«Ο δεσμός ανάμεσα στο μωρό και στον γονιό»

Γράφει η Μαρία Βερβέρη *

Τη στιγμή που θα πάρετε το μωρό σας στην αγκαλιά σας για πρώτη φορά είναι πιθανόν πως θα βιώσετε ανάμεικτα συναισθήματα. Οι περισσότεροι γονείς πιστεύουν ότι θα νιώσουν αγάπη απ’ την πρώτη ματιά και σε αρκετούς, πράγματι αυτό συμβαίνει.

Ωστόσο, υπάρχουν και νέοι γονείς οι οποίοι δε βιώνουν άμεσα το συναίσθημα της αγάπης. Συνήθως, οι νέες μητέρες, όταν αντικρίζουν για πρώτη φορά το νεογέννητό τους, αναφέρουν πως αισθάνονται ένα μούδιασμα, ίσως και αμηχανία. Αυτά τα συναισθήματα τις κάνουν να νιώθουν τύψεις και ενοχές. Ωστόσο, δεν υπάρχει λόγος να νιώθετε έτσι, είναι απόλυτα φυσιολογικό να δεθείτε με το μωρό σας σταδιακά, μέσα στις επόμενες εβδομάδες ή μήνες της ζωής του. Άλλωστε ξεκινά ένα νέο και άγνωστο κομμάτι, μέχρι τώρα και για εσάς και χρειάζεστε χρόνο για να συνειδητοποιήσετε την νέα πραγματικότητα.

Η δημιουργία, λοιπόν, συναισθηματικού δεσμού με το παιδί είναι μια διαδικασία που απαιτεί χρόνο αλλά κυρίως προσπάθεια και επιμονή από την μεριά των γονιών.

Στάδια ανάπτυξης δεσμού

Από τη γέννηση, ή λίγο αργότερα, το μωρό θα γαντζώνεται και θα κοιτάζει κατάματα τον ενήλικα που προσπαθεί να το παρηγορήσει όταν κλαίει. Από πολύ νωρίς, τα μωρά ανταποκρίνονται περισσότερο στις μητέρες τους, αλλά στη διάρκεια των πρώτων εβδομάδων γαντζώνονται σε όλους, τους κοιτάζουν όλους κατάματα και χαμογελούν σε όλους ανεξαιρέτως.

Σε ηλικία τριών περίπου μηνών, το μωρό σας θα χαμογελάει περισσότερο σ' εσάς ή σε άλλα οικεία πρόσωπα, παρά στους ξένους. Ωστόσο, τα πιο πολλά μωρά της ηλικίας αυτής καλοδέχονται τις καινούριες γνωριμίες και πιθανότατα, θα χαμογελάσουν ζεστά σε κάποιον συγγενή που τον αντικρίζουν για πρώτη φορά.

Γύρω στους έξι με εφτά μήνες, το μωρό θα δείχνει σίγουρα μια σταθερή προσκόλληση σε κάποιο συγκεκριμένο πρόσωπο. Την ίδια περίοδο, ίσως αρχίσει να αντιμετωπίζει επιφυλακτικά τους ξένους. Το αρχικό πρόσωπο προσκόλλησης, σχεδόν πάντα είναι αυτός που φροντίζει το μωρό — συνήθως, η μητέρα του. Όμως, μολονότι, το μωρό θα προσκολληθεί πιθανότατα πρώτα στη μητέρα του, πολύ σύντομα θ' αρχίσει να ενδιαφέρεται και για άλλα πρόσωπα που το φροντίζουν: τον πατέρα, ένα μεγαλύτερο αδερφό ή αδερφή, τον παππού ή τη γιαγιά, ή όποιο άλλο πρόσωπο έχει αναλάβει σε καθημερινή βάση τη φροντίδα του.

Σε ηλικία ενός χρόνου, τα περισσότερα μωρά προσκολλώνται στον πατέρα, όπως και στη μητέρα τους. Ωστόσο, όταν έχουν κάποιο πρόβλημα, τα μωρά της ηλικίας αυτής καταφεύγουν συνήθως στη μητέρα τους.

Αργοπορημένο συναισθηματικό δέσιμο

Σε ορισμένες περιπτώσεις υπάρχουν κάποιες αιτίες που καθυστερεί να αναπτυχθεί συναισθηματικό δέσιμο μεταξύ μητέρας και μωρού. Εάν, για παράδειγμα, βιώσατε μια τραυματική εμπειρία τοκετού, πάσχετε από κατάθλιψη, το μωρό σας είναι σε θερμοκοιτίδα, χρειάζεται ειδική φροντίδα ή έχει κάποια αναπηρία, μπορεί να αισθάνεστε αποξενωμένη και ανίσχυρη απέναντι του. Παρομοίως, εάν επιθυμούσατε να αποκτήσετε συγκεκριμένα αγόρι και γεννήσατε κορίτσι, αυτό μπορεί να προκαλέσει προβλήματα στη δημιουργία του συναισθηματικού δεσίματος. Αυτή η πρόωρη απόρριψη συχνά δε διαρκεί για πολύ και συνήθως αντιστρέφεται πολύ γρήγορα και μετατρέπεται σε έντονα συναισθήματα προστασίας και τελικά ανιδιοτελούς αγάπης.

Ποιό είναι το συστατικό για το ασφαλές δέσιμο του παιδιού με το γονιό;

Μελέτες δείχνουν ότι το κρίσιμο συστατικό για ένα ασφαλές δέσιμο είναι η ανταπόκριση από τους γονείς προς το βρέφος, δηλαδή να είναι ευαισθητοποιημένοι στα μηνύματα του παιδιού και να ανταποκρίνονται κατάλληλα και σταθερά. Για παράδειγμα, να χαμογελούν όταν το μωρό χαμογελάει, να του μιλούν όταν κάνει απόπειρες επικοινωνίας, να το αγκαλιάζουν όταν κλαίει κ.ο.κ.

Κλείνοντας να τονίσουμε ότι το να δεθούν τα παιδιά με τους γονείς τους είναι μια διαδικασία καθημερινή και διαρκής, όχι κάτι που γίνεται μέσα σε μικρό χρονικό διάστημα. Για πολλούς γονείς, το δέσιμο είναι το αποτέλεσμα της καθημερινής φροντίδας που δίνουν στα παιδιά. Το ασφαλές δέσιμο των παιδιών μπορεί να συνδεθεί με θετική λειτουργία σε διάφορους τομείς της ανάπτυξης τους. Αν τα παιδιά, με βάση τις πρώτες τους εμπειρίες, μπορούν να έχουν θετικές προσδοκίες σχετικά με την ικανότητα τους να συναναστρέφονται με τους άλλους και μπορούν να υπολογίζουν στην ανταπόκριση των γονιών τους, είναι πιθανό να αισθάνονται ασφάλεια, να έχουν θετική αυτοεκτίμηση και να συμμετέχουν ενεργά στον κόσμο τους.

* Η Μαρία Βερβέρη είναι Ψυχολόγος – Παιδοψυχολόγος (MSc Ψυχολογία Παιδιών και Εφήβων, University of Leiden, Ολλανδία) και εργάζεται στο ιδιωτικό της γραφείο, Καβέτσου 17, Μυτιλήνη (τηλ. 2251048933, 6945447016). Για περισσότερες πληροφορίες, επισκεφτείτε το http://mariaververi.blogspot.gr 

   Η Μαρία Βερβέρη  αρθρογραφεί την τελευταία Δευτέρα κάθε μήνα στο Lesvosnews.net