Ο Αϊ-Θαράπης ο τζατζαλιάρης, με τα πολύχρωμα κουρελάκια
Ένας άγιος που του αρέσουν τα πολύχρωμα κουρελάκια γιορτάζει την Κυριακή 2 Ιουνίου στα Θέρμα της Λέσβου. Ο λόγος για τον Άγιο Θεράποντα, τον Αϊ-Θαράπη το τζατζαλιάρη, που θεραπεύει τους ανθρώπους που ζητάν τη βοήθεια του.
Και ως αντίτιμο της θεραπείας ζητά ένα τόσο δα κουρελάκι από τα ρούχα του άρρωστου. Ένα κουρελάκι που για να πιάσει το τάμα πρέπει να κρεμαστεί στο δέντρο δίπλα από το εκκλησάκι του, το δέντρο με τα κουρελάκια, τα τζάτζαλα στη λεσβιακή ντοπιολαλιά.
Το κρέμασμα κουρελιών ως τάμα στον άγιο, είναι πολύ παλιό έθιμο στη Λέσβο και όχι μόνο. Οι λαογράφοι το συνδέουν με τα αρχαία Θαργήλια. Γιορτή το μήνα Θαργηλιώνα (Μάϊος - Ιούνιος) για να τιμηθούν οι δίδυμοι θεοί Άρτεμις και Απόλλωνας. Σε τούτο το μήνα γίνονταν και οι καθαρμοί. Τα κουρελάκια στα οποία «φορτώνεται» το κακό που έφερε την αρρώστια, συνδέονται με αυτούς τους καθαρμούς. Στην αρχαία Αθήνα, ο καθαρμός γινόταν με «την αξιοποίηση» δυο κακοποιών. Τους φαρμακούς που η πόλη τούς είχε καταδικάσει σε θάνατο. Σε αυτούς κρέμαγαν στον λαιμό τους αρμαθιές ξερά σύκα και τους γύριζαν στην αγορά και στους δρόμους της πόλης για να πάρουν επάνω τους όλα τα κακά. Κι ύστερα τους απομάκρυναν από την πόλη, πιστεύοντας ότι μαζί με αυτούς απομακρύνονται και τα μιάσματα και η πόλη εξαγνίζεται. Για την ιστορία οι φαρμακοί επειδή καθάριζαν την πόλη, ονομάζονταν και ...καθάρματα!
Ο Αϊ-Θαράπης ο τζατζαλιάρης, στα Θέρμα της Λέσβου, λένε πάντως πως δεν είναι Θαράπης από το θεραπεύω, αλλά Γιάννης αλλά όχι από το Ιωάννης, αλλά από τον άγιο που θεραπεύει, ιαίνει, «γιαίνει» πάντα στη λεσβιακή ντοπιολαλιά. Κοντά στο εκκλησάκι του με το δέντρο, είναι και οι θερμοπηγές που και καθάρουν αλλά και ιαίνουν. Για όλους αυτούς τους λόγους, το δέντρο παραμένει ακόμα και σήμερα γεμάτο τζάτζαλα, σημάδι της πίστης των ανθρώπων ότι με ένα κουρελάκι... καθαρίζουν. Από καθημερινά απλά προβλήματα υγείας μέχρι πολύ σοβαρά.
Εδώ, ας σημειωθεί ότι πριν 20 περίπου χρόνια, κατά το έργο της διάνοιξης της εθνικής οδού Μυτιλήνης - Λάρσου το «αρχαίο» εκκλησάκι κατεδαφίστηκε. Μαζί με αυτό απομακρύνθηκε και το παλιό δέντρο με τα τζάτζαλα. Λίγα μέτρα παρακάτω, από την άλλη μεριά του δρόμου είχε χτιστεί ένα καινούργιο εκκλησάκι. Ένα όμορφο πέτρινο ξωκλήσι άνοιξε τις πύλες του για τους προσκυνητές. Δίπλα του και ένα δέντρο για τα «τζάτζαλα», για να μη λείψει τίποτα από το ιστορικό ξωκλήσι.
Στρατής Μπαλάσκας / ΑΠΕ - ΜΠΕ
