Λέσβος, η γη των τεχνών και του γλυκού ούζου

Αφιέρωμα στη Λέσβο από την huffingtonpost.gr/ Δημήτρης Μπαλλής

Έχοντας γυρίσει σχεδόν σπιθαμή προς σπιθαμή όλη την Ελλάδα, για να επισκεφθώ ξανά έναν τόπο θα πρέπει ή να έχει κάτι το πολύ ξεχωριστό, που να μην το συναντάς εύκολα αλλού ή να με ιντριγκάρει να δω σε τι έχει αλλάξει ή μήπως έχει μείνει ανέγγιχτος στον χρόνο.

Και επειδή αναφέρομαι στον χρόνο, ψάχνοντας σε παλαιά άλμπουμ, κάπου βρήκα φωτογραφίες από ένα ταξίδι που είχα κάνει στη Λέσβο. Είχα επισκεφθεί το χωριό του Κοντέλλη, τον Ασώματο. Ο Κοντέλλης, μετανάστης στις ΗΠΑ εργάστηκε για τη Ford και το 1918 έφερε το πρώτο αυτοκίνητο στο νησί του, ένα Ford T. Μετά έγινε ο αντιπρόσωπος της μάρκας σε όλη την Ελλάδα!

Στη Λέσβο, λοιπόν, ή Μυτιλήνη που την λένε αρκετοί, ίσως για να μπερδέψουν τους άλλους και να νομίζουν ότι είναι διαφορετικά νησιά -και έχουν πέσει πολλοί στην παγίδα- εκεί είπα να πάω ξανά, τώρα που και περισσότερες πτήσεις υπάρχουν και αρτιότερες υποδομές στο αεροδρόμιο «Οδυσσέας Ελύτης».

FRAPORT

Το αεροδρόμιο «Οδυσσέας Ελύτης» με νέα εικόνα

Και τότε είχα ταξιδέψει αεροπορικώς, με διαφορετικές συνθήκες από τις σημερινές. Διότι τώρα, το αεροδρόμιο που ανακατασκεύασε και διαχειρίζεται η Fraport Greece, όπως και ακόμα 13 περιφερειακά αεροδρόμια, έχει αλλάξει εικόνα, με νέο τερματικό σταθμό για μεγαλύτερη άνεση και ασφάλεια. Μάλιστα, η εταιρεία συνέβαλε σε μέγιστο βαθμό ώστε το νησί να διεθνοποιηθεί ακόμα περισσότερο.

Συνεργάστηκε με 12 αεροπορικές εταιρείες από 7 χώρες, εξυπηρέτησε 14 συνδέσεις μεταξύ των χωρών και αύξησε το μερίδιο αγοράς της διεθνούς κίνησης σε σχέση με τη συνολική κίνηση, από 17% το 2016 σε 25% το 2023. Κι αξίζει να σημειωθεί ότι ενώ το 2017 είχαν επισκεφθεί το νησί 435.996 επιβάτες, το 2023 έφτασαν τους 497.499 επιβάτες, με Ολλανδούς, Βρετανούς, Δανούς, Βέλγους και Πολωνούς να είναι οι πρώτοι σε επισκεψιμότητα.

Αεροπορικώς είπα να πάω και τώρα, πιο ξέγνοιαστος και σαν να έχω μπει στην κάψουλα του χρόνου, βγήκα σε ένα αεροδρόμιο που σε αγκαλιάζει από την πρώτη στιγμή. Να σε περιμένουν με ζωντανή μουσική, κιθάρα, σαντούρι και να σε κερνούν ούζο -τι άλλο- με ελιές, λαδοτύρι και λαχταριστούς μεζέδες, δεν το συναντάς εύκολα. Το βίωσα όπως και περίπου 1.100 ταξιδιώτες, από διάφορες χώρες…

FRAPORT

Η γη του Ελύτη, του Θεόφραστου, του Μυριβήλη, της Σαπφούς και του γλυκού ούζου

Η Λέσβος μπήκε ξανά στα πλάνα του mainstream ταξιδιώτη, λόγω της αυθεντικότητάς της. Κι αν παλαιά απευθυνόταν σε αληθινούς ταξιδιώτες, αφού δεν μπορούν όλοι να ξεκλειδώσουν τον πλούτο της «πλατανόφυλλης» -κατά τον Ελύτη- γης, σήμερα δεν είναι μόνο για «ψαγμένους». Παραμένει, όμως, ένας προορισμός ιδιαίτερος και θα τον κερδίσεις αν ταιριάξεις με το χνώτο του. Τελικά, όπως φαίνεται, είναι πολλοί περισσότεροι εκείνοι που ταιριάζουν μαζί της.

Άλλοι επειδή υψώθηκαν με το «Άξιον Εστί» του νομπελίστα ποιητή Ελύτη, άλλοι επειδή διάβασαν για τον φιλόσοφο Θεόφραστο, διάδοχο του Αριστοτέλη, άλλοι επειδή παρασύρθηκαν από τη λυρικότητα της ποιήτριας Σαπφούς, κάποιοι επειδή παρατήρησαν έναν πίνακα του Θεόφιλου και άλλοι επειδή από τα σχολικά χρόνια έγραψαν στα διαγωνίσματα των Νέων Ελληνικών κάποιο απόσπασμα από έργο του λογοτέχνη Στρατή Μυριβήλη. Και ναι, όλοι αυτοί οι σπουδαίοι Έλληνες, κατάγονταν από τη Λέσβο.

Ετοιμάσου λοιπόν να βαδίσεις στα χνάρια τους. Όχι, δεν θα πας στη Λέσβο για να γράψεις κάποιο ποίημα -δεν το αποκλείουμε κιόλας σε κάποια στιγμή έμπνευσης- αλλά για να περπατήσεις όπου κι εκείνοι. Να εξερευνήσεις ένα απίθανο νησί και να αφήσεις τις μέρες να περνούν σαν τα χρόνια, τόσα αργά.

Με καλά οργανωμένα road trip, γιατί δεν θα πας σαν βιαστικός τουρίστας, οι εξορμήσεις περνούν από τα γραφικά χωριουδάκια της ενδοχώρας, και, βέβαια, από τις δαντελωτές ακτές, για να καταλήξουν, σε κάθε περίπτωση, σε λαχταριστά εδέσματα με συνοδεία ούζου.

ΓΑΜΠΙΕΡΑΚΗΣ

Εν αρχή… Μυτιλήνη

Η πρωτεύουσα Μυτιλήνη είναι πανέμορφη και αμφιθεατρικά στημένη στον χώρο. Με τα σοκάκια της έχει έναν κατάδικό της χαρακτήρα, και τα περίφημα αρχοντικά της, του 19ου αιώνα, είναι ονομαστά παντού. Καλοδιατηρημένα σε προσκαλούν να τα ανακαλύψεις. Χτύπα μια πόρτα και ο φιλόξενος ιδιοκτήτης θα σε ξεναγήσει στα ενδότερα.

Στα αξιοθέατα έχεις σημειώσει το «Άγαλμα της Ελευθερίας», την εκκλησία του Αγίου Θεράποντα, τον μητροπολιτικό ναό του Αγίου Αθανασίου, τα οθωμανικά μνημεία Γενί και Τσαρσί τζαμί, και το κάστρο του αυτοκράτορα Ιουστινιανού. Στην οδό Ερμού τα εμπορικά καταστήματα, τα παλαιοπωλεία, και τα ταβερνάκια σε προσκαλούν για ένα γρήγορο μεζέ, αλλά κράτησέ τον για αργότερα αν θέλεις να συνεχίσεις…

Οι ψαραγορές και τα μανάβικα είναι γεμάτα κόσμο, κάθε εποχή, και όταν φθάσεις στην προκυμαία γύρισε τη ματιά σου προς την πόλη, να τη χαρείς. Εκεί θα βρεις πολλά… Λαδάδικα, για να περάσεις καλά και το βράδυ σου. Στα must συγκαταλέγονται το μουσείο του λαϊκού ζωγράφου Θεόφιλου αλλά και το Μουσείο Μοντέρνας Τέχνης με έργα παγκοσμίως γνωστών καλλιτεχνών.

Και, μολονότι είναι καλοκαίρι, να ξέρεις ότι είναι μία πόλη που ακόμα και τον χειμώνα έχει πολλή ζωή, ένα φοιτητικό λίκνο, μια Σκάλα του Πανεπιστημίου Αιγαίου.

Εδώ θα μάθεις τι σημαίνει Σκάλα

Είναι η κωδική ονομασία της παραλίας που συνοδεύεται από το όνομα του οικισμού. Από τη Σκάλα Πολινίχτου κάτω από το ομώνυμο γραφικό χωριουδάκι, 50 χιλιόμετρα δυτικά της πόλης της Μυτιλήνης, που έχει θεϊκό ψάρι, θα πας στα Βατερά, που μάλλον ονομάστηκαν έτσι από τους θάμνους της περιοχής και μετά Νυμφίδα. Στον κόλπο της Καλλονής θα συναντήσεις μικρά σπαρμένα χωριουδάκια και έναν θαυμάσιο υδροβιότοπο με flamingo.

UCG VIA GETTY IMAGES

Απολιθωμένο δάσος Λέσβου.

Γεωπάρκο Unesco, Μόλυβος και Πλωμάρι…

Βέβαια, μοναδική εμπειρία θα αποκομίσεις περνώντας το κατώφλι του Απολιθωμένου Δάσους. Το προστατευόμενο από την Unesco γεωπάρκο έχει έκταση 150.000 τ.μ. με εκατοντάδες απολιθωμένους κορμούς δέντρων και ηφαιστειακά πετρώματα. Είναι ένα από τα πιο ωραία μνημεία γεωλογικής κληρονομιάς παγκοσμίως.

Στην Αγιάσο κάτσε να ξαποστάσεις σε ένα καφενείο. Η Λέσβος έχει παράδοση στα καφενεία, την οποία τιμούν οι φοιτητές.

Άφησα για τελευταίο, το πιο πολυφωτογραφημένο μέρος. Τον Μόλυβο, ή αλλιώς Μήθυμνα, αμφιθεατρικά χτισμένο, με πλακόστρωτα στενάκια και θέα στο πέλαγος. Να ανέβεις στο βυζαντινό κάστρο και στο πάρκο θα δεις το παλιό εργοστάσιο ελαιουργίας, πολυτελές ξενοδοχείο τώρα. Το μικρό ψαρολίμανο με τα καΐκια και τις τράτες θα σε μεταφέρει σε μιαν άλλη εποχή, όπως η φωτογραφία που βλέπεις.

Το Πλωμάρι είναι η πρωτεύουσα του ούζου με την εντυπωσιακή κεντρική αγορά και το μουσείο ούζου, κι αν δεν έχεις πιεί πολύ, πάρε τον δρόμο για τον διατηρητέο οικισμό της Αγιασού στις πλαγιές του όρους Όλυμπος, αλλά και τον Μανταμάδο, διάσημος για τα φρέσκα τυροκομικά και τα κεραμικά του. Και στο μουσείο βιομηχανικής ελαιουργίας Λέσβου στην Αγία Παρασκευή, να πας, γιατί στη Λέσβο ξέρουν από λάδι.

Σου άνοιξε η όρεξη…

Πολύ καλό ψάρι, που μόλις βγήκε από τα δίχτυα που πέφτουν στο πέλαγος του βορείου Αιγαίου. Πολλές τοπικές συνταγές ψαρικών από λακέρδες παστές μέχρι γεμιστά. Σαρδέλα και αστακούς στην Καλλονή, αλλά και αντζούγιες και χταποδάκι Λέσβου. Οι κολοκυθοανθοί… ανθούν πολύ στο νησί, γεμιστοί, βέβαια, με ρυζάκι και μυρωδικά ή με τυρί, όπως και το σφουγγάτο, παραδοσιακή συνταγή που θα βρεις στα περισσότερα εστιατόρια. Φάβα από μπιζέλια και υπέροχες πιατέλες από μυτιληνιά τυριά όπως το λαδοτύρι ΠΟΠ, τη φέτα και τη μυζήθρα, αξίζει να δοκιμάσεις. Ούζο, με γλυκάνισο ή χωρίς, θα συνοδεύσει εκτός από το πιάτο σου και πολλά από τα βράδια σου στη Λέσβο.

Και που θα μείνεις…

Με τη θάλασσα στα πόδια σου, τα Βατερά έχουν και μία λογοτεχνική διάσταση, με τις ψαροταβέρνες και τα beach bar να συνθέτουν μια εξαιρετική επιλογή. Στο Μόλυβο θα βρεις πολλά καταλύματα για όλα τα γούστα και τα βαλάντια. Στην πρωτεύουσα Μυτιλήνη, υπάρχουν διάσπαρτα δωμάτια και ξενοδοχεία με πιο αστική νότα και νεοκλασική αρχιτεκτονική. Στον Άγιο Ισίδωρο και στον κόλπο της Χαραμίδας αν αναζητάς ολοκληρωμένες τουριστικές υποδομές, και για spa στον κόλπο της Γέρας.

STEFAN AUTH VIA GETTY IMAGES

Σκάλα, Λέσβος.

Παραλίες με άποψη

Μια βουτιά στη Σκάλα Ερεσού πρέπει να την κάνεις και στην Εφταλού για να νιώσεις τη χαλάρωση στα φυσικά, ιαματικά λουτρά. Στο Τάρτι, στον κόλπο Γέρας αν έχεις καλάμι μπορείς και να ψαρέψεις κι αν δεν έχεις το έχουν κάνει άλλοι για σένα και σε περιμένουν τα ψάρια στην ταβέρνα. Αν θέλεις να κάνεις surf, τότε θα πας στην παραλία της Φανερωμένης, αν θέλεις λίγα μάτια να σε κοιτούν επίλεξε ανάμεσα στις παραλίες Τσόνια, Χρούσο, Χρυσή Ακτή και Άντισσα κι αν έχεις οικογένεια στην Πέτρα με την ατελείωτη αμμουδιά θα ρίξεις βουτιές κάτω από την Παναγία της Πέτρας με τα 114 σκαλιά. Η Άναξος είναι και για οικογένειες και η παραλία Τσαμάκια οργανωμένη με ξαπλώστρες και ομπρέλες.

Στην Σκάλα Συκαμιάς θα εξαγνιστείς στην πατρίδα του Στρατή Μυριβήλη, ενώ στην παραλία του Αγίου Ερμογένη το καταπράσινο τοπίο καθρεφτίζεται στα διάφανα νερά της. Στα Βατερά, το μαύρο βοτσαλάκι κάνει κοντράστ στο μπλε και στη αμμουδιά της Χαραμίδας, πρέπει να… τελεστεί η πρώτη και η τελευταία σου βουτιά αφού είναι δίπλα στο αεροδρόμιο.

Και επειδή αναφέρομαι στο αεροδρόμιο «Οδυσσέας Ελύτης», γνωρίζει μεγάλη άνθηση. Το πρώτο εξάμηνο του 2024 έφθασαν 231.763 επιβάτες με 3.158 πτήσεις, νούμερα που ισοδυναμούν με αύξηση 15% και 7%, αντίστοιχα, σε σχέση με το 2023. Μάλιστα, στους έξι πρώτους μήνες οι διεθνείς επιβάτες αντιστοιχούσαν στο 24,4% της συνολικής κίνησης, έναντι του 18,8% που ήταν το πρώτο εξάμηνο του 2023. Στο αεροδρόμιο Χανίων θα βρεις και καταστήματα εστίασης αλλά και αγοράς αναμνηστικών.

Έτσι, για να φύγεις από τη Λέσβο με μια ακόμα ανάμνηση…