Τοποθέτηση της Αγλαΐας Κυρίτση και τις προτάσεις για το Χωροταξικό

Αρχική τοποθέτηση Αγλαΐας Κυρίτση και προτάσεις παράταξης Βόρειο Αιγαίο - Γόνιμη Γραμμή στην εσπευσμένη συνεδρίαση του Π.Σ. στις 14 Δεκεμβρίου 2015 για το Χωροταξικό

Παρακάτω θα βρείτε την τοποθέτηση-πρόταση της Αγλαΐας Κυρίτση κατά την έναρξη του σχετικού Περιφερειακού Συμβουλίου και στη συνέχεια τις προτάσεις της παράταξης Βόρειο Αιγαίο – Γόνιμη Γραμμή για το Πλαίσιο Χωροταξικού Σχεδιασμού και Αειφόρου Ανάπτυξης Περιφέρειας Βορείου Αιγαίου.

Αρχική τοποθέτηση-πρόταση Αγλαΐας Κυρίτση

Συμφωνώντας εν μέρει με το πνεύμα της αρχικής εισήγησης που μας έχει αποσταλεί, θα ήθελα πολύ γρήγορα και τοποθετούμενη και επί της διαδικασίας να κάνω μερικές επισημάνσεις και μια πρόταση.

Πρώτον, η όλη διαδικασία έτσι όπως εξελίσσεται, με τηλεφωνήματα από τα υπουργεία για επίσπευση των διαδικασιών γνωμοδότησης, αν και είχαμε πάρει μια σχετική παράταση, είναι προφανές ότι εντάσσεται στο γενικότερο κλίμα των τελευταίων μνημονιακών χρόνων για ταχύτατες αποφάσεις σε κεφαλαιώδη πολιτικά, οικονομικά και κυρίως κοινωνικά ζητήματα. Διαδικασίες που δεν έχουν καμιά σχέση με δημοκρατία, πραγματικό διάλογο και διαβούλευση.

Δεύτερον, στη γενικότερη προκλητική απαξίωση κάθε εθνικής κυριαρχίας και κάθε εθνικής πολιτικής έρχονται να προσθέσουν και την Τοπική Αυτοδιοίκηση. Δεν μπορεί με τηλεφωνήματα από το αρμόδιο υπουργείο να ζητείται έως αύριο, 15 του μηνός, να έχει ολοκληρωθεί από το Περιφερειακό Συμβούλιο αυτή η διαδικασία, επειδή έτσι διατάζουν την κυβέρνηση οι δανειστές. Όπως θα έχετε δει το πολυνομοσχέδιο με τα δεύτερα προαπαιτούμενα κατατέθηκε το Σάββατο τη νύχτα και ψηφίζεται αύριο πάλι με διαδικασίες fast truck.

Θέλω να επισημάνω ότι μέχρι και λίγα λεπτά πριν την κατάθεση του πολυνομοσχεδίου όλες οι δημοσιογραφικές πληροφορίες επέμεναν ότι θα περιελάμβανε και το χωροταξικό. Ακόμα και τώρα που μιλάμε πληροφορίες επιμένουν ότι μπορεί να μπει τις επόμενες ώρες ως τροπολογία.

Όπως και να ‘χει, αυτό αποδεικνύει ότι καλούμαστε να νομιμοποιήσουμε μια διαδικασία η οποία για μια ακόμα φορά αποδεικνύει ότι η χώρα μας έχει μετατραπεί σε αποικία. Και επιπλέον, προσπαθούν κα καταστήσουν και την Τοπική Αυτοδιοίκηση μέρος του άβουλου εκτελεστικού βραχίονα των διαταγών των δανειστών.

Και είναι προφανές γιατί καίγονται για την άρον-άρον προώθηση του χωροταξικού.

Αν συνδυάσουμε το νόμο για τα κόκκινα δάνεια που μεταφέρει σχεδόν το σύνολο της ελληνικής οικονομίας στα αρπακτικά κεφάλαια, την επίσπευση του ξεπουλήματος των δημόσιων υποδομών, μεταξύ των οποίων και τα αεροδρόμια Μυτιλήνης και Σάμου, είναι φανερές οι στοχεύσεις και το μέλλον που επιφυλάσσουν για τον τόπο.

Ως παράταξη Βόρειο Αιγαίο - Γόνιμη Γραμμή προτείνουμε όχι μόνο να μην μπούμε σήμερα σε αυτήν τη στημένη και εκβιαστική συζήτηση για το χωροταξικό, αλλά να πάρουμε τώρα απόφαση και να βγάλουμε ένα ψήφισμα - καταγγελία γι’ αυτές τις μεθοδεύσεις, διατρανώνοντας την αντίθεσή μας στην απόπειρα μετατροπής και της Τοπικής Αυτοδιοίκησης σε υπηρέτη των δανειστών.

Επίσης, προτείνουμε να οργανώσουμε συνέντευξη Τύπου προκειμένου να ενημερωθούν αναλυτικά όλοι οι κάτοικοι του Βορείου Αιγαίου, οι οποίοι σε ένα βαθμό συνέβαλλαν στη σύνταξη προτάσεων για το χωροταξικό.

Την πρότασή μας αυτή ζητάμε να συζητηθεί τώρα και να μπει σε ψηφοφορία.

----------------------------------

Προτάσεις της παράταξης Βόρειο Αιγαίο – Γόνιμη Γραμμή επί του Περιφερειακού Πλαισίου Χωροταξικού Σχεδιασμού και Αειφόρου Ανάπτυξης Περιφέρειας Βορείου Αιγαίου

Το ισχύον Πλαίσιο Χωροταξικού Σχεδιασμού και Αειφόρου Ανάπτυξης Περιφέρειας Βορείου Αιγαίου αξιολογείται σε εθνικό και ευρωπαϊκό πλαίσιο σύμφωνα και με τη νεότερη - μετά το 2003 - νομοθεσία.

1. Η «αξιολόγηση της υπάρχουσας κατάστασης και των προοπτικών με συνθετική θεώρηση των αναπτυξιακών και χωροταξικών δεδομένων ανά θεματική ενότητα» εμπεριέχει μια βάση δεδομένων και διάγνωσης προβλημάτων στην οποία μπορεί να βασιστεί η κριτική προσέγγιση αυτής της αξιολόγησης. Η αξιολόγηση γίνεται στους τομείς : χωροταξική ένταξη της περιφέρειας στο εθνικό, ευρωπαϊκό και διεθνή χώρο, φυσικό-γεωγραφικό χαρακτηριστικά, διοικητική οργάνωση.

Τίθεται, όμως, ένα βασικό ερώτημα. Η χρονική περίοδος για την οποία παρατίθενται στατιστικά στοιχεία και γίνονται διαπιστώσεις αφορά βασικά τη 10ετία 2000-2010 ενώ για την πενταετία 2010-2015 (μέχρι 2014 όπου γίνεται η έκθεση αξιολόγησης), κατά την οποία έγιναν οι μεγάλες, μνημονιακές ανατροπές στα αντικείμενα αξιολόγησης, δεν υπάρχει εικόνα. Επιπλέον, όλες οι προτεινόμενες κατευθύνσεις περιφερειακής ανασυγκρότησης τελούν υπό την αίρεση και προσκρούουν στον Εθνικό Προγραμματισμό, ο οποίος υλοποιεί τις μνημονιακές συμφωνίες λιτότητας/ύφεσης. Πολύ απλά πολλές, ενδεχομένως θετικές, κατευθύνσεις του ΠΠΧΣΑΑ είναι ανέφικτες στο πλαίσιο του τρίτου μνημονίου.

2. Ακολουθεί παρουσίαση και σχολιασμός των βασικών ενοτήτων της «Αξιολόγησης»

ΕΝΟΤΗΤΑ : ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΤΗΣ ΥΠΑΡΧΟΥΣΑΣ ΚΑΤΑΣΤΑΣΗΣ ΚΑΙ ΤΩΝ ΠΡΟΟΠΤΙΚΩΝ

Χωροταξική ένταξη της Περιφέρειας στον Εθνικό, Ευρωπαϊκό και Διεθνή Χώρο

•  Η περιφερειακότητα της Περιφέρειας Βορείου Αιγαίου είναι διπλή και υφίσταται τόσο ως προς τον ελληνικό όσο και τον ευρωπαϊκό χώρο.
• Διαπιστώνεται ορθώς απομόνωση της Περιφέρειας Β. Αιγαίου ως προς τις συγκοινωνιακές συνδέσεις (αεροπορικές και θαλάσσιες συγκοινωνίες), οι οποίες λειτουργούν βασικά τους θερινούς μήνες, μη ικανοποιητική διασύνδεση με τις άλλες νησιωτικές περιοχές και ανεπαρκείς ενδοπεριφερειακές διασυνδέσεις.
• Τίθεται το θέμα της περιφερειακής απομόνωσης ως προς τα ενεργειακά δίκτυα, όμως οι προτεινόμενες λύσεις - που αναφέρονται στη συνέχεια - είναι προβληματικές.
• Τα οικονομικά αποτελέσματα της κρίσης, με στοιχεία του 2009, αποτυπώνονται σε μείωση του ΑΕΠ της Περιφέρειας Β. Αιγαίου - 3,31% σε σχέση με το 2008.

Ανακύπτει, όπως και από τις περισσότερες θεματικές ενότητες «Αξιολόγησης», το θέμα των μεταφορικών υποδομών ως θεμελιώδους προϋπόθεσης για την επίλυση των βασικών προβλημάτων της Περιφέρειας Β. Αιγαίου.

Φυσικο - γεωγραφικά Χαρακτηριστικά

• Καταγράφεται σοβαρή ανεπάρκεια στη σύνδεση μεταξύ των νησιών και ιδιαίτερα των 5 πολύ μικρών κατοικημένων (Αγ. Ευστράτιος, Οινούσες, Ψαρά, Θύμαινα, Φούρνοι).
• Τα φυσικά- μορφολογικά- εδαφολογικά χαρακτηριστικά έχουν υποστεί κατά την τελευταία δεκαετία σημαντικές αλλοιώσεις. Οι παράγοντες που κυρίως ευθύνονται είναι : πυρκαγιές, διάβρωση ακτών, κατολισθήσεις, υπερβόσκηση και ερημοποίηση.

Δεν αναφέρεται η εντός σχεδίου δόμηση που λειτουργεί αρνητικά όσον αφορά οικονομικές και οικολογικές διαστάσεις της οικοδομικής επέκτασης, επίσης την ταυτότητα των νησιών, ενώ συμπιέζει άλλες χρήσεις, σημαντικές για μια ολοκληρωμένη παραγωγική συγκρότηση.

Τα αίτια των αλλοιώσεων, σύμφωνα με την «αξιολόγηση», αφορούν πρωτίστως στις πυρκαγιές που ευθύνονται για τη δραστική μείωση των δασικών και καλλιεργήσιμων εκτάσεων, για τις πλημμύρες και τις κατολισθήσεις εδαφών. Επίσης, η υπερβόσκηση δημιουργεί περιοχές ερημοποίησης.

Από τα παραπάνω συνάγεται η ανάγκη αυστηρής οριοθέτησης και εφαρμογής στην πράξη των χρήσεων γης και η μη ανατροπή τους λόγω τετελεσμένων, η κατάργηση της εκτός σχεδίου δόμησης καθώς και η δημιουργία ενός αποτελεσματικού συστήματος πυροπροστασίας/πυρόσβεσης.

Διοικητική Οργάνωση

• Από την μεταρρύθμιση του «Καλλικράτη» έχουν προκύψει 5 περιφερειακές ενότητες.

Αν δεχθούμε, όπως εισηγείται η «Αξιολόγηση», ότι η ενίσχυση της διοικητικής ικανότητας - συνοχής διασφαλίζει και δημιουργεί προϋποθέσεις προγραμματικής συνοχής και ολοκληρωμένης εφαρμογής της χωροταξικής πολιτικής της Περιφέρειας, τότε η συγκέντρωση σε 5 ενότητες θα πρέπει να συμπληρωθεί με αποφασιστικές αρμοδιότητες στα υποκείμενα διοικητικά επίπεδα ώστε να διευκολύνεται ο αποκεντρωμένος προγραμματισμός και η συμμετοχή των κατοίκων στη λήψη των αποφάσεων που τους αφορούν άμεσα.

Πληθυσμιακή Εξέλιξη και Κοινωνικό-οικονομικά Χαρακτηριστικά

Μεταξύ 2001-2011 ο πληθυσμός της Περιφέρειας Β. Αιγαίου μειώνεται (3,6% έναντι 1,3% του γενικού πληθυσμού της χώρας), ενώ της Περιφέρειας Ν. Αιγαίου αυξάνεται κατά 3,4%. Παρατηρούνται μετακινήσεις πληθυσμού από τις ορεινές και ημιορεινές περιοχές και μετανάστευση του ανδρικού πληθυσμού. Ως αίτια της τάσης υστέρησης της πληθυσμιακής ανάπτυξης αναφέρονται: η οικονομική κρίση της χώρας, η έλλειψη ελκυστικότητας λόγω προβλημάτων προσβασιμότητας, η μη αναπτυγμένη επιχειρηματικότητα/ανταγωνιστικότητα που συμβάλλει στην ανεργία, η φθίνουσα πορεία του πρωτογενούς και δευτερογενούς τομέα, η αδυναμία ανάπτυξης του τουριστικού τομέα σύμφωνα με τις επιμέρους ιδιαιτερότητες της Περιφέρειας και η περιορισμένη ανάπτυξη εμπορίου και υπηρεσιών.

Τα μέτρα αντιμετώπισης και οι πολιτικές συγκράτησης του πληθυσμού που εφαρμόστηκαν απέτυχαν, διαπιστώνει η «Αξιολόγηση».

• Στην περίοδο 2000-2008

το μερίδιο απασχόλησης

- στον πρωτογενή τομέα μειώνεται από 18,8% σε 15,6%

- στον δευτερογενή τομέα μειώνεται από 19,8% σε 14,6%

- στον τριτογενή τομέα αυξάνεται από 61,4% σε 69,8% παρά το ότι οι δείκτες της

 τουριστικής κίνησης φθίνουν.

- το 2012 η ανεργία αυξάνει σημαντικά σε 21,7%

Από τα στοιχεία αυτά η Περιφέρεια Β. Αιγαίου καταγράφεται ως παραγωγικά και πληθυσμιακά φθίνουσα.

Παραγωγικές Δραστηριότητες

• Ο πρωτογενής τομέας της Περιφέρειας μειώνεται σε απόλυτα μεγέθη από το 2003 και μετά, ταυτόχρονα μειώνεται το μερίδιό του στην ΑΠΑ (Ακαθάριστη Προστιθέμενη Αξία) από 10,3% σε 4% λόγω μιας σειράς παραγόντων : εγκατάλειψη εγχώριων ποικιλιών, περιορισμένη αξιοποίηση όλων των πόρων, των δυνατοτήτων τυποποίησης και καθετοποίησης της παραγωγής και εμπορίας επώνυμων προϊόντων, περιορισμένη συνέργεια με δευτερογενή και τριτογενή τομέα. Επίσης, στους παράγοντες της φθίνουσας πορείας του πρωτογενούς τομέα περιλαμβάνονται : το χαμηλό επίπεδο επιχειρηματικότητας και χρήσης σύγχρονων τεχνολογικών μέσων, ο πολυτεμαχισμός και το μικρό μέγεθος εκμετάλλευσης, η εξάρτηση του γεωργικού εισοδήματος από τις επιδοτήσεις σε συνδυασμό με τις αρνητικές επιπτώσεις της ΚΑΠ (Κοινή Αγροτική Πολιτική) στις παραδοσιακές καλλιέργειες και τη μειωμένη συμβολή των πόρων που έχουν διατεθεί στην Περιφέρεια (ΕΣΠΑ) για τον πρωτογενή τομέα. Τέλος, στη φθίνουσα πορεία συμβάλλουν πιέσεις στη γεωργική γη από την οικιστική, την τουριστική ανάπτυξη, την υπερβόσκηση και την υπεραλίευση.
• Ταυτόχρονα η «Αξιολόγηση» αναδεικνύει τις δυνατότητες που απορρέουν από ένα πλούσιο φάσμα ποιοτικών προϊόντων του πρωτογενούς τομέας που έχουν αναγνωριστεί ως προϊόντα Προστατευόμενης Ονομασίας Προέλευσης και Προστατευόμενης Γεωγραφικής Ένδειξης.
• Ο δευτερογενής τομέας έχει σταθερά μερίδιο στην ΑΠΑ (12,3% - 12,4%) μεταξύ 2001 - 2008.
• Ο τριτογενής τομέας έχει μερίδιο 82,6% το 2008 στην ΑΠΑ της Περιφέρειας, αλλά αυτό δεν προέρχεται από τον τουρισμό. Μεταξύ του 2002-2010 η τουριστική κίνηση φθίνει σταθερά λόγω έλλειψης σημαντικών προϋποθέσεων (ξενοδοχειακές υποδομές υψηλής κατηγορίας, επαρκείς κυκλοφοριακές υποδομές, υποδομές ελλιμενισμού, διαφοροποίηση τουριστικού προϊόντος, στόχευση σε ειδικές κατηγορίες επισκεπτών του εξωτερικού).

Ανακύπτει, όπως και από πλείστες άλλες θεματικές ενότητες της «Αξιολόγησης», το θέμα των μεταφορικών υποδομών ως βασική προϋπόθεση για την ανάπτυξη των παραγωγικών τομέων, όπως και η ανάγκη δημιουργίας υπηρεσιών της Περιφέρειας που θα εκπονούν τομεακά σχέδια και θα παρέχουν επιστημονική ενημέρωση και κατευθύνσεις αναβάθμισης των παραγωγικών τομέων, καθώς και στήριξη επιτόπου των παραγωγών, όπως για παράδειγμα στον πρωτογενή τομέα.

Παρά την προφανή ανάγκη προσέγγισης/αντιμετώπισης των αιτίων της παραγωγικής υστέρησης και της φθίνουσας πληθυσμιακής κατάστασης επιτόπου, λύσεις δεν μπορούν να δοθούν εκτός του γενικότερου εθνικού σχεδίου που αφορά σε εθνικούς/ευρωπαϊκούς πόρους, εξαγωγικές δυνατότητες προϊόντων, διασφάλιση τοπικών υποδομών, ανάδειξη των ιδιαίτερων στοιχείων ταυτότητας της Περιφέρειας Β. Αιγαίου (θεσμικό πλαίσιο, προγράμματα αναπλάσεων, κ.λπ.), χρηματοδότηση προγραμμάτων κ.λπ., κ.λπ. Όμως, το γενικό εθνικό πλαίσιο μετά την υπογραφή και του τρίτου μνημονίου παραμένει σε βάθος χρόνου υφεσιακό, ενώ η στρατηγική της λιτότητας μεταφράζεται σε συγκέντρωση του κεφαλαίου, όχι σε στήριξη μικρών επιχειρήσεων, και σε δραματική μείωση της αγοραστικής δυνατότητας του εγχώριου πληθυσμού. Ακόμα και η εξωστρεφής κατεύθυνση, για παράδειγμα του τουριστικού τομέα, προσκρούει στη συρρίκνωση των δημόσιων εκείνων πολιτικών και μέτρων που θα διευκολύνουν την υλοποίησή της.

Οικιστικό Δίκτυο

• Διαπιστώνεται ότι η ιεράρχηση του οικιστικού δικτύου δημιουργεί ανακατατάξεις στη σημασία των οικιστικών κέντρων με αποτέλεσμα σε αρκετούς οικισμούς να υπάρχει αναντιστοιχία του νέου διοικητικού τους ρόλου σε σχέση με τις διοικητικές και κοινωνικές υποδομές που διαθέτουν.
• Δεν έχουν εφαρμοστεί οι κατευθύνσεις του ισχύοντος ΠΠΧΣΑΑ για εκπόνηση μελετών ΓΠΣ-ΣΧΟΟΑΠ και περιορισμό της εκτός σχεδίου δόμησης.

Από τα 32 ΣΧΟΟΑΠ που ορίζονται σε επίπεδο των πρώην Καποδιστριακών Δήμων έχουν εκπονηθεί μόλις 2. Η έλλειψή τους δεν επιτρέπει ο σχεδιασμός να συγκεκριμενοποιείται σύμφωνα με τις επιμέρους ανάγκες και ιδιαιτερότητες και να υπάρχει συμμετοχή των τοπικών κοινωνιών στη λήψη αποφάσεων.

Προκύπτει ανάγκη ολοκλήρωσης του χωρικού σχεδιασμού στο χαμηλότερο επίπεδο, πράγμα που θα διευκολύνει την ισόρροπη ανάπτυξη κεντρικών και αποκεντρωμένων πολιτικών και την υλοποίηση έργων τόσο για το σύνολο της Περιφέρειας όσο και για την τοπική ανασυγκρότηση.

Τοπίο και Φυσικό και Πολιτιστικό Περιβάλλον

• Αν και έχουν κηρυχθεί νέες περιοχές Natura δεν έχουν εκπονηθεί Ειδικές Περιβαλλοντικές Μελέτες για την προστασία τους.
• Έχει εγκριθεί από το Περιφερειακό Συμβούλιο και τη Ρυθμιστική Αρχή Ενέργειας η ενεργειακή διασύνδεση της Περιφέρειας Βορείου Αιγαίου με το ηπειρωτικό δίκτυο μεταφοράς ηλεκτρικής ενέργειας, μέσα από την υλοποίηση με ιδιωτικά κεφάλαια της πρότασης «Αιγαία Ζεύξη», που συνδυάζεται με τη δημιουργία 28 αιολικών πάρκων συνολικής ισχύος 750MW στη Λέσβο, Λήμνο, Χίο.
• Έχουν ενταχθεί σε καθεστώς προστασίας 99 μικροί νησιωτικοί υγρότοποι.
• Έχουν προχωρήσει κηρύξεις που αφορούν στα ιδιαίτερα φυσικά και πολιτιστικά τοπία και μνημεία
• Δεν έχουν υλοποιηθεί οι κατευθύνσεις προστασίας του ισχύοντος ΠΠΧΣΑΑ για την προστασία γεωργικής γης υψηλής παραγωγικότητας.
• Δεν έχει γίνει η οριοθέτηση καταφυγίων Άγριας Ζωής.
• Δεν έχει προχωρήσει η επαναοριοθέτηση των αρχαιολογικών χώρων και η κήρυξη νέων.
• Δεν περιλαμβάνονται στο ΠΠΧΣΑΑ όλοι οι παραδοσιακοί οικισμοί ώστε να υπαχθούν στο ειδικό καθεστώς προστασίας. Δεν δίδονται κίνητρα/πόροι στην αποκατάσταση και προβολή τους.

Από τις παραπάνω καταγραφές προκύπτουν κυρίως ανάγκες : εκπόνησης ΕΠΜ για τις περιοχές Natura, οριοθέτησης περιοχών γεωργικής γης πρώτης προτεραιότητας και υψηλής παραγωγικότητας, νέων ορισμών και διεύρυνσης ορίων αρχαιολογικών χώρων, χρηματοδοτικών εργαλείων ανάδειξης των παραδοσιακών οικισμών.

Όσον αφορά το θηριώδες πρόγραμμα των 28 αιολικών πάρκων, η υλοποίησή του θα είναι καταστροφική για την τοπική ταυτότητα των νησιών και θα λειτουργήσει αρνητικά για τις βασικές παραγωγικές δραστηριότητες της Περιφέρειας. Το ενεργειακό ζήτημα μπορεί να αντιμετωπιστεί δραστικά με συνδυασμό ήπιων μορφών ενέργειας, όπως η γεωθερμία, που συνάδουν με την κλίμακα του τοπίου και τις ανάγκες του τόπου.

Μεταφορική Υποδομή

• Μη υλοποίηση συστήματος συνδυασμένων μεταφορών, αναβάθμισης και εκσυγχρονισμού των αεροδρομίων των μεγάλων νησιών Χίου, Λέσβου, Σάμου, επίσης της Λήμνου, αναβάθμισης των λιμενικών υποδομών (εκκρεμεί ο λιμένας Χίου), δημιουργίας επαρκών τερματικών εγκαταστάσεων.
• Ελλείψεις στο οδικό δίκτυο των νησιών και αποσπασματικός χαρακτήρας των παρεμβάσεων στις λιμενικές υποδομές και το οδικό δίκτυο των μικρών νησιών.

Το μείζον πρόβλημα που ανακύπτει όσον αφορά τις μεταφορικές υποδομές από τη λειτουργία των οποίων εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό η παραγωγική ανασυγκρότηση και η πληθυσμιακή ανάκαμψη των νησιωτικών οικισμών, προσκρούει στην ιδιωτικοποίηση μέσω ΤΑΙΠΕΔ των 14 περιφερειακών αεροδρομίων, στα οποία περιλαμβάνονται τα αεροδρόμια Σάμου και Μυτιλήνης καθώς και στην ιδιωτικοποίηση πάλι μέσω ΤΑΙΠΕΔ μέρους του λιμένα Χίου.

Για τις καταστροφικές επιπτώσεις της ιδιωτικοποίησης/εκποίησης των 14 αεροδρομίων κατατίθεται σχετικό κείμενο.

Λοιπή Τεχνική Υποδομή

Το πρόγραμμα «Αιγαίου Ζεύξις» απορρίπτεται. Θετική είναι η επιλογή εκμετάλλευσης του γεωθερμικού πεδίου και θερμοηλεκτρικών πηγών, επίσης θετικό το Σχέδιο Διαχείρισης Υδάτινων Πόρων Β. Αιγαίου. Ορθά επισημαίνεται η ανάγκη ολοκλήρωσης των ΧΥΤΑ.

ΕΝΟΤΗΤΑ : ΣΥΝΘΕΤΙΚΗ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΤΗΣ ΣΥΜΒΑΤΟΤΗΤΑΣ ΜΕ ΤΙΣ ΝΕΩΤΕΡΕΣ ΠΟΛΙΤΙΚΕΣ (ΕΘΝΙΚΕΣ ΚΑΙ ΕΥΡΩΠΑΪΚΕΣ) ΚΑΙ ΤΗΣ ΕΦΑΡΜΟΓΗΣ ΤΩΝ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΕΩΝ ΤΟΥ ΘΕΣΜΟΠΟΙΗΜΕΝΟΥ ΠΠΧΣΑΑ

Βαθμός συμβατότητας των κατευθύνσεων του θεσμοποιημένου ΠΠΧΣΑΑ με τον υπερκείμενο χωροταξικό σχεδιασμό και τις νεώτερες ευρωπαϊκές και εθνικές πολιτικές.

Συνάφεια των κατευθύνσεων του θεσμοποιημένου ΠΠΧΣΑΑ με τις αντίστοιχες του ΓΠΧΣΑΑ (Γενικό Πλαίσιο Χωροταξικού Σχεδιασμού και Αειφόρου Ανάπτυξης)

• Απαιτείται προσαρμογή στην ιεράρχηση του οικιστικού δικτύου
• Επίσης οι κατευθύνσεις του ΓΠΧΣΑΑ για τις μεταφορικές υποδομές διαφοροποιούνται από τις κατευθύνσεις του ισχύοντος ΠΠΧΣΑΑ.

Συνάφεια του ΠΠΧΣΑΑ με ΕΠΧΣΑΑ (Ειδικό Πλαίσιο Χωροταξικού Σχεδιασμού και Αειφόρου Ανάπτυξης)

Επισημαίνεται η ανάγκη προσαρμογής στα εξής

Ειδικό πλαίσιο για τον Τουρισμό

Τροποποιεί το πλαίσιο χωρικής πολιτικής στον παράκτιο χώρο στη Σάμου περιορίζοντας τις τουριστικές υποδομές σε κατηγορίες 4, 5 αστέρων.

• Κατατάσσει το μεγαλύτερο τμήμα του παράκτιου χώρου των νησιών στις Τουριστικά Αναπτυσσόμενες Περιοχές (σύνθετα τουριστικά καταλύματα, κ.λπ.).
• Ορίζει ειδικές κατευθύνσεις για κατοικημένα μικρά νησιά, ακατοίκητα μικρά και βραχονησίδες.
• Ορίζει ειδικές κατευθύνσεις για τις ορεινές περιοχές
• Προβλέπει ειδικές κατευθύνσεις για την ανάπτυξη εδικών μορφών τουρισμού (ιαματικός, φυσιολατρικός, πολιτισμικός, κ.λπ.).

Τα περισσότερα από τα παραπάνω προοιωνίζονται επιλογές υπέρ των μεγάλων τουριστικών εγκαταστάσεων και δόμηση σε ακατοίκητα νησιά και βραχονησίδες.

Εναρμόνιση με : Ειδικό Πλαίσιο για ΑΠΕ, βιομηχανία, υδατοκαλλιέργειες

Συνάφεια με άλλες εθνικές πολιτικές

Επισημαίνεται το θεσμικό πλαίσιο για την προώθηση της επιχειρηματικότητας που εισήγαγε ο αναπτυξιακός νόμος 3908/2011 όπως τροποποιήθηκε και ισχύει, το οποίο δημιουργεί ένα νέο πλαίσιο για τη χρηματοδότηση ιδιωτικών επενδύσεων με κίνητρα υψηλά για την Περιφέρεια Β. Αιγαίου και έμφαση στον τουρισμό. Απαιτούνται, όμως, προσαρμογές τόσο στο νέο αναπτυξιακό όσο και στο πλαίσιο που δημιούργησε η οικονομική ύφεση.

Επίσης απαιτείται αναθεώρηση και εξειδίκευση σε θέματα εθνικής πολιτικής περιβάλλοντος (βιοποικιλότητα) και ευρωπαϊκής πολιτικής με το Τοπίο. Επίσης ως προς τις αναπτυξιακές ευρωπαϊκές πολιτικές και το προγραμματικό πλαίσιο 2007-2013 και 2014-2020.

Ως προς τις αναπτυξιακές ευρωπαϊκές πολιτικές και το προγραµµατικό πλαίσιο 2007-2013 και 2014-2020, παρόλο ότι το ισχύον ΠΠΧΣΑΑ εγκρίθηκε πολλά χρόνια πριν τη διαµόρφωση των Ευρωπαϊκών και Εθνικών πολιτικών που ισχύουν σήµερα, οι κατευθύνσεις του, στο µεγαλύτερο µέρος τους δεν βρίσκονται σε διάσταση µε τα σηµερινά δεδοµένα. Ωστόσο απαιτείται µεγαλύτερη έµφαση στην έξυπνη, διατηρήσιµη και χωρίς αποκλεισµούς ανάπτυξη που προωθεί η συνθήκη «Ευρώπη 2020».

Αντίστοιχα, η διαµόρφωση του Εθνικού Σχεδίου Αναπτυξιακού Προγραµµατισµού 2014-2020, το οποίο βασίζεται στην «Ευρώπη 2020» ποσοτικοποιεί τους γενικούς στόχους ενώ η εξειδίκευση του στην Περιφέρεια Β. Αιγαίου περιλαµβάνει σαφείς αναφορές στην προσαρµογή στην κλιµατική αλλαγή, και στην προώθηση των βιώσιµων µεταφορών και άρση των εµποδίων σε βασικές υποδοµές δικτύων.

Τρόπος και βαθμός εφαρμογής των κατευθύνσεων και του προγράμματος δράσης του θεσμοθετημένου ΠΠΧΣΑΑ από τις υπηρεσίες και τους φορείς προγραμματισμού και ελέγχου έργων, δραστηριοτήτων και μελετών που έχουν σοβαρές επιπτώσεις στην οργάνωση του χώρου της περιφέρειας.

Η εφαρμογή των κατευθύνσεων του ΠΠΧΣΑΑ εμφανίζει σημαντικές υστερήσεις λόγω οικονομικής κρίσης, προγραμματικών αστοχιών και διοικητικών αδυναμιών.

Η οικονομική κρίση επιβράδυνε από το 2007 και μετά σε μεγάλο βαθμό τη χρηματοδότηση των περισσότερων δράσεων του ΠΠΧΣΑΑ.

Παρά το ότι τα στοιχεία για τον πληθυσμό και τους δείκτες απασχόλησης αφορούν σε προγενέστερες περιόδους μέχρι το 2011, η «Αξιολόγηση» εκτιμά ότι είναι δυνατή σε ένα βαθμό μία κατ’ αρχήν εκτίμηση των επιπτώσεων της οικονομικής κρίσης στις προοπτικές της Περιφέρειας και σημειώνει τη δραματική μείωση του ΑΕΠ της χώρας και της Περιφέρειας Β. Αιγαίου μετά το 2008 και την αύξηση της ανεργίας στην Περιφέρεια από 4,5% (2008) σε 21,7% (2012) καθώς και την πτωτική πορεία της Περιφέρειας σε όλους σχεδόν τους οικονομικούς και δημογραφικούς δείκτες και την υστέρηση ως προς την υλοποίηση των κατευθύνσεων και στόχων του Περιφερειακού Πλαισίου του τέθηκαν το 2003.

Χαρακτηριστικές ανατροπές που επέφερε η οικονομική κρίση είναι η εγκατάλειψη του πρωτογενούς τομέα και η μετανάστευση του ανδρικού κυρίως πληθυσμού. Δεν μπορεί ν’ αποκλειστεί η συνεχιζόμενη πτωτική πορεία της Περιφέρειας.

Επισημαίνεται, επίσης, προγραμματικές και διοικητικές αστοχίες.

ΕΝΟΤΗΤΑ : ΑΠΑΡΑΙΤΗΤΕΣ ΕΝΕΡΓΕΙΕΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΦΑΡΜΟΓΗ ΤΩΝ ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΩΝ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΕΩΝ ΤΟΥ ΘΕΣΜΟΘΕΤΗΜΕΝΟΥ ΠΠΧΣΑΑ ΣΥΜΦΩΝΑ ΜΕ ΤΟ ΣΥΝΟΛΟ ΤΩΝ ΝΕΩΤΕΡΩΝ ΠΟΛΙΤΙΚΩΝ

Προοπτικές για την αειφορική ανάπτυξη της Περιφέρεια Βορείου Αιγαίου

• Με βάση τα µέχρι σήµερα δεδοµένα, (που όµως δεν έχουν οριστικοποιηθεί καθώς η διαπραγµάτευση µε την Ε.Ε. βρίσκεται σε εξέλιξη) και την κατάταξη της περιφέρειας στην κατηγορία των περιφερειών µετάβασης, αναµένεται περιορισµένη εισροή δηµόσιων πόρων τη περίοδο µέχρι το 2020. Σηµειώνεται σχετικά ότι το νέο Σχέδιο Ανάπτυξης 2014-2020 αντί των επενδύσεων σε υποδοµές δίνει έµφαση στην βελτίωση της επιχειρηµατικότητας µε τη βοήθεια των νέων τεχνολογιών και στα µέτρα κοινωνικής συνοχής.

Ήδη σ’ αυτά τα σημεία διαφαίνεται η σημερινή απορρέουσα από τα τρία μνημόνια πραγματικότητα. Επιβεβαιώνεται η ύφεση μέχρι τουλάχιστον το 2020 ενώ η ανάπτυξη γίνεται αντιληπτή μέσω προσέλκυσης επενδυτών και ιδιωτικών επενδύσεων, για τις οποίες θα δοθεί «γη και ύδωρ».

Σ’ αυτό το θεσμικό περιβάλλον τίθενται από την «Αξιολόγηση» ορισμένοι στόχοι και προϋποθέσεις για την ανάπτυξη παραγωγικών δραστηριοτήτων. Για τους στόχους που τίθενται στον πρωτογενή, δευτερογενή και τριτογενή τομέα, η «Αξιολόγηση» διαπιστώνει ότι απαιτούνται μέτρα και δράσεις που θα στρέψουν την οικονομία σε κατά το δυνατόν μη επηρεαζόμενους από την οικονομική κρίση παραγωγικούς τομείς. Ορισμένες από τις κατευθύνσεις είναι σωστές, σε κάθε περίπτωση, όμως, απαιτούνται κεντρικές παρεμβάσεις οικονομικού και διοικητικού χαρακτήρα που θα κατευθύνουν την παραγωγή σε τομείς με συγκριτικά πλεονεκτήματα και δυνατότητες, πράγμα που δεν μπορεί να γίνει χωρίς ανάλογο κεντρικό και περιφερειακό σχεδιασμό και αντίστοιχους πόρους.

Πλην των παραγωγικών δραστηριοτήτων η «Αξιολόγηση», αναφέρεται στο Οικιστικό Δίκτυο, τη Μεταφορική Υποδομή, το ισχύον Θεσμικό Πλαίσιο Χρήσεων Γης, την αντιμετώπιση φυσικών και τεχνολογικών κινδύνων, επαναφέροντας ήδη γνωστές διαπιστώσεις και κατευθύνσεις.

Στρατηγικοί τομείς προτεραιότητας του αναθεωρημένου ΠΠΧΣΑΑ της Περιφέρειας Β. Αιγαίου.

Αναφέρονται 7 προτεραιότητες

Προτεραιότητα 1: Ισόρροπη – αειφόρος χωρική ανάπτυξη των παραγωγικών τοµέων

Προτεραιότητα 2: ∆ιάρθρωση και οργάνωση του οικιστικού δικτύου ώστε να αποτελέσει µοχλό ανάπτυξης, που θα διασφαλίζει παράλληλα την ποιότητα ζωής των κατοίκων

Προτεραιότητα 3: Προστασία και διαφύλαξη του φυσικού και πολιτιστικού περιβάλλοντος

Προτεραιότητα 4: Ανάπτυξη της µεταφορικής και άλλης τεχνικής υποδοµής για την επίτευξη της άρσης της αποµόνωσης, της τόνωσης της οικονομίας και της βελτίωσης της ποιότητας ζωής των κατοίκων

Προτεραιότητα 5: Αντιμετώπιση των προβλημάτων που δημιουργούν οι θεσµοθετηµένες χρήσεις γης

Προτεραιότητα 6: Βιώσιµη ανάπτυξη των μικρών νησιών

Προτεραιότητα 7: Αξιοποίηση του προγραµµατικού πλαισίου για την εφαρμογή του ΠΠΧΣΑΑ

Σ’ αυτούς περιλαμβάνονται συγκεντρωτικά κατευθύνσεις ήδη αναφερθείσες στην αρχική μελέτη με μεγαλύτερη συγκεκριμενοποίηση σε ορισμένα σημεία.

ΕΝΟΤΗΤΑ : ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ

Με βάση τα συμπεράσματα της αξιολόγησης δεν προκύπτει ανάγκη ριζικής αναθεώρησης του ισχύοντος ΠΠΧΣΑΑ ως προς τις βασικές στρατηγικές επιλογές που αφορούν την εξωστρέφεια της περιφέρειας, την ενδυνάµωση της οικονοµίας, την περιβαλλοντική προστασία και την ενεργειακή επάρκεια. Ωστόσο προκύπτει ανάγκη προσαρµογής επιλογών του ΠΠΧΣΑΑ στον νεότερο υπερκείµενο σχεδιασµό, ιδιαίτερα στους τοµείς των ανανεώσιµων πηγών ενέργειας, των µεταφορών, της διάρθρωσης της οικονοµίας, της διάρθρωσης του οικιστικού δικτύου, της περιβαλλοντικής προστασίας και της τόνωσης της επιχειρηµατικότητας και καινοτοµίας.

Με ή χωρίς αναθεώρηση το ΠΠΧΣΑΑ, που περιέχει και θετικές επισημάνσεις και προτάσεις, βρίσκεται στον αέρα λόγω των νέων οικονομικών και λοιπών μέτρων τα οποία απορρέουν από το τρίτο μνημόνιο και αφορούν μεταξύ άλλων στη σταδιακή αύξηση του ΦΠΑ στα νησιά. Η εφαρμογή του μνημονίου συνεπάγεται, επίσης, εκποίηση των αεροδρομίων που είναι καθοριστικά για την παραγωγική ανασυγκρότηση των νησιών, συνεχιζόμενη εξάρτηση από το εφοπλιστικό κεφάλαιο των θαλάσσιων συγκοινωνιών μεταξύ των νησιών και των νησιών με τον εθνικό και ευρωπαϊκό χώρο, αδυναμία υλοποίησης σημαντικών κατευθύνσεων στους παραγωγικούς τομείς λόγω υστέρησης της δημόσιας διοίκησης και ανεπάρκειας δημόσιων επενδύσεων/προϋποθέσεων για την ιδιωτική δραστηριότητα. Η κατά μνημόνιο «ανάπτυξη» θα εξαντλήσει τους φυσικούς πόρους και το περιβάλλον, η καταλήστευση των οποίων θεωρείται κίνητρο για τους επενδυτές, θα λειτουργήσει πολωτικά ανάμεσα στο μεγάλο κεφάλαιο τις μικρές επιχειρήσεις και τους επαγγελματίες, καταστρέφοντας μη ανταγωνιστικά κεφάλαια και αυτοαπασχολούμενους εργαζόμενους. Η μισθωτή εργασία θα περιοριστεί και θα χάσει βασικά δικαιώματα. Συνολικά το ΑΕΠ της Περιφέρειας του Β. Αιγαίου, που ήδη εμφανίζει υστέρηση σε σχέση με το σύνολο της χώρας, θα συρρικνωθεί περαιτέρω και η μετανάστευση την οποία διαπιστώνει το ΠΠΧΣΑΑ θα αυξηθεί.