Λέσβος: η μελαμψή, η ποθητή, η πυκνόδενδρη, η ευλογημένη
Η Αίγειρα (μελαμψή), η Ιμερτή (ποθητή), η Λασία (πυκνόδενδρη), η Μακαρία (ευλογημένη). Μέσα στην πορεία του χρόνου, όλες αυτές οι ονομασίες συνδέθηκαν με την εύφορη και αληθινά επιθυμητή - από αναρίθμητους κατακτητές και μνηστήρες - γη της Λέσβου, του τρίτου μεγαλύτερου νησιού της Ελλάδας με τα έντεκα εκατομμύρια ελαιόδεντρα και την παγκόσμια φήμη.
Λέσβος. Ένας τόπος που σε καλεί να τον ανακαλύψεις. Αν αφεθείς στη σαγήνη του θα ανταμειφτείς πλουσιοπάροχα καθώς οι εκπλήξεις θα διαδέχονται η μία την άλλη. Παραθαλάσσιοι γραφικοί οικισμοί, αλλά και ορεινοί προορισμοί που σε κάνουν να ξεχνάς ότι βρίσκεσαι σε νησί. Πλούσια εναλλαγή τοπίου, από το καταπράσινο των ελιών, των πεύκων, των καστανιών, των βελανιδιών στο σεληνιακό τοπίο της δυτικής πλευράς. Επιβλητικά αρχοντικά με στοιχεία νεοκλασικά, μπαρόκ, νεογοτθικά, μπελ επόκ, αναγεννησιακά, και παραδοσιακά πετρόχτιστα σπίτια και αγροικίες.
Η Λέσβος δεν είναι ο τόπος του γρήγορου επισκέπτη που αναζητά το μύθο της ξέφρενης νυχτερινής ζωής και της βιαστικής περιήγησης για μερικά πρόχειρα κλικ στη φωτογραφική μηχανή του. Η Λέσβος - αφετηρία και τέρμα για τρισχιλιετείς πολιτισμούς- έχει πλούσιο φυσικό περιβάλλον, μοναδικά τοπικά προϊόντα, στενή επαφή με τις τέχνες, τα γράμματα και τη λαϊκή παράδοση. Ο λογοτέχνης Ασημάκης Πανσέληνος, γέννημα θρέμμα της Λέσβου, το είχε γράψει με τον δικό του, γλαφυρό τρόπο: «Εδώ αναβλύζει η κρυφή πηγή που θρέφει το πνεύμα της μητέρας Ελλάδας». Ο ταξιδιώτης που θα σκύψει για να δροσιστεί σ’ αυτή την πηγή θα καταλάβει ότι η Λέσβος δεν είναι μόνο μεγάλη σε έκταση. Είναι μεγάλη σε όλα.
Εδώ άνθισαν, από την πρώιμη κιόλας αρχαιότητα, οι τέχνες και τα γράμματα. Οι δυο σπουδαιότεροι λυρικοί ποιητές της Λέσβου ήταν ο Αλκαίος και η Σαπφώ. Ο Αλκαίος, ο πρώτος ίσως πολιτικοποιημένος ποιητής, γνωστός περισσότερο από τα ερωτικά του έργα. Αν όμως εκείνος ήταν ένας καλλιτέχνης - ακτιβιστής, η Σαπφώ ήταν κάτι ακόμα παραπάνω. Αψηφώντας όλες τις συμβάσεις της εποχής της, που ήθελε τις γυναίκες υπάκουες και ταπεινές, αναμείχθηκε επίσης στην πολιτική, εξορίστηκε προσωρινά στην Σικελία και επέστρεψε για να ιδρύσει στη Μυτιλήνη σχολή χορού και μουσικής.
Με τόσο βαθιές ρίζες πνευματικής παράδοσης και ανεξάρτητης σκέψης, δεν μας εκπλήσσει που το νησί αυτό γέννησε ανθρώπους των γραμμάτων και των τεχνών όπως ο Ελύτης, ο Μυριβήλης, ο Βενέζης, ο Πανσέληνος, ο Ιακωβίδης, ο Ελευθεριάδης, ο Θεόφιλος.
Με δυο κορυφές ύψους σχεδόν 1000 μέτρων, αυτές του Λεπέτυμνου (968 μ.) και του, μόλις ένα μέτρο χαμηλότερου, Ολύμπου, το γεωανάγλυφο της Λέσβου θα προσελκύσει εύκολα όχι μόνο τους εραστές της θάλασσας, αλλά και όσους προτιμούν, μια ζεστή αυγουστιάτικη μέρα, να την αγναντέψουν από ψηλά. Αν όμως τα βουνά, τα δάση και οι παραλίες του νησιού είναι ο πρώτος πειρασμός που θα σου γνέψει για να πλησιάσεις, εκείνα που θα σε κρατήσουν για περισσότερο απ’ όσο υπολόγιζες είναι οι άνθρωποι και τα δημιουργήματά τους. Η απαράμιλλη φυσική ομορφιά του Μολύβου, με τα παραδοσιακά από ξύλο και πέτρα σπίτια του, οι προϊστορικοί οικισμοί, το κάστρο της Μήθυμνας (ίσως το πιο καλοδιατηρημένο κάστρο της Ελλάδας), το ρωμαϊκό υδραγωγείο (ένα από τα σημαντικότερα τεχνικά έργα της Μεσογείου εκείνης της εποχής), οι ιαματικές πηγές Θέρμα στον κόλπο της Γέρας, η μονή Λειμώνος (που πολλοί αποκαλούν μικρογραφία του Αγίου Όρους), δεν είναι μόνο προορισμοί που θα δυσκολευτείς πολύ να αγνοήσεις. Είναι στίγματα της ιστορίας αυτού του νησιού που ξέρει να προσφέρει ψυχική γαλήνη και ηρεμία με την ίδια ευχέρεια που μπορεί να μοιράσει εγκόσμιες συγκινήσεις για όσους λατρεύουν την καλή ζωή, όπως κι αν την ερμηνεύει ο καθένας.
Κάποιοι θέλουν να λιώσουν τις σόλες των παπουτσιών τους στο ευρύ και με πολύ καλή σήμανση δίκτυο μονοπατιών ενός νησιού που έχει ενταχθεί στο Παγκόσμιο Δίκτυο Γεωπάρκων της UNESCO, να περπατήσουν ανάμεσα στους απέραντους ελαιώνες, τα πυκνά πευκοδάση, ή πάνω στα απόκρημνα βράχια που οδηγούν στους καταρράκτες του Μαν’ Κάτσα.
Άλλοι, θέλουν να περιπλανηθούν στο απολιθωμένο δάσος του Σιγρίου και να ταξιδέψουν είκοσι εκατομμύρια χρόνια πίσω, στην εποχή των δεινοσαύρων και της γιγαντιαίας βλάστησης που ο άνθρωπος homo sapiens - με την σύντομη ζωή των 200.000 χρόνων - δεν αντίκρισε ποτέ κατάματα αλλά και δεν έπαψε ποτέ να μαγεύεται από την ιστορία τους.
Άλλοι πάλι θέλουν να δουν από κοντά το λιομάζεμα και την παραγωγή λαδιού στο Γέρα, ένα σύμβολο κάλλους για το νησί. Ή να στήσουν την πιο ευγενική ενέδρα της φύσης, για να παρακολουθήσουν με τα κιάλια τους και να απαθανατίσουν με τις φωτογραφικές μηχανές τους τα σπάνια πουλιά που βρίσκουν καταφύγιο στους υγρότοπους της Λέσβου.
Όλοι όμως θα ανακαλύψουν γιατί η παροιμία που μιλάει για την ευτυχία που περνά απαραίτητα από το στομάχι βρίσκει απόλυτα το νόημά της σ’ αυτόν τον τόπο. Ο γλυκάνισος από το Λισβόρι και η γνώση γενεών στην παραγωγή του ούζου έχουν χαρίσει στη Λέσβο παγκόσμια αναγνωρισιμότητα και αμέτρητες διεθνείς διακρίσεις.
Η Λέσβος αποτελεί έναν πραγματικό γαστρονομικό παράδεισο. Με ένα από τα καλύτερα ελαιόλαδα της Ελλάδας, με ντόπια κρέατα υψηλής ποιότητας, με φημισμένα τυριά όπως το λαδοτύρι ή κεφαλάκι, με μυρωδάτο θυμαρίσιο μέλι και φυσικά τις περίφημες σαρδέλες Καλλονής, θα πρέπει να έχει κανείς σιδερένια θέληση για να αντισταθεί. Και, μεταξύ μας, δεν πρέπει. Οι παρεκκλίσεις των διακοπών είναι αυτές που δίνουν νόημα στην πειθαρχία όλου του υπόλοιπου χρόνου. Και αν αμαρτήσει κανείς για χάρη της Λέσβου, η Λέσβος θα τιμήσει τη θυσία του. Γιατί, όπως είχε πει κάποτε και ένας μεγάλος έλληνας σεφ του μεσοπολέμου για τα ντόπια προϊόντα του νησιού και τους ανθρώπους του: «Αλλού μαγειρεύουμε για την θρέψη. Εδώ όμως, όλοι μαγειρεύουν για την τέρψη».
Ακούγεται παράδοξο, αλλά όλη αυτή η ομορφιά που σε περιβάλλει στο νησί ήταν το αποτέλεσμα ενός προϊστορικού χαοτικού γεγονότος. Η τρομερή έκρηξη του ηφαιστείου που πλημμύρισε με λάβα το νησί και άλλαξε δραματικά τη μορφολογία του ήταν και η απαρχή για τη δημιουργία όλης της φυσικής αφθονίας που κάνει τον τόπο αυτό να ξεχωρίζει, πολύ πριν εμφανιστεί στο προσκήνιο ο άνθρωπος. Πέντε θερμές ιαματικές πηγές, το ηφαιστειακό τοπίο με το απολιθωμένο δάσος της δυτικής πλευράς και η εύφορη νοτιοανατολική ακτή φτιάχνουν τη Λέσβο των δύο εικόνων. Από τη βιαιότητα του χάους, στην εκλέπτυνση της αρμονίας. Στη Λέσβο, η φύση είναι ο καμβάς, ο χρωστήρας και τα χρώματα μαζί. Οι άνθρωποι απλά δεν ξέχασαν ποτέ πώς να την αφουγκράζονται και να την ακολουθούν...
φωτογραφία: Λέσβος, Μόλυβος Γιάννης Γουγούλας
