Αργύρης Αδαλής: Ο "μαέστρος" των Αρχοντικών της Μυτιλήνης
Η Μυτιλήνη, η πρωτεύουσα της Λέσβου, φημίζεται για τα επιβλητικά αρχοντικά της, τα οποία αποτελούν αναπόσπαστο κομμάτι της ταυτότητάς της. Αυτά τα υπέροχα κτίσματα, που κοσμούν την πόλη και το νησί, φέρουν τη σφραγίδα ενός σπουδαίου δημιουργού: του Αργύρη Αδαλή.
Στην εκπομπή "Τα εν Δήμω" της ΕΡΤNEWS, η δημοσιογράφος Δήμητρα Λαχουρή μας ταξίδεψε στη Μυτιλήνη, παρουσιάζοντας εικόνες και πληροφορίες για τη ζωή και το έργο αυτού του ξεχωριστού αρχιτέκτονα.
«Σας καλωσορίζουμε στο σπίτι του, στον Πύργο, όπως τον ονομάζουμε, στο Ακρωτήρι. Είναι ο θησαυρός της ζωής μου» αναφέρει η δισέγγονη του Αργύρη Αδαλή. Πράγματι, τα κτίρια που σχεδίασε αποτελούν μέχρι σήμερα το σήμα κατατεθέν της Μυτιλήνης.
Η ζωή και η πορεία του Αργύρη Αδαλή
Ο μοναχογιός της οικογένειας Αδαλή, μιας ευκατάστατης οικογένειας της Μυτιλήνης με καταγωγή από τα Μοσχονήσια, γεννήθηκε στη Μυτιλήνη. Ο πατέρας του, Κωσταντής Αδαλής, ήταν κάλφας (βοηθός αρχιμάστορα) και σημαντικό μέλος της συντεχνίας των οικοδόμων. Μεγαλωμένος στο νησί, έδειξε από νωρίς το ταλέντο του, το οποίο τον οδήγησε να σπουδάσει αρχιτεκτονική στη Γερμανία. Εκεί μαθήτευσε δίπλα σε σπουδαίους αρχιτέκτονες, όπως ο Ερνστ Τσίλλερ και ο Χανς Κρίστιαν Χάνσεν. Κατά τη διάρκεια των σπουδών του, ο Χάνσεν διέκρινε το ταλέντο του και τον πήρε ως βοηθό του στο έργο της Εθνικής Βιβλιοθήκης στην Αθήνα.
Μετά την ολοκλήρωση των σπουδών του, ο Αδαλής επέστρεψε στη γενέτειρά του, τη Μυτιλήνη, όπου και ξεκίνησε να δημιουργεί τα έργα που θα τον καθιέρωναν. Τα κτίρια του, από αρχοντικά μέχρι δημόσια οικοδομήματα, αντικατοπτρίζουν την ακμή της Μυτιλήνης κατά τον 19ο και τις αρχές του 20ού αιώνα.
Τα αριστουργήματα του Αδαλή
Ένα από τα πιο εντυπωσιακά έργα του είναι ο μεγαλοπρεπής ναός του Αγίου Θεράποντα, η κατασκευή του οποίου ξεκίνησε την περίοδο της Οθωμανικής κατοχής, με φιρμάνι του Σουλτάνου. Το έγγραφο αυτό διατηρείται ακόμα στον κατάλογο των φιλανθρωπικών ιδρυμάτων της Μητρόπολης Μυτιλήνης. Εκτός από τον Άγιο Θεράποντα, ο Αδαλής σχεδίασε και άλλα εμβληματικά κτίρια, όπως τα Κεντρικά Λύκεια (τότε Γυμνάσιο Μυτιλήνης) και το Δημαρχείο, που βρίσκεται στην εμπορική καρδιά της πόλης.
Ιδιαίτερη μνεία γίνεται σε ένα από τα πιο συγκλονιστικά αρχοντικά της Ελλάδας, το οποίο χαρακτηρίζεται ως «masterpiece» του Αδαλή. Το κτίριο αυτό, με την εντυπωσιακή εσωτερική και εξωτερική αρχιτεκτονική του, χτίστηκε χάρη στα πλούτη ενός εμπόρου από την Οδησσό το 1880 (Αχιλλέας Βουρνάζος). Όπως επισημαίνεται, η οικονομική ευρωστία της Μυτιλήνης από το 1850 έως το 1912 αποτέλεσε το ιδανικό έδαφος για την άνθιση τέτοιων κατασκευών.
Η Μυτιλήνη και ο Αδαλής: Μια σχέση αμοιβαίας έμπνευσης
Η περίοδος ακμής της Μυτιλήνης συνέπεσε με την παρουσία του Αδαλή, ο οποίος κατάφερε να δώσει πνοή στον πλούτο του νησιού, επενδύοντάς τον σε κτίρια που συνδυάζουν λειτουργικότητα και αισθητική. «Η Μυτιλήνη είχε ανάγκη από κάποιον σαν τον Αδαλή, και ο Αδαλής είχε τη Μυτιλήνη», τονίζεται χαρακτηριστικά. Τα έργα του, όπως τα αρχοντικά, οι εκκλησίες και τα δημόσια κτίρια, αποτελούν σήμερα μνημεία που αφηγούνται την ιστορία του νησιού.
Στο εσωτερικό του Πύργου, πίσω από τον οικοδεσπότη, ξεχωρίζουν τα πορτρέτα της οικογένειας Αδαλή – το δικό του, έργο του ζωγράφου Ιθακήσιου, και της συζύγου του. Κάθε γωνιά του σπιτιού αποπνέει την αισθητική και το όραμα ενός ανθρώπου που άφησε ανεξίτηλο το αποτύπωμά του στη Λέσβο.
Ένα νησί, ένας αρχιτέκτονας, μια κληρονομιά
Ο Αργύρης Αδαλής δεν υπήρξε απλώς ένας αρχιτέκτονας. Ήταν ο άνθρωπος που μετέτρεψε τον πλούτο και την ακμή της Μυτιλήνης σε διαχρονικά έργα τέχνης. Από τον Άγιο Θεράποντα μέχρι τα αρχοντικά και τα δημόσια κτίρια, η κληρονομιά του παραμένει ζωντανή, υπενθυμίζοντας τη χρυσή εποχή ενός πανέμορφου νησιού.
Δείτε τα πιο χαρακτηριστικά κτήρια της Μυτιλήνης που φέρουν την υπογραφή του (από την ιστοσελίδα https://argyris-adalis.org)
Δείτε το βίντεo από την ΕΡΤ:
