Ρηνιώ Κυριαζή: «Ο ξένος θα είναι πάντα ο φορέας του ανοίκειου που μας τρομάζει»
Ένα από τα εμβληματικότερα έργα της ελληνικής λογοτεχνίας, ανατριχιαστικό σε κάθε του λέξη σε κάθε περιγραφή. Αν έχεις διαβάσει το “Νούμερο 31328” του Ηλία Βενέζη, ακόμη κι αν δεν σε δένει μία μικρή οικογενειακή ιστορία, πίσω στη Μικρασιατική Καταστροφή, μία ρίζα, μία θύμηση εξιστορημένη από ένα δικό σου πρόσωπο που τη βίωσε, δεν μπορεί να μην σε συνεπάρει. Δεν μπορείς να μην το βιώσεις σαν να είσαι μέρος αυτής της ιστορίας.
Ένα έργο καθ’ όλα επίκαιρο, που αναδεικνύει την αξία της ανθρωπιάς και της αλληλεγγύης σε μία εποχή που η κοινωνία αποκτηνώνεται. Το “Νούμερο 31328” αποτελεί μία αντιπολεμική αφήγηση σε πρώτο πρόσωπο, που ζωντανεύει, αγγίζει, ταράζει τα νερά, συγκινεί και υπενθυμίζει.
Ο συγγραφέας, ένα νέο αγόρι δεκαοκτώ χρονών τότε, ξεκινάει ένα μεγάλο ταξίδι στα βάθη της Τουρκίας, με τα πόδια, χωρίς παπούτσια, χωρίς φαγητό και νερό, με αδιάκοπη, απάνθρωπη δουλειά και εκμετάλλευση, ανάμεσα σε ανθρώπους που πεθαίνουν από τις κακουχίες και την εξάντληση. Ένα ταξίδι επιβίωσης από την ελευθερία στη σκλαβιά, αλλά και αντίστροφα, από τον θάνατο στη ζωή, που ξεκίνησε το 1922 και σήμερα, 101 χρόνια αργότερα, είναι ταυτόχρονα ιστορικό και επίκαιρο.
Η σκηνοθετική προσέγγιση του Βασίλη Μαυρογεωργίου μας μεταφέρει στον απέραντο τόπο αυτού του ταξιδιού και φέρνει στην επιφάνεια τα βαθύτερα νοήματα του έργου: τη μετάβαση του ήρωα από την αθωότητα στη βαθιά συνειδητοποίηση της ανθρώπινης φύσης, που τον βοηθά να κατανοήσει ότι ούτε η καλοσύνη ούτε η σκληρότητα έχουν εθνικότητα, να βρίσκει χαρά σε ένα κομμάτι ψωμί, ένα χαμόγελο, ένα καθαρό σεντόνι, και να αναγνωρίσει την ελευθερία ως το ουσιαστικότερο αγαθό.
Η πρωταγωνίστρια της παράστασης στο Θέατρο Νέου Κόσμου, Ρηνιώ Κυριαζή , μιλά στο Infowoman για το σπουδαίο έργο του Βενέζη, τα μηνύματα που περνά και την αποτύπωσή τους στο σήμερα.
Πείτε μας λίγα λόγια για την παράσταση
Πρόκειται για το μυθιστόρημα του Ηλία Βενέζη Το Νούμερο 31328, σε δραματουργική επεξεργασία και σκηνοθεσία του Βασίλη Μαυρογεωργίου. Ο Ηλίας Βενέζης μετά τη Μικρασιατική Καταστροφή, σε ηλικία 18 ετών, βρέθηκε στα τάγματα εργασίας Αμελέ Ταμπουρού, ήταν μάλιστα από τους λίγους που επέζησαν. Όταν εγκαταστάθηκε στη Λέσβο έγραψε, πολύ νέος ακόμη, με παρότρυνση του Στράτη Μυριβήλη, το αριστουργηματικό αυτό έργο.
Τον Ιούνιο του 1924, σε ένα συνέδριο της Λεσβιακής Άνοιξης, όρος που χρησιμοποίησε ο Μυριβήλης για να περιγράψει την πρωτόγνωρη πνευματική και καλλιτεχνική άνθηση που σημειώθηκε στη Μυτιλήνη την δεκαετία του 1920, ο Ηλίας Βενέζης κρατούσε τις παρακάτω σημειώσεις, ενδεικτικές των προθέσεων των σπουδαίων λογοτεχνών [Από το περιοδικό “Αιολικά Γράμματα” του 1975]:
Θείελπης Λεφκίας: Οι σκοτωμένοι των πολέμων είναι για μας σύμβολα. Είναι σύμβολα της φρικτής ιδέας των πολεμικών ανθρωποκτονιών που είναι εκδήλωσις ελεεινής βαρβαρότητας. Μην παρασύρεστε από τον εύκολο πατριωτισμό, τον πατριωτισμό κάθε ώρας και κάθε στιγμής, αλλά θελήσετε να ανεβάσετε λίγο την σκέψη σας και τα αισθήματά σας σε μια σφαίρα ανθρωπιστικότερη, ευγενικότερη και πιο πολιτισμένη. Εμείς οι έφεδροι που είμαστε τα ζωντανά θύματα πρέπει να το συναισθανθούμε αυτό και να αγαπήσουμε τα νεκρά θύματα όποιο όνομα κι αν είχαν και σε όποια θρησκεία κι αν επίστευαν.
Στράτης Μυριβήλης: Θα ήθελα το μνημόσυνο ως μία χειρονομία ανωτέρου ανθρωπισμού. Οι άνθρωποι που μας σκότωσαν και οι άνθρωποι που σκοτώσαμε, βιασμένοι κάτω από τη βία μιας σκληρής πιέσεως, είναι εξίσου «θύματα» θύματα αθώα κατά βάθος, γιατί η ιδέα του σκοτωμού δεν ήταν δική τους. Τους επεβλήθη και τους εκαλλιεργήθη από άλλους. Τόσο οι φονιάδες, όσο και τα θύματα δεν είχανε αναμεταξύ τους κανένα πραγματικό, αληθινό μίσος. Ήτανε όλοι τους άγνωστοι και όλοι τους δυστυχισμένοι εξίσου.
Ποιος είναι ο δικός σας ο ρόλος;
Στην παράσταση δημιουργείται μία συλλογική αφήγηση από τέσσερις ηθοποιούς και έναν μουσικό. Όλοι μας περνάμε από πολλά πρόσωπα του έργου, τα συναντούμε και τα αποχαιρετάμε μέσα στη ροή αυτής της συγκλονιστικής ιστορίας. Όλοι μας είμαστε ο βασικός αφηγητής, ο Ηλίας αλλά περνάμε και από τη μητέρα του, τον αγαπημένο φίλο του Αργύρη που σκοτώθηκε στα τάγματα, τον Ζακ έναν Αρμένιο, τον Τούρκο γιατρό που τον βοήθησε να αναρρώσει, τον Ερμόλαο που τρελάθηκε και έγινε πουλί, τον μεγαλύτερό του Γιάννη που γλίτωσε αλλά έχασε την οικογένειά του, ένα κορίτσι που βιάζεται, μια γριά Τουρκάλα που του πετάει φοβισμένη ένα καρβέλι ζεστό ψωμί κι ένα κυδώνι και πολλούς άλλους…
Τι είναι αυτό που σας συγκινεί περισσότερο στο έργο του Βενέζη;
Αυτό που με συγκινεί περισσότερο είναι ότι το έργο πραγματώνει μια χειρονομία ανωτέρου ανθρωπισμού. Ο Ηλίας Βενέζης ενώ βασανίστηκε, έχασε αγαπημένους και κινδύνεψε να πεθάνει, μέσα από τη φρίκη καταφέρνει να υπερβεί το προσωπικό και να περάσει στο ανθρώπινο. Με όχημα την αγάπη, την τρυφερότητα αλλά και τη γνώση της Ιστορίας την οποία επεξεργάζεται χωρίς παρωπίδες, την πολιτική σκέψη, το χιούμορ, τον σαρκασμό και τον αυτοσαρκασμό περνάει απέναντι – στη βαθιά κατανόηση της φύσης του ανθρώπου. Δυστυχώς σήμερα ο φανατισμός εμφανίζεται διάχυτος και τέτοιες φωνές ακούγονται ολοένα και λιγότερο. Είναι δυστυχώς κι εξαιρετικά επίκαιρο λόγω των πολέμων σε Ουκρανία και Γάζα. Γιατί πιστεύετε πως δεν έχει αλλάξει τίποτα; Γιατί οι άνθρωποι κάνουν ακόμα πολέμους;
Χρήμα και εξουσία, ακαταμάχητα.
100 χρόνια μετά κι έχουμε ακόμα πρόσφυγες να ακολουθούν την ίδια ή και αντίθετη διαδρομή. Εδώ, γιατί δεν έχει αλλάξει τίποτα ως προς τον τρόπο που αντιμετωπίζονται οι πρόσφυγες;
Γιατί ο ξένος θα είναι πάντα ξένος, φορέας του ανοίκειου που μας τρομάζει. Δεν μπορούμε να τον υποδεχτούμε γιατί δεν μπορούμε να αντιμετωπίσουμε τα δικά μας εσωτερικά ανοίκεια κομμάτια. Ενώ αυτή η αναζήτηση είναι η ομορφιά της ζωής, δεν την αντέχουμε, προτιμάμε να στραφούμε ενάντια, με βία και επιθετικότητα.
Υπάρχει κάποια σκηνή στο έργο που σας συγκινεί περισσότερο;
Μια στιγμούλα όπου κοιτάζουν τα ανοιξιάτικα λουλούδια που φύτρωσαν ξαφνικά κι αναρωτιούνται για τη χρησιμότητά τους. Φαίνεται να μην μπορούν να συλλάβουν σε τι ωφελεί η ομορφιά της φύσης καθώς τη χαζεύουν μαγεμένοι μέσα από τα τραύματά τους.
Ποιο είναι το μήνυμα που θέλει να περάσει το έργο στο κοινό; Και το δικό σας μήνυμα για αυτόν τον παραλογισμό που ζούμε;
Θα ήταν χρήσιμο να αναρωτηθούμε όλοι για τις βεβαιότητές μας.
«Νουμερο 31328»
Οι συντελεστές
Κείμενο: Ηλίας Βενέζης
Σκηνοθεσία: Βασίλης Μαυρογεωργίου
Διασκευή: Τζούλια Διαμαντοπούλου, Βασίλης Μαυρογεωργίου
Σχεδιασμός Φωτισμών: Στέλλα Κάλτσου
Σκηνογράφος: Έλλη Παπαδάκη
Ενδυματολόγος: Βασιλική Σύρμα
Μουσική: Γιώργος Φουντούκος
Επιμέλεια κίνησης: Πάρης Μαντόπουλος
Βοηθός σκηνοθέτη: Καλή Βοϊκλή
Φωτογραφίες: Πάτροκλος Σκαφίδας
Ερμηνεία: Αριάδνη Καβαλιέρου, Ρηνιώ Κυριαζή, Σωτήρης Τσακομίδης, Ευθύμης Χαλκίδης
Μουσικός/μουσικοί επί σκηνής: Γιώργος Φουντούκος
Μακιγιάζ: Διονυσία Κωνσταντίνου
Επιμέλεια κομμώσεων/περούκες: Διονυσία Κωνσταντίνου
Ταυτότητα της παράστασης:
Έως 5 Φεβ 2024
Δευτέρες – Τρίτες – 21:15
Τιμές εισιτηρίων:
Κανονικό από 16,00 € – Γενική είσοδος
Μειωμένο από 14,00 € – Φοιτητές, άνεργοι, άνω των 65 ετών, ΑμεΑ
Διάρκεια: 80′
