Ποιος θα σώσει το κτίριο την «Οικία Χατζή Χότζα Εμίν - Σταθμός Χωροφυλακής» στο Σκαλοχώρι;
Πολιτιστικός –Περιβαλλοντικός Σύλλογος Σκαλοχωρίου «Δρυς»
Προς το Δήμο Δυτικής Λέσβου,
Υπόψιν κυρίου Δημάρχου Ταξιάρχη Βέρρου και κ. αντιδημάρχων Ε. Ζαφείρη και Ζ. Ιωακείμ.
Κοινοποίηση: Υπηρεσία Νεοτέρων μνημείων και Τεχνικών Έργων Βορείου Αιγαίου, Μυτιλήνη
Ο Πολιτιστικός –Περιβαλλοντικός Σύλλογος Σκαλοχωρίου «Δρυς» με αφορμή την κατάσταση στην οποία βρίσκεται σήμερα ένα ιστορικό κτίριο του χωριού, σας υπενθυμίζει το θέμα της σωτηρίας και της αξιοποίησης του διατηρητέου κτιρίου της παλιάς Αστυνομίας στο Σκαλοχώρι, κτίσματος γνωστού ως «Οικία Χατζή Χότζα Εμίν - Σταθμός Χωροφυλακής».
Η οικία βρίσκεται στη συνοικία Αγία Βαρβάρα (Πέρα Μαχαλάς), στην πρώην οθωμανική γειτονιά του Σκαλοχωριού, και οι διαστάσεις της είναι 10x8,5x8 μέτρα. Λιθόχτιστη και διώροφη κατασκευή δέσποζε στον ευρύτερο χώρο, όπου και επιβάλλει την παρουσία της ακόμα και σήμερα.
Η οικία καταγράφεται στο Αρχείο του Γραφείου Διαχείρισης Ανταλλάξιμης Περιουσίας ως «διώροφος, λιθόκτιστος, κεραμοσκεπής», με έκταση 9,95x8,30 τ.μ. ύψος 8 μ. και διέθετε «6 δωμάτια, αποθήκη και 1 κουζίνα, αυλή 187,50 τ.μ. με 3 αμυγδαλιές και 7 οπωροφόρα δένδρα». Η νότια και δυτική πλευρά του κτίσματος περιβάλλεται από υπερυψωμένη αυλή, στο ύψος του ορόφου (μάλλον μεταγενέστερη υπερύψωση), ενώ η ανατολική συνορεύει με παρακείμενο λιθόστρωτο δρόμο και η βόρεια με κεντρικότερο δρόμο. Λόγω του επικλινούς εδάφους η υπερκείμενη αυλή υποστηρίζεται από τη βόρεια πλευρά με ξεροτρόχαλη αρμολογημένη τοιχοποιία ύψους πέντε μέτρων και μήκους δέκα.
Η πρόσοψη του σπιτιού είχε βόρειο προσανατολισμό με λιθόχτιστη τοξωτή πορτωσιά βάθους ενός μέτρου και πέντε πέτρινα σκαλοπάτια (σήμερα υπάρχουν μόνο τα τέσσερα λόγω διαπλάτυνσης του δρόμου). Η εξώπορτα είναι δίφυλλη, από ξύλο πεύκου και από πάνω της υπάρχει φεγγίτης με μεταλλικό ελικοειδές κιγκλίδωμα. Δεξιά και αριστερά της εισόδου υπάρχουν τέσσερα παράθυρα, συμμετρικά τοποθετημένα, με πέτρινους σοβέδες και λιθόγλυπτο γείσωμα πάνω από το καθένα, που καλύπτονται με ανακουφιστικό τόξο από συμπαγή τούβλα. Όλα τα παράθυρα του ισογείου προστατεύονται με σιδερένια κάγκελα, οριζόντια και κατακόρυφα τοποθετημένα. Οι γωνιόλιθοι του κτίσματος είναι επιμελημένα λαξευμένοι από όλες τις πλευρές, παρεμβάλλονται ανάμεσά τους συμπαγή τούβλα (νεμέδες) και στο ύψος του ορόφου συγκρατούνται με μεταλλικούς ελκυστήρες. Η ενδιάμεση τοιχοποιία αποτελείται από ημιλαξευμένους αργόλιθους επιμελημένα αρμολογημένους, ενώ παρεμβάλλονται και συμπαγή τούβλα, κατά το βυζαντινό σύστημα, για αντισεισμικούς λόγους. Η λιθοδομή της βορειοανατολικής γωνίας της οικίας έχει αποτμηθεί και ο ανώτερος γωνιόλιθος καταλήγει σε διακοσμητικό κυμάτιο. Στον όροφο από την πλευρά της πρόσοψης υπάρχουν πέντε παράθυρα. Από τη νότια και τη δυτική όψη υπάρχουν επίσης δύο παράθυρα, ενώ αυτά της ανατολικής όψης περιβάλλονται από σοβέδες. Η στέγη είναι τετράρριχτη και κεραμοσκεπής και το γείσωμα έχει αντικατασταθεί με τσιμεντένιο σινάζι από όλες τις πλευρές, προφανώς κατά τη διάρκεια νεότερης επισκευής του κτίσματος.
Κοινωνική ιστορία
Ο ιδιοκτήτης του σπιτιού Χατζή Χότζα Εμίν Εφένδης, σύμφωνα με πληροφορίες γηραιών Σκαλοχωριτών, ήταν ιμάμης στο τζαμί και ιεροδιδάσκαλος στον Μεντρεσέ του Σκαλοχωριού. Μετά το 1923 το κτήριο χρησιμοποιήθηκε ως Αστυνομικός Σταθμός και κατάλυμα για τη φρουρά, που αστυνόμευε τα τρία γειτονικά χωριά (Φίλια, Ανεμότια, Σκαλοχώρι). Αν και αγοράστηκε ως ανταλλάξιμο κατά τη διάρκεια της Κατοχής (1943) από την Κοινότητα του Σκαλοχωρίου για να στεγάσει το Κοινοτικό Κατάστημα, εξακολούθησε να στεγάζεται εκεί η αστυνομική δύναμη για τις ανάγκες της οποίας μετασκευάστηκε το κτήριο. Τη δεκαετία του 1980 (1983-84) προτάθηκε από τη νεολαία του χωριού, με παραστάσεις σε συνεδριάσεις του Κοινοτικού Συμβουλίου, να διαμορφωθεί σε πολιτιστικό κέντρο για τις ανάγκες των χωριανών, πρόταση όμως η οποία δεν ευδοκίμησε. Μετά την κατάργηση του Σταθμού Σκαλοχωρίου της Ελληνικής Αστυνομίας (2007), παραχωρήθηκε ως χώρος στέγασης και δραστηριοποίησης των συλλόγων του χωριού, μετά από αποφάσεις του Τοπικού Συμβουλίου της Κοινότητας. Όντως το κτίριο και η αυλή του χρησιμοποιήθηκαν με επιτυχία για πολιτιστικές και εκπαιδευτικές δραστηριότητες καθώς και για τη στέγαση των τοπικών Συλλόγων επί εφτά χρόνια, μέχρι την εγκατάλειψή του πριν από τρία χρόνια λόγω επικινδυνότητας και έκτοτε παραμένει στην τύχη του παρά τις εκκλήσεις της Κοινότητας και των τοπικών Συλλόγων.
Σήμερα η κατάστασή του είναι απογοητευτική και άκρως επικίνδυνη…
Η ανατολική τοιχοποιία έχει καταρρεύσει, το ίδιο και μέρος του υπογείου, με αποτέλεσμα να τίθεται πλέον σοβαρό ζήτημα στατικότητας, με αναμενόμενο επακόλουθο την ολική κατάρρευση, ζημίες σε παρακείμενες οικίες και κίνδυνο τραυματισμού διερχόμενων πολιτών.
Επειδή το κτίριο χρήζει άμεσων παρεμβάσεων για να αποφευχθεί η κατάρρευσή του, επειδή ο χώρος που βρίσκεται στο κέντρο του χωριού είναι απαραίτητος χώρος ψυχαγωγίας και σύνεύρεσης της νεολαίας και όλων των κατοίκων και επειδή πρόκειται για ένα ιστορικό κτίριο του χωριού
Ζητάμε
Την κήρυξη του κτιρίου ως διατηρητέο, την άμεση επίσκεψη του χώρου από μηχανικούς του Δήμου και άλλων δημοσίων υπηρεσιών με στόχο την εκπόνηση μελέτης επισκευών και άμεσων μέτρων διάσωσής του, με απώτερο στόχο τη μετατροπή του σε ξενώνα και πολιτιστικό κέντρο πολλαπλών χρήσεων.
Πολιτιστικός –Περιβαλλοντικός Σύλλογος Σκαλοχωρίου «Δρυς»
