρύπους και αέρια που εντείνουν το φαινόμενο του θερμοκηπίου, με συνέπεια την εμφάνιση ακραίων καιρικών φαινομένων. Φυσικά φαινόμενα μεγάλης έντασης όπως είναι οι πλημμύρες, οι πυρκαγιές, οι καύσωνες, το λιώσιμο των πάγων της Ανταρκτικής, η ερημοποίηση μεγάλων τμημάτων του πλανήτη μας, οφείλονται, εν πολλοίς, σ αυτό το φαινόμενο. Απέναντι λοιπόν στην κλιματική κρίση, που αλλάζει τον πλανήτη μας και απειλή την ανθρώπινη ζωή πάνω σ αυτόν, πρέπει επειγόντως η ανθρωπότητα να πάρει μέτρα για να σταματήσει την ερχόμενη καταστροφή. Στην ΕΕ η προσπάθεια αυτή γίνεται με ένα σχέδιο δράσης που λέγεται Ευρωπαϊκή Πράσινη Συμφωνία.
Τι είναι η Ευρωπαϊκή Πράσινη Συμφωνία
Η Ευρωπαϊκή Πράσινη Συμφωνία είναι το νέο αναπτυξιακό και παραγωγικό μοντέλο με το οποίο φιλοδοξεί η Ευρώπη θα γίνει η πρώτη κλιματικά ουδέτερη Ήπειρος μέχρι το 2050.
Σύμφωνα με την ανακοίνωση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, η Πράσινη Συμφωνία χαρτογραφεί μια νέα, βιώσιμη και χωρίς αποκλεισμούς στρατηγική ανάπτυξης για την τόνωση της οικονομίας, τη βελτίωση της υγείας και της ποιότητας ζωής των ανθρώπων και την φροντίδα της φύσης, χωρίς να μένει κανείς στο περιθώριο.
Η Πράσινη Συμφωνία, θα διαπεράσει οριζόντια όλους τους παραγωγικούς τομείς και τις πολιτικές της Ένωσης ( π.χ. ενέργεια, μεταφορές, βιομηχανία) αλλάζοντας και το παραγωγικό μοντέλο του αγροτοδιατροφικού μας τομέα. Για το σκοπό αυτό θεσπίστηκε η στρατηγική από το «αγρόκτημα στο πιάτο» και η στρατηγική για την «βιοποικιλότητα», που θα καθορίσουν με ποιο τρόπο θα συμβάλει η γεωργία στην εν λόγω διαδικασία που, όπως είπαμε πιο πάνω, είναι να καταστεί η Ευρώπη ουδέτερη κλιματικά. Στο σημερινό άρθρο, για λόγους οικονομίας, θα παρουσιάσουμε πολύ περιληπτικά την πρώτη στρατηγική και σε ένα επόμενο άρθρο μας την δεύτερη.
Η Στρατηγική από το «Αγρόκτημα στο πιάτο»
Η στρατηγική «Από το αγρόκτημα στο πιάτο» στοχεύει σε ένα δίκαιο, υγιές και φιλικό προς το περιβάλλον σύστημα τροφίμων και στόχοι της είναι:
- Ένα δίκαιο, υγιές και βιώσιμο σύστημα τροφίμων
- Η διασφάλιση υγιεινών, προσιτών και βιώσιμων τροφίμων για τους Ευρωπαίους
- Η αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής
- Η προστασία του περιβάλλοντος και η διατήρηση της βιοποικιλότητας
- Η αύξηση της βιολογικής γεωργίας.
Οι ποσοτικοί στόχοι που βάζει μέχρι το 2030 είναι οι παρακάτω.
- Μείωση της χρήσης χημικών φυτοφαρμάκων κατά 50 %
- Μείωση κατά τουλάχιστον 20 % της χρήσης λιπασμάτων
- Μείωση κατά 50 % των πωλήσεων αντιμικροβιακών φαρμάκων για τα εκτρεφόμενα ζώα και την υδατοκαλλιέργεια
- Ένταξη του 25% των γεωργικών εκτάσεων στο πλαίσιο της βιολογικής γεωργίας (στην Ελλάδα το ποσοστό των γεωργικών εκτάσεων είναι 9% ενώ ο μ.ο. της Ε.Ε. είναι 8%).
Για την εφαρμογή όλων αυτών θα εκδοθούν, από την ΕΕ, κανονισμοί, οδηγίες ή συστάσεις για επί μέρους τομείς και κλάδους που θα αφορούν τα συστήματα τροφίμων, την επισιτική ασφάλεια, την καλή διαβίωση των ζώων και τα συστατικά των ζωοτροφών, τη χρήση και τα συστατικά των φυτοφαρμάκων, τη θέση των αγροτών στην αλυσίδα τροφίμων, την γεωργία που δεσμεύει τον άνθρακα, τη σύσταση των μεταποιημένων τροφίμων και τον περιορισμό σ αυτά της ζάχαρης, του αλατιού και του λίπους, την αντιμετώπιση της απάτης στα τρόφιμα και την σήμανσή τους, την βιώσιμη κατανάλωση, και πολλά άλλα.
Εργαλεία μετάβασης
Οι κινητήριες δυνάμεις με τις οποίες θα γίνει η μετάβαση στο νέο παραγωγικό μοντέλο είναι η έρευνα, η τεχνολογία, η καινοτομία και φυσικά οι επενδύσεις. Θα επενδυθούν Κοινοτικά κεφάλαια από το πρόγραμμα «Ορίζων 2020», από το Ευρωπαϊκό Ταμείο Ανθεκτικότητας και Ανάκαμψης, από τα Ευρωπαϊκά Γεωργικά Προγράμματα Ανάπτυξης (ΠΑΑ), το Ταμείο InvestEU και από το Ευρωπαϊκό Ταμείο Περιφερειακής Ανάπτυξης. Στα κεφάλαια αυτά πρέπει να προσθέσουμε και αυτά του ιδιωτικού τομέα ( Τράπεζες, εταιρείες, ιδιώτες).
Τα κυριότερα εργαλεία που θα δημιουργηθούν για την υλοποίηση της παραπάνω στρατηγικής είναι:
- Η ευφυής και ψηφιακή γεωργία η οποία θα συμβάλει στη μείωση του κόστους παραγωγής, στην βελτίωση της διαχείρισης τους εδάφους και του ύδατος, των λιπασμάτων και των φυτοφαρμάκων.
- Τα συστήματα γεωργικής γνώσης και καινοτομίας (ΑΚΙS) που θα παρέχουν αντικειμενικές εξιδεικευμένες συμβουλευτικές υπηρεσίες στους αγρότες.
- Τα δίκτυα δεδομένων για την βιωσιμότητα των γεωργικών εκμεταλλεύσεων που θα συλλέγουν πληροφορίες και δεδομένα για την πορεία υλοποίησης των παραπάνω στρατηγικών θα αξιολογούν τους περιφερειακούς και εθνικούς μέσους όρους και θα παρέχουν εξατομικευμένες συμβουλευτικές υπηρεσίες και καθοδήγηση στους γεωργούς.
- Για να πραγματοποιηθούν όλα τα παραπάνω όλοι οι γεωργοί και όλες οι αγροτικές περιοχές θα πρέπει να συνδεθούν με ταχύ ευρυζωνικό διαδίκτυο για να καταστήσει δυνατή την ενσωμάτωση της γεωργίας ακριβείας και την χρήση της τεχνικής νοημοσύνης.
Συμπέρασμα
Από τα παραπάνω γίνεται φανερό ότι οι αλλαγές και οι προκλήσεις που έρχονται στον αγροτικό τομέα, αν προσμετρήσουμε και τη νέα ΚΑΠ, είναι μεγάλες. Για να είμαι ειλικρινής για όλα τα παραπάνω υπάρχουν πολλές αντιρρήσεις, μπόλικη κριτική, επιφυλάξεις, σκεπτικισμός και αντιδράσεις από πολλές αγροτικές Οργανώσεις. Ίσως στο δρόμο κάποια από αυτά αναθεωρηθούν ή κριθούν, ως στόχοι, υπερβολικά.
Παρ όλα αυτά, το τραίνο της μετάβασης έχει ξεκινήσει και οι Λέσβιοι αγρότες δεν πρέπει να το χάσουν. Γιατί, όποιος δεν προσαρμοστεί ή δεν αντιμετωπίσει τις προκλήσεις που έρχονται, όχι μόνο δεν θα μπορέσει να γίνει ανταγωνιστικός, αλλά δεν θα έχει καμιά πρόσβαση στα συστήματα της χρηματοδότησης, της παραγωγής και της αγοράς.
Γι αυτό, από τώρα πρέπει να ξεκινήσει συντεταγμένα στην κοινωνία μας ο διάλογος με στόχο όχι μόνο η μετάβαση στο νέο παραγωγικό μοντέλο να είναι δίκαιη, για να μην μείνει κανείς πίσω, αλλά και για να μπορέσουμε να κατανοήσουμε τον Ευρωπαϊκό Σχεδιασμό, ώστε μετά να κάνουμε τον δικό μας στρατηγικό σχεδιασμό. Γιατί το μέλλον έρχεται χωρίς να μας ρωτήσει και πολύ αλλά και χωρίς να μας περιμένει.
* Συντονιστής του Αγροτικού Γραφείου ΣΥΡΙΖΑ Λέσβου
