Το Άζωτο: Κλειδί για την ανάπτυξη και παραγωγή της ελιάς

Το άζωτο αποτελεί βασικό θρεπτικό συστατικό για την ελιά, συμβάλλοντας καθοριστικά στις βιολογικές της λειτουργίες, όπως η σύνθεση πρωτεϊνών και νουκλεϊκών οξέων. Η ορθή παροχή αζώτου ευνοεί την ανάπτυξη και την παραγωγή καρπών, ωστόσο η υπερβολική χρήση μπορεί να προκαλέσει αρνητικές επιπτώσεις, όπως καθυστέρηση του βιολογικού κύκλου και μείωση της ανθεκτικότητας σε αντίξοες συνθήκες.

Το άζωτο στο έδαφος υπάρχει σε οργανική και ανόργανη μορφή, με τα νιτρικά άλατα να είναι πιο προσβάσιμα στις ρίζες. Η απορρόφησή του από τα φυτά γίνεται κατά κύριο λόγο σε νιτρική μορφή.

Οι μεγαλύτερες ανάγκες αζώτου στην ελιά εμφανίζονται από την άνοιξη έως το καλοκαίρι, με σταδιακές λιπάνσεις που μεγιστοποιούν την απορρόφηση και μειώνουν τις απώλειες. Η σωστή κατανομή και επιλογή λιπασμάτων, όπως νιτρικά, νιτρική αμμωνία, αμμωνιακά και ουρία, διασφαλίζει την αποτελεσματική κάλυψη των αναγκών των ελαιώνων και την παραγωγικότητα τους. Αναλυτικά στοιχεία παρουσιάζει σε άρθρο του στην ιστοσελίδα olivenews.it  o Enzo Gambin Διευθυντής AIPO :

Το άζωτο είναι ένα θρεπτικό συστατικό που η ελιά, όπως όλα τα φυτά, χρησιμοποιεί σε μεγάλες ποσότητες και αποτελεί μέρος των πρωτεϊνών, των ενζύμων, των νουκλεϊκών οξέων, της χλωροφύλλης και ορισμένων βιταμινών που είναι απαραίτητες για την εκτέλεση των βιολογικών λειτουργιών των φυτών.

Η καλή διαθεσιμότητα αζώτου ευνοεί την αύξηση της βλαστικής ανάπτυξης και της παραγωγικότητας των δέντρων. Ωστόσο, δεν είναι απαραίτητο να το παρακάνετε, γιατί μπορεί να οδηγήσει σε επιβράδυνση της ανάπτυξης των φυτών, επιμήκυνση του βιολογικού κύκλου, μεγαλύτερη κατανάλωση νερού και μείωση της αντοχής στις κλιματικές συνθήκες και τους παρασιτικούς εχθρούς.

Οι δύο μορφές αζώτου

Στο έδαφος, το άζωτο βρίσκεται σε δύο μορφές, μία οργανική και μία ανόργανη. Το οργανικό άζωτο είναι πιο άφθονο στο έδαφος: το βρίσκουμε κυρίως σε πρωτεϊνική μορφή – όπως προκύπτει από την αποσύνθεση ζωικών και φυτικών υπολειμμάτων – και στο χούμο. Για να απορροφηθεί από τις ρίζες, το οργανικό άζωτο πρέπει να υποστεί ανοργανοποίηση ή αποικοδόμηση, η οποία πραγματοποιείται με τη συμβολή βακτηρίων και μυκήτων, που το διασπούν σε πιο απλά προϊόντα, μέχρι να φτάσει στην αμμωνία και, από αυτό, σε άλατα αμμωνίου και στη συνέχεια νιτρικά. Η ταχύτητα αυτής της διαδικασίας εξαρτάται κυρίως από τη θερμοκρασία και την υγρασία του εδάφους και ευνοείται την άνοιξη και το φθινόπωρο. Αντίστροφα, το καλοκαίρι λόγω έλλειψης νερού στο έδαφος και το χειμώνα λόγω των μειωμένων θερμοκρασιών η διαδικασία επιβραδύνεται σημαντικά.

Οι ρίζες έχουν την ικανότητα να απορροφούν τόσο άλατα αμμωνίου όσο και νιτρικά. Το νιτρικά τα δέχονται πιο εύκολα, γιατί είναι μεγαλύτερη η παρουσία τους στο κυκλοφορούν διάλυμα του εδάφους, μέσα στο οποίο κινούνται καλά διαλυμένα και φτάνουν με εξαιρετική ευκολία στην επιφάνεια των ριζών. Τα άλατα αμμωνίου, από την άλλη, συγκρατούνται από τους άργιλους και από την ίδια την οργανική ουσία, επομένως είναι διαθέσιμα σε περιορισμένες ποσότητες και για πολύ μικρό χρονικό διάστημα.

Απορρόφηση στο φυτό

Κατά συνέπεια, η πρόσληψη αζώτου από τα φυτά είναι σχεδόν αποκλειστικά σε νιτρική μορφή , αφομοιούμενη από τη ρίζα όταν η συγκέντρωση νιτρικών στο κυκλοφορούν εδαφικό διάλυμα υπερβαίνει αυτή εντός της ίδιας της ρίζας. Ή, εάν η συγκέντρωση νιτρικών αλάτων μέσα στα κύτταρα της ρίζας είναι μεγαλύτερη από ό,τι έξω, απαιτείται η παρουσία πρωτεϊνικών μεταφορέων.

Μόλις τα νιτρικά άλατα εισέλθουν στο φυτό, υφίστανται μετατροπή σε αμμωνιακό άζωτο από ένζυμα , αυτό μπορεί να συμβεί αμέσως στις ρίζες ή στους χλωροπλάστες των φύλλων. Εάν η απορρόφηση είναι ήδη ως αμμωνιακό άζωτο, δεν υπάρχει ενζυματικό στάδιο.

Μόλις το φυτό έχει διαθέσιμο οργανικό άζωτο, το μετατρέπει σε αμινοξέα και άμυλο και στη συνέχεια προχωρά στη σύνθεση πρωτεϊνών, νουκλεοτιδίων και άλλων μορίων που είναι απαραίτητα για την ανάπτυξη και την ανάπτυξη του φυτού.

Το άζωτο έχει αξιοσημείωτη κινητικότητα μέσα στο φυτό , αλλά το φυτό το αυτορυθμίζει και το διατηρεί σε ισορροπία, έτσι ώστε να επιτρέπει τη σωστή λειτουργία όλων των βιοχημικών αντιδράσεων που συμβαίνουν μέσα στα κύτταρα, συμπεριλαμβανομένης της σύνθεσης πρωτεϊνών και νουκλεϊκών οξέων.

Οι μεγαλύτερες ανάγκες σε άζωτο στην ελιά εμφανίζονται από τον Μάρτιο έως τον Ιούλιο , με το ξύπνημα των μπουμπουκιών, με την ανάπτυξη των βλαστών, με το σχηματισμό των ανθέων, με την πήξη και την αρχική ανάπτυξη των καρπών μέχρι τη σκλήρυνση του κουκουτσιού.

Κατά την επανέναρξη της βλαστικής ανάπτυξης, το άζωτο παρέχεται από εφεδρικές αζωτούχες ουσίες, που συσσωρεύτηκαν το προηγούμενο φθινόπωρο, οι οποίες μετατοπίζονται τόσο προς τους οφθαλμούς που πρόκειται να ανοίξουν όσο και προς το σχηματισμό νέας βλάστησης. Στην πραγματικότητα, η απορρόφηση των ριζών εξακολουθεί να περιορίζεται από τις χαμηλές θερμοκρασίες του εδάφους και η σύνθεση ενεργειακών ουσιών από τα φύλλα δεν έχει ακόμη ξεκινήσει με πλήρη ταχύτητα.

Η ανάγκη για άζωτο στους ελαιώνες

Σε έναν ελαιώνα η απαίτηση σε άζωτο, σε μια κατάσταση μέσης παραγωγής ελιών για λάδι που υπολογίζεται σε 4 – 6 τόνους/στρέμμα, είναι 90 – 100 kg/ha .
Οι κατανομές πρέπει να γίνονται με κλασματικό τρόπο, έτσι ώστε η έκπλυση του νιτρικού αζώτου, καθώς είναι πολύ ευκίνητο στο έδαφος, να είναι πάντα πολύ μέτρια. Η έκπλυση είναι η κίνηση του αζώτου με διήθηση νερού, το οποίο το μεταφέρει κατά μήκος του εδαφικού προφίλ πέρα ​​από το στρώμα που επηρεάζεται από το ριζικό σύστημα των φυτών.

Η κατανομή του αζώτου μπορεί να διαιρεθεί ως εξής:
1) 40% στην αρχή της βλαστικής ανάπτυξης (40 kg).
2) 30% στην προ-άνθηση (30 κιλά), για ενθάρρυνση της καρπόδεσης και αύξηση του αριθμού των λουλουδιών.
3) 30% μετά την καρπόδεση (30 kg) για υποστήριξη της πρώτης φάσης ανάπτυξης του πολτού και σκλήρυνσης του κουκούτσιου.

Τα αζωτούχα λιπάσματα , όπως είδαμε, μπορεί να είναι:
– Νιτρικά , με ταχεία δράση, ανίκανα να δεσμεύονται με σωματίδια του εδάφους, επομένως ξεπλένονται εύκολα σε περίπτωση έντονων βροχοπτώσεων, για παράδειγμα νιτρικό ασβέστιο, μέση περιεκτικότητα 15%.
–  Νιτρική αμμωνία , ενδιάμεσης αποδέσμευσης, σε αυτή την κατηγορία βρίσκουμε νιτρικό αμμώνιο, μέση περιεκτικότητα 21%;
– Αμμωνιακό , με μεγαλύτερη αποδέσμευση, ένα από τα πιο χρησιμοποιούμενα λιπάσματα αυτής της κατηγορίας είναι το θειικό αμμώνιο, μέση περιεκτικότητα 21%.
– Η ουρία , βραδείας αποδέσμευσης, είναι ένα από τα πιο συχνά χρησιμοποιούμενα λιπάσματα στη γεωργία, η γεωργική ουρία έχει μέση περιεκτικότητα 46%.

Για να αυξηθεί η απόδοση της χρήσης του αζώτου, καλό είναι να υπάρχει ομοιόμορφη κατανομή, ώστε να αποφεύγεται η υπερβολή σε ορισμένες περιοχές και λιγότερη σε άλλες. Είναι επίσης σημαντικό να διατηρείται μια λωρίδα χωρίς λίπασμα στις άκρες των οικοπέδων, προκειμένου να μειωθούν οι απώλειες στις αποχετεύσεις. Να θυμάστε ότι, μετά τη διανομή των λιπασμάτων, θα πρέπει πάντα να είναι ελαφρώς ενσωματωμένα στο έδαφος, ακόμα κι αν ο ελαιώνας είναι χορταριασμένος.