Αποκαλυπτική δυτική Λέσβος - Αφιέρωμα από την εφημερίδα «Η Καθημερινή»

 

Περνάμε την Καλλονή, περνάμε και το Σκαλοχώρι και -μιάμιση ώρα αφότου ξεκινήσαμε από το λιμάνι της Μυτιλήνης- φτάνουμε επιτέλους στη Βατούσα, έναν διατηρητέο οικισμό στην ενδοχώρα της δυτικής Λέσβου. What a ride... Αλλά μόνο με μια ματιά, το χωριό σε αποζημιώνει με τα ροζ, μπορντό, κυπαρισσί πέτρινα σπίτια του - μια χούφτα κουκλόσπιτα φυτεμένα στην καρδιά της Λέσβου. Το δικό μας σπίτι βρίσκεται στο Ψήμμενο, «συνοικία βιοπαλαιστών, σχετικά φτωχική, στην οποία οι άνθρωποι είχαν ζώα ή δούλευαν στα χωράφια. Ο παππούς μου δεν τελείωσε το σχολείο, πήγε μέχρι την Γ΄ Δημοτικού», μας λέει η φίλη που μας φιλοξενεί. Ωραίος άντρας ο παππούς της. Τον βλέπουμε σε μια παλιά φωτογραφία να ποζάρει στην είσοδο του σπιτιού, φορώντας ένα καλό μαύρο κοστούμι με λευκή ρίγα. Μπράβο μόδα στη Βατούσα τη δεκαετία του ’50...

 

Αυτό το διφορούμενο στοιχείο που βλέπει κανείς στη φωτογραφία με τον νεαρό, τότε, άντρα είναι που χαρακτηρίζει συνολικά τη Βατούσα. Είναι μεν χωριουδάκι, αλλά με αστικά φερσίματα, είναι καλοφτιαγμένη, οι μπαξέδες είναι φυτεμένοι με συμμετρία, ακόμη και τα κοτέτσια μοιάζουν καθαρά, καλά ξεσκονισμένα. Το πιο ωραίο κτίσμα του χωριού είναι το αρχοντικό του Γώγου, ένα νεοκλασικό που κατασκευάστηκε γύρω στο 1890 από τον γιατρό Γώγο ως προίκα για την κόρη του και πριν από μερικές δεκαετίες μετατράπηκε σε λαογραφικό μουσείο. Ξεχωριστός είναι και ο Ναός της Κοιμήσεως της Θεοτόκου (1850), με προσεγμένο εσωτερικό σαν ακριβό αυτοκρατορικό φουστάνι, που περισσότερο μου θυμίζει παρισινή όπερα παρά εκκλησία.

 

Μεγάλη ανακάλυψη η Βατούσα... Και παρότι χαμηλοβλεπούσα και low profile ως προς την προσέλκυση τουριστών, είναι ένα χωριό πρώτης ποιότητας - στο οποίο, εκτός από τις αρχιτεκτονικές ομορφιές, επιβιώνει ακόμα το τρίπτυχο γενναιοδωρία - οικονομία - ανακύκλωση: να ξυπνάς το πρωί και να βρίσκεις στο τραπέζι της αυλής κομμένο πεπόνι, σταφύλια και σύκα, από συγγενείς που θέλουν να σε καλωσορίσουν. Και τα αποφάγια να τα τυλίγεις πεσκέσι για τις κότες του γείτονα, που κοιτούν τον ουρανό να βρέχει πεπονόφλουδες και τσιμπολογούν ενθουσιασμένες το αναπάντεχο δώρο.

 

Θάλασσα στη Βατούσα δεν υπάρχει, γι’ αυτό, αν θέλει κανείς να κάνει μπάνιο, θα πρέπει να μετακινηθεί οδικώς. Μισή ώρα με το αυτοκίνητο, προς τα νότια, βρίσκεται η Σκάλα Ερεσού, το επίνειο της Ερεσού, με θάλασσα καθαρή και δροσερή, που ενδείκνυται για να πάει κανείς το πρωί και να φύγει το βράδυ, να λιάζεται και να μπαινοβγαίνει στο νερό όλη μέρα. Μια βόλτα στα μαγαζιά και λίγη κουβεντούλα με τους ντόπιους ίσως σας αποκαλύψουν και μία ακόμη πτυχή της περιοχής, όπως συνέβη σ’ εμάς -δύο γυναίκες- στο ταμείο καταστήματος με είδη δώρων, όπου δεχθήκαμε την εξής ερώτηση: «Πώς σας φαίνεται η Ερεσός; Καμιά γνωριμία;». Το ερώτημα είναι ελαφρώς διαφορετικό από το κοινώς εννοούμενο, καθώς η Ερεσός αποτελεί κόμβο για τη διεθνή λεσβιακή κοινότητα, αφού είναι γενέτειρα της ποιήτριας Σαπφούς - η οποία έχει χαρίσει το όνομά της και στο τοπικό θερινό σινεμά: Cine Σαπφώ.

 

Μακριά από την Ερεσό, περίπου 35 - 40 λεπτά από τη Βατούσα, προς τα βόρεια αυτήν τη φορά, βρίσκεται η Εφταλού, γνωστή για τα λουτρά της που στεγάζονται σε ένα κτίσμα σαν ιγκλού δίπλα στη θάλασσα, με πέτρινη βάση και διάτρητο θόλο. Από τις τρύπες της σκεπής μπαίνει λίγο φως, ενώ ο ομαδικός λουτήρας, στη μέση του δωματίου, χωράει γύρω στα δέκα-δώδεκα άτομα. Οι οδηγίες που μας δίνουν στην υποδοχή είναι να κάνουμε ένα ντους ή μια βουτιά στη θάλασσα, μετά να μπούμε στα λουτρά με το ζεστό νερό για τρία λεπτά, στη θάλασσα για το ίδιο διάστημα και να επαναλάβουμε τη διαδικασία 4-5 φορές. Ακούγεται αφόρητο να πρέπει να μείνεις τρία λεπτά στους 45 βαθμούς Κελσίου(!), αλλά τελικά δεν είναι τόσο... Το πέλμα που έρχεται πρώτο σε επαφή με το τσουρουφλιστό νερό υποφέρει λίγο, αλλά γρήγορα το σώμα συνηθίζει. Ελληνες και Σκανδιναβοί τουρίστες βουλιάζουμε μέσα στη μεγάλη μπανιέρα, βαριανασαίνουμε, πού και πού κάποιος αναστενάζει από το κάψιμο και είναι και μια κατάξανθη Σουηδέζα με λευκό δέρμα που ακολουθεί πιστά τις οδηγίες περί χρόνου, αλλά βουτάει στο νερό... μόλις μέχρι τα γόνατα.

 

Αφού φτάσαμε έως την Εφταλού, δεν μπορεί να μην επισκεφτούμε τον κοντινό Μόλυβο (ή αλλιώς Μήθυμνα, όπως ονομαζόταν η κόρη του μυθικού βασιλιά Μακαρέα και αδελφή της Μυτιλήνης, της Αντισσας και της Αρίσβης). Οποία ομορφιά... Ανάμεσα στις παραδοσιακές οικίες ξεχωρίζουν νεοκλασικά και παλιά αρχοντικά (δύο πολύ γνωστά είναι το αρχοντικό Κράλλη με τη βοτσαλωτή αυλή ή το αρχοντικό Γιαννάκου, που χτίστηκε το 1790 και υπήρξε κατοικία Τούρκου αγά). Το στοιχείο που κάνει τον Μόλυβο τόσο ξεχωριστό, πάντως, είναι ότι το τοπίο αποτελεί ένα αδιαίρετο σύνολο πέτρας και ξύλου, με κερασάκι στην τούρτα το εντυπωσιακό βυζαντινό Κάστρο της Μήθυμνας στην κορυφή του λόφου.

 

Ο τουρισμός στην περιοχή τείνει προς το μαζικό, αλλά στον Μόλυβο είναι βαλμένα όλα σε τόσο σωστή θέση, που η κακογουστιά που ακολουθεί συχνά τη μαζική τουριστική ανάπτυξη δεν ενοχλεί. Δεν ενοχλεί, δηλαδή, κάτι θαμπωμένα πρωτάκια σαν εμάς, γιατί για τον νεαρό Γιώργο, που δουλεύει στην περιοχή, είναι απαραίτητο το «rebranding του Μολύβου». Αυτό μας λέει στη σύντομη κουβέντα μας - και προς αυτή την κατεύθυνση δείχνει να στρέφεται και ο Φορέας Τουρισμού Μολύβου, δηλαδή προς έναν πιο φυσιολατρικό τρόπο διεκδίκησης τουριστών (προωθώντας τις πεζοπορίες, τις ποδηλατάδες, την επαφή των επισκεπτών με το περιβάλλον κ.λπ.).

 

Τελευταίος σταθμός της περιήγησής μας είναι το Σίγρι, ένα ψαροχώρι στο δυτικό άκρο της Λέσβου, ήρεμο και μειλίχιο, που στις περγαμηνές του συγκαταλέγεται και το γεγονός ότι -κάποτε- είχε φιλοξενήσει τον Αλμπέρ Καμί, τον Γαλλοαλγερινό νομπελίστα με το υποσχόμενο βλέμμα και το τσιγάρο κολλημένο συνεχώς στο στόμα, ο οποίος είχε δεθεί βαθιά με το μέρος και μάλιστα ήθελε να ζήσει «στον γυμνό βράχο του γραφικού ψαράδικου χωριού». Σήμερα στην περιοχή απομένει μόνο το φάντασμα του διάσημου συγγραφέα, μαζί με ένα ακόμη -απτό και ορατό αυτήν τη φορά-, το φάντασμα της οθωμανικής κυριαρχίας της Λέσβου: το Κάστρο Σιγρίου, που χτίστηκε τον 18ο αιώνα από τον αρχιναύαρχο του οθωμανικού στόλου Σουλεϊμάν πασά, το μετέπειτα οχυρό-ορμητήριο της Entente (στη διάρκεια του Α΄ Παγκόσμιου Πολέμου).

 

Οι εξωτερικές μεταλλικές πόρτες του κάστρου είναι ανοιχτές, αλλά δύο βήματα πιο μέσα μια ταμπέλα προειδοποιεί ότι δεν μπορούμε να προχωρήσουμε παραπάνω για λόγους ασφαλείας. Ελλοχεύουν κίνδυνοι, στατικές ανεπάρκειες... Κάνουμε το γύρο μήπως βρούμε καμιά είσοδο από την πίσω μεριά, περπατώντας πάνω σε διαστημικά μοβ βραχάκια, και τελικά βρίσκουμε μία ακόμη πύλη, αλλά είναι και αυτή σιδερόφρακτη. Μόνο πίσω από τα κάγκελα μπορείς να ρίξεις μια ματιά στο εσωτερικό του πέτρινου οχυρού. Αν είσαι άνθρωπος. Γιατί αν είσαι γάτα, μπορείς να κατασκηνώσεις στην εξαλλοσύνη της φύσης που αναπτύσσεται μέσα στο κλειστό οθωμανικό μνημείο, να τεντώσεις τα πόδια σου και να νιαουρίσεις αυτάρεσκα στους παρείσακτους κουνώντας τους την ουρά σου... 

 

ΠΡΩΙΝΕΣ ΕΞΟΡΜΗΣΕΙΣ ΚΑΙ ΒΡΑΔΙΑ ΜΕ ΟΥΖΟ 

 

Αν στρατοπεδεύσετε στο δυτικό κομμάτι της Λέσβου, μπορείτε να πάτε για κολύμπι στη μεγάλη Σκάλα Ερεσού, στην Πέτρα και την Αναξο (οργανωμένες), στο Σίγρι (για ηρεμία και ψαράκι) και στη Φανερωμένη (για surf), αλλά και στην Εφταλού, για μπάνιο κοντά στις πηγές.

 

Τα λουτρά της Εφταλούς έχουν έναν ομαδικό λουτήρα (4 ευρώ/άτομο) και λίγες μπανιέρες (5 ευρώ/άτομο). Το νερό είναι χλωριονατριούχο και ραδιούχο, η θερμοκρασία κυμαίνεται από 43 έως 46,5 βαθμούς Κελσίου, ενώ η υδροθεραπεία συστήνεται για διάφορες παθήσεις (γυναικολογικές, ρευματισμούς, αρθρίτιδα, ισχιαλγία, στηθικά νοσήματα, δερματοπάθειες κ.ά. - τα λουτρά, φυσικά, χρησιμοποιούνται και για λόγους απόλαυσης). Στην υποδοχή θα ενημερωθείτε για όσα πρέπει να προσέξετε μέσα στο καυτό νερό, αλλά και για μασάζ και ενεργειακές θεραπείες που παρέχονται από το προσωπικό (αυχενικό, χαλαρωτικό προσώπου και σώματος, σιάτσου, αρωματοθεραπεία, σοκολατοθεραπεία, χοτ στόουν κ.λπ. - ανοιχτά όλο το χρόνο 09.00-19.00, Τ/22530-71.245). Στην περιοχή της Εφταλούς υπάρχει, επίσης, και ένα διάσημο κέντρο για γιόγκα, με διδάσκοντες τους πολύπειρους, ασπρομάλληδες, Angela Farmer και Victor van Kooten (www.angela-victor.com).

 

Η περιοχή γύρω από τον Μόλυβο, γεμάτη ελαιώνες, ρυάκια, πηγές, παλιές βρύσες και καλντερίμια, είναι κατάλληλη για περπάτημα, όπως αναφέρει ο Φορέας Τουρισμού Μολύβου, ο οποίος προτείνει διάφορες διαδρομές. Αν προτιμάτε τις ήπιες κλίσεις, μπορείτε να ξεκινήσετε από την Πέτρα και μέσω της Λιμνοδεξαμενής να καταλήξετε στον Βαφειό. Αν είστε έμπειρος πεζοπόρος, κατευθυνθείτε προς τους οικισμούς της Στύψης και του Βαφειού, αλλά και προς την κορυφή του όρους Λεπέτυμνου, μέσω των περιοχών Λαγός και Λίμνες. Το μονοπάτι οδηγεί στην κορυφή του Λεπέτυμνου, στο ξωκλήσι του Προφήτη Ηλία, με θέα σχεδόν όλο το νησί και τμήμα των μικρασιατικών ακτών. Φυσικά, υπάρχουν κι άλλες διαδρομές, όπως στην περιοχή της Συκαμιάς, με αφετηρία την Αγία Αννα προς το ελαιοτριβείο του Πλατογιάννη ή τη Συκαμιά προς το νεκροταφείο της Αγίας Αννας, μέσα από την Κρύα Βρύση. Οι ποδηλατόφιλοι θα βρείτε δίκτυο διαδρομών με πυκνή εναλλαγή τοπίου (λόφους, ακτές, δρόμους, μονοπάτια, βουνοπλαγιές, ρεματιές). Πληροφορίες στο www.visitmolivos.com   

 

Η Δημοτική Πινακοθήκη Μήθυμνας στεγάζεται σε διατηρητέο του 19ου αιώνα και περιλαμβάνει συλλογή με πάνω από διακόσια έργα των Χαλεπά, Βασιλείου, Γαΐτη, Ακριθάκη, Μπότσογλου, Ψυχοπαίδη, Τέτση κ.ά. (www.mithimnagallery.blogspot.gr, ανοιχτά από τέλη Ιουλίου). Επίσης, ο Φορέας Τουρισμού Μολύβου διοργανώνει για τρίτη φορά τη Θερινή Ακαδημία Κλασικής Κιθάρας Αρίων, υπό την καλλιτεχνική διεύθυνση της Κορίνας Βουγιούκα, με προσκεκλημένους από την Ελλάδα και το εξωτερικό, με δράσεις για σπουδαστές, σύνολα και καθηγητές κιθάρας, αλλά και με βραδινές συναυλίες ανοιχτές στο κοινό (1-6 Αυγούστου, www.theotheraegean.com/event/3rd-annual-summer-classical-guitar-academy).

 

Λέσβος χωρίς ούζο δεν γίνεται... Το Πλωμάρι, παραδοσιακός οικισμός στα νότια παράλια της Λέσβου, είναι ταυτισμένο με την ποτοποιία ούζου. Το Ούζο Πλωμαρίου - Ισιδώρου Αρβανίτου χρονολογείται από το 1894, ενώ από το Πλωμάρι προέρχονται και οι ετικέτες Βαρβαγιάννη, Γιαννατσή, Πιτσιλαδή. Εκτός από τις παραπάνω μάρκες, στη Λέσβο πετύχαμε τυχαία, σε ταβέρνες και μαγαζιά, ούζο Ματαρέλλη, Κέφι, Veto, Μίνι, Σαμαρά, Σμυρνιώ, Φήμη, Κρόνος, ΜΑΤΙΣ... κάτι που δείχνει πόσο συνδεδεμένο είναι το ούζο με τη λεσβιακή γαστρονομία. 

 

 

(Ακολουθούν πληφορίες για διαμονή, συγκοινωνίες, χώρους εστίασης)