Θέσεις της Λαϊκής Συσπείρωσης για ΕΣΔΑ και ΠΕΣΔΑ Β. Αιγαίου

 

 “Ως Λαϊκή Συσπείρωση θεωρούμε ότι η διαχείριση των απορριμμάτων με γνώμονα τις λαϊκές ανάγκες,  με σεβασμό στο περιβάλλον, στην υγεία, στους φυσικούς πόρους, στο λαϊκό εισόδημα, μόνο στο πλαίσιο ενός άλλου, ριζικά διαφορετικού δρόμου ανάπτυξης, με λαϊκή εξουσία και οικονομία, μπορεί να εξασφαλιστεί. 

    Σ’ αυτήν την κατεύθυνση παλεύουμε για τη βελτίωση της ποιότητας ζωής των εργαζομένων, προβάλλοντας και διεκδικώντας, σ’ότι αφορά στον  τομέα διαχείρισης των απορριμμάτων, το παρακάτω πλαίσιο αιτημάτων,: 

 ΟΧΙ στην εμπορευματοποίηση της διαχείρισης των απορριμμάτων.

 ΟΧΙ στη μετατόπιση των βαρών στις πλάτες των λαϊκών στρωμάτων μέσα από τα ανταποδοτικά τέλη και με οποιονδήποτε άλλο τρόπο όπως το χαράτσι «τέλος ταφής» και το «πληρώνω όσο πετάω». 

 ΟΧΙ  στη ιδιωτικοποίηση, στις ΣΔΙΤ και στις συμβάσεις παραχώρησης. 

 Απόλυτη διασφάλιση όλων των εργαζόμενων και σ’ αυτόν τον τομέα,  χωρίς όρους και προϋποθέσεις, με πλήρη εργασιακά δικαιώματα.

 

Ειδικότερα σχετικά με τον Εθνικό Σχεδιασμό Διαχείρισης των Αποβλήτων:

  Απαιτείται η διαμόρφωση ενός νέου σχεδιασμού διαχείρισης σε Πανελλαδικό επίπεδο, των αποβλήτων ,  που θα   περιλαμβάνει :

 α.  Καθορισμό και ιεράρχηση των προτεραιοτήτων, με πρώτο την πρόληψη της παραγωγής απορριμμάτων. Ακολουθεί  η ανακύκλωση με διαλογή στην πηγή των συσκευασιών, των μετάλλων, του έντυπου χαρτιού και του οργανικού κλάσματος (βιοαποβλήτων) με κομποστοποίηση και κατόπιν η μηχανική ανακύκλωση ενός μικρού σχετικά μέρους του υπολειμματικού ρεύματος των σύμμεικτων αποβλήτων. Το μέρος των σύμμεικτων  που δεν υπόκειται σε επεξεργασία καθώς και τα υπολείμματα των μονάδων επεξεργασίας των σύμμεικτων και των προδιαχωρισμένων ρευμάτων να οδηγούνται σε χώρους ασφαλούς υγειονομικής ταφής  (ΧΥΤΑ). 

 β. Σύγχρονη ορθολογική και ασφαλής αποκομιδή (συλλογή και τοπική μεταφορά) των απορριμμάτων από τις υπηρεσίες του κάθε δήμου και  εξασφάλιση σύγχρονου εξοπλισμού και υποδομής.   Είναι απαραίτητο να εξετάζεται κάθε φορά, με συνδυασμένα κριτήρια, η κατασκευή σταθμών μεταφόρτωσης (ΣΜΑ). 

 γ. Ειδική μέριμνα οφείλεται στους χώρους ανεξέλεγκτης διάθεσης αποβλήτων (ΧΑΔΑ) για την ουσιαστική και άμεση αποκατάσταση όλων, και όχι την απλή επιχωμάτωση, με βάση συγκεκριμένο χρονοδιάγραμμα έργων που θα τηρείται και χρηματοδότηση από κεντρικούς δημόσιους πόρους, κοινοτικούς και εθνικούς. 

 δ. Καθορισμό των κριτηρίων καταλληλότητας σε κάθε Περιφέρεια, ξεχωριστά ανά είδος εγκατάστασης, και σύνταξη χαρτών με τις περιοχές αποκλεισμού. Καθορισμό των κριτηρίων αξιολόγησης, ξεχωριστά ανά είδος εγκατάστασης, για τη βαθμολόγηση των υποψηφίων χώρων προκειμένου να επιλεγεί ο πλέον πρόσφορος για την εξυπηρετούμενη περιοχή με σαφή και δεσμευτικό οδηγό για τη βαθμολόγηση που αντιστοιχεί στο κάθε κριτήριο. 

Δεν θα πάψουμε να αποκαλύπτουμε  ότι σε ένα μεγάλο βαθμό υπαίτια για τη δυσκολία εξασφάλισης κατάλληλων χώρων, είναι η πολιτική γης των αστικών κομμάτων, που οδήγησε στην καταπάτηση, οικοπεδοποίηση, εμπορευματοποίησή και ξεπούλημα στο μεγάλο κεφάλαιο, τεράστιων εκτάσεων δημόσιας γης.

  ε. Αντιμετώπιση του ιδιαίτερου προβλήματος των μικρότερων νησιών με θέσπιση κανόνων και παροχή εξοπλισμού για τη θαλάσσια μεταφορά προδιαχωρισμένων στην πηγή ξηρών υλικών αλλά και σύμμεικτων αποβλήτων για νησιά με πολύ μικρό πληθυσμό. 

  στ. Ενσωμάτωση στον Εθνικό Σχεδιασμό των παραπάνω κατευθύνσεων σε όλα τα ρεύματα των αποβλήτων. Σημαντική μέριμνα πρέπει να δίνεται στην ολοκληρωμένη διαχείριση των επικίνδυνων αποβλήτων, ιδιαίτερα των βιομηχανικών λόγω της διαπιστωμένης ασυδοσίας των παραγωγών τους, οι οποίοι οφείλουν πλέον να αποδεικνύουν σε κάθε έλεγχο τη σύννομη διαχείριση των αποβλήτων  τους, από τη δημιουργία τους μέχρι την τελική επεξεργασία τους, και να καλύπτουν το σύνολο των σχετικών δαπανών. 

  ζ. Ουσιαστική ενίσχυση σε αριθμό, εξοπλισμό και οργάνωση του έμψυχου δυναμικού που εργάζεται στις εγκαταστάσεις και δραστηριότητες σε όλες τις φάσεις διαχείρισης των αποβλήτων, σε συνθήκες που να προστατεύουν την υγεία και την ασφάλειά τους καθώς και όλα τα εργασιακά τους δικαιώματα. Αντίστοιχη ενίσχυση του προσωπικού άσκησης περιβαλλοντικού ελέγχου με τους ίδιους πιο πάνω όρους εργασίας στο δημόσιο, καθώς και πλήρη διασφάλιση των όρων για την ανεμπόδιστη άσκηση του υπηρεσιακού τους αντικειμένου, ιδιαίτερα στις ιδιωτικές εγκαταστάσεις. 

     Σε κάθε, όμως περίπτωση για μας είναι ξεκάθαρο: Με ΣΔΙΤ ή χωρίς αυτές, με κεντρική ή με αποκεντρωμένη διαχείριση, με τοπικά σχέδια ή με περιφερειακό σχεδιασμό με τη μια ή την άλλη μέθοδο διαχείρισης και πάλι κερδισμένο θα είναι το κεφάλαιο, αν δεν πάρει την υπόθεση στα χέρια του το μαζικό κίνημα με ξεκάθαρους ταξικούς στόχους στο πλαίσιο της συνολικότερης πάλης του, στο δρόμο του αγώνα να γίνουν οι εργαζόμενοι αφέντες του πλούτου που παράγουν.

  Με αυτό το πλαίσιο έχουμε τοποθετηθεί απέναντι στον αντιλαϊκόν Εθνικό Σχέδιο Διαχείρισης Αποβλήτων (ΕΣΔΑ)  της συγκυβέρνησης ΣΥΡΙΖΑ – ΑΝΕΛ, που μόλις πριν λίγες μέρες έσπευσε να  επισημοποιήσει (δημοσίευση στο ΦΕΚ 15/12/2015) με Πράξη του Υπουργικού Συμβουλίου.  

Με το ίδιο πλαίσιο τοποθετούμαστε και απέναντι στον   ΠΕΣΔΑ  Βορείου  Αιγαίου, κατ’ εικόνα και ομοίωση του ΕΣΔΑ:

1. Όπως στον ΕΣΔΑ έτσι και στον ΠΕΣΔΑ, βασική επιδίωξη παραμένει η εξυπηρέτηση των συμφερόντων του κεφαλαίου: Πχ.Στην παρ.11.4 («Χρηματοδοτικά Μέσα») + παρ.11.4.2, ξεκαθαρίζεται ότι μεταξύ των πηγών χρηματοδότησης περιλαμβάνονται:  Η «μόχλευση ιδιωτικών κεφαλαίων», διατύπωση που παραπέμπει ευθέως σε ΣΔΙΤ και σε συμβάσεις παραχώρησης και  «Ιδιωτικές Επενδύσεις».

   «Μ’ ένα σμπάρο δυο τρυγόνια»: και κερδοφόρα διέξοδος στα λιμνάζοντα  κεφάλαια και ευθεία ιδιωτικοποίηση σημαντικών τομέων της καθαριότητας. Λίγο παρακάτω, ως βασική παράμετρος «για την επιλογή του βέλτιστου χρηματοδοτικού σχήματος» αναφέρεται και η «οικονομική αποδοτικότητα της επιλεγμένης μεθόδου διαχείρισης στερεών αποβλήτων για την προσέλκυση ιδιωτικών κεφαλαίων» !!.

  Αλλά και στο Σχέδιο Απόφασης του ΠΕΣΔΑ ( Κεφάλαιο 12 της Μελέτης) μεταξύ των «στόχων για τη διαχείριση των αποβλήτων περιλαμβάνεται και η «συμμετοχή του ιδιωτικού φορέα στους τομείς που παρουσιάζουν επενδυτικό ενδιαφέρον».

 

2. Στην ίδια παράγραφο 11.4 σημαντικό μέρος του κόστους επένδυσης, μαζί και το σύνολο του αυξημένου λειτουργικού κόστους, φορτώνονται στις πλάτες της λαϊκής οικογένειας με μια «αθώα» από πρώτη ματιά αναφορά, σύμφωνα με την οποία στις πηγές χρηματοδότησης των έργων του ΠΕΣΔΑ περιλαμβάνονται και οι «πόροι των ΟΤΑ της Περιφέρειας», που, ως γνωστόν, προέρχονται, στην προκείμενη περίπτωση, από τα ανταποδοτικά τέλη καθαριότητας. Πρόκειται για εφαρμογή της ευρωενωσιακής αρχής «ο ρυπαίνων πληρώνει», η οποία τώρα εμπλουτίζεται ελέω ΕΣΔΑ με πρόσθετη αφαίμαξη του λαϊκού εισοδήματος μέσω εργαλείων όπως «το τέλος ταφής», το «πληρώνω όσο πετάω» και αγνώστου ακόμη ταυτότητας περιβαλλοντικούς φόρους. 

3. Παραμένει η «θηλιά»  της ΕΕΑΑ ΑΕ γύρω από τους δήμους. Και αυτό τη στιγμή που από πολλές κατευθύνσεις αναγνωρίζεται ότι απέτυχε στην προώθηση της ανακύκλωσης των συσκευασιών και στέρησε αυθαίρετα την οφειλόμενη χρηματοδότηση προς τους δήμους για την κάλυψη της πρόσθετης δαπάνης από τη συλλογή και μεταφορά του περιεχομένου των μπλε κάδων. Κατάσταση για την οποία έχουν διαχρονικά σοβαρές ευθύνες και οι εκάστοτε διοικήσεις της ΚΕΔΕ που συμμετέχει στο κεφάλαιο και τη διοίκηση της ΕΕΑΑ ΑΕ χωρίς καμιά ουσιαστική παρέμβαση υπέρ των δήμων.

4. Σε αντίθεση με το προηγούμενο σχέδιο ΠΕΣΔΑ όπου δίνονταν υπερβολικό βάρος στην επεξεργασία των απορριμμάτων ως σύμμεικτων, τώρα οι αντίστοιχες μονάδες καταργούνται και όλο το βάρος πέφτει στην ανακύκλωση με διαλογή στην πηγή, με την υγειονομική ταφή να υποδέχεται μόνο το 30% επί του συνόλου των απορ/των, κύρια υπολείμματα της επεξεργασίας των χωριστών ρευμάτων. Αυτό «επιτυγχάνεται» (αλλά μόνο στη σφαίρα της φαντασίας) με τη θέσπιση εξωπραγματικών «στόχων σχεδιασμού» ανακύκλωσης για το 2020, της τάξης του 85% (!!) για τα ξηρά ανακυκλώσιμα (πίν. σελ. 7 του σχεδίου  Απόφασης του ΠΕΣΔΑ). Παρόμοια και για τα βιοαπόβλητα τίθεται ο στόχος για χωριστή συλλογή του 70% για το 2020, όταν ο εθνικός στόχος είναι 40%. Πρόκειται για επικίνδυνους εξωραγματικούς χειρισμούς καθώς έτσι υποβαθμίζονται οι ανάγκες σε ΧΥΤΑ.

 5. Σοβαρά ερωτήματα δημιουργεί το απαράδεκτα «πλαδαρό» χρονοδιάγραμμα των έργων υλοποίησης του ΠΕΣΔΑ, ακόμη και σε περιπτώσεις κατεπείγουσες. Χαρακτηριστική, αλλά όχι μοναδική, είναι η περίπτωση της Ικαρίας, όπου στο σχέδιο Απόφασης (Κεφ. 12) προβλέπει 5 μήνες για την εκπόνηση της μελέτης και 28 μήνες για τη διεξαγωγή του διαγωνισμού και την κατασκευή του ΧΥΤΑ,   η ολοκλήρωση της οποίας τοποθετείται στο τέλος Αυγούστου του 2018!  Στο ζήτημα αυτό πρέπει να δοθούν εξηγήσεις, αλλά και να μειωθούν οι προτεινόμενοι χρόνοι.  Επίσης πρέπει να διευκρινιστεί από τις υπηρεσίες της περιφέρειας  γιατί δεν έχει προχωρήσει η διαδικασία του προσδιορισμού τιμής μονάδος, για την απαλλοτρίωση των απαιτούμενων εκτάσεων για την κατασκευή  του ΧΥΤΑ Ικαρίας. (Σχετικό ερώτημα κατέθεσε ο Δήμος Ικαρίας  με το υπ  Αρ. Πρ: 2647- 23/4/2015).   Τέλος η Περιφέρεια πρέπει να παρέμβει ενεργά στο ΣΤΕ για να εκδικαστεί επιτελούς η προσφυγή (πήρε νέα αναβολή με ευθύνη του ΣΤΕ), που έχει γίνει από δυο συλλόγους της περιοχής, ώστε να απεμπλακεί νομικά η υπόθεση της κατασκευής του ΧΥΤΑ Ικαρίας.

 

6. Στο σχέδιο Απόφασης (Κεφ. 12- σελ 29 στο σημείο που γίνεται αναφορά σε κρίσιμα σημεία που αφορούν το κάθε νησί) αναφέρεται σχετικά με την Ικαρία: «….στο γήπεδο όπου θα εγκατασταθεί ο ΧΥΤ. Εκεί θα εγκατασταθεί δεματοποιητής των υπολειμμάτων. τα δεματοποιημένα υπολείμματα θα αποθηκεύονται προσωρινά μέχρι την κατασκευή του ΧΥΤ όπου και θα μεταφερθούν στη λεκάνη αποθήκευσης». Υπενθυμίζουμε ότι ο  Δήμος Ικαρίας με την 161/2014 απόφαση του Δ.Σ (που δεν αναφέρεται στα  έγγραφα που έχουν ληφθεί υπ οψιν)  έχει εκφράσει την διαφωνία του με την πρακτική της δεματοποίησης. Στην ίδια σελίδα  αναφέρεται:         « Μέχρι την κατασκευή των υποδομών, και σύμφωνα με το Οριστικό Σχέδιο Δράσης αντιμετώπισης της οριστικής παύσης εναπομεινάντων ενεργών ΧΑΔΑ στις περιφέρειες Βορείου και Νοτίου Αιγαίου, της Αποκεντρωμένης Διοίκησης Αιγαίου, τα ΑΣΑ θα μεταφέρονται στο ΧΥΤΑ Φούρνων, σε συνδυασμό με δράσεις διαλογής στην πηγή και ανακύκλωσης». Υπενθυμίζουμε ότι ο  Δήμος Ικαρίας  τοποθετούμενος  στην σύσκεψη για την αντιμετώπιση του προβλήματος των ΧΑΔΑ στο Αιγαίο (28/4/2015 Αρ. Πρ: 2935), τόνιζε σχετικά με την δυνατότητα  να υλοποιηθεί  αυτός  ο σχεδιασμός: «.. πως η δυνατότητα μεταφοράς των απορριμμάτων σε άλλη διαχειριστική ενότητα σε επίπεδο  σχεδιασμού, και σε τεχνικό επίπεδο, μπορεί να γίνει όμως πρέπει να διευθετηθούν τα θεσμικά ζητήματα που προαναφέρθηκαν αλλά και το θέμα του κόστους  μεταφοράς  των  απορριμμάτων  σε  άλλη  διαχειριστική  ενότητα». Αυτό δεν γίνεται ούτε στο «Οριστικό Σχέδιο Δράσης» της Αποκεντρωμένης Διοίκησης Αιγαίου, ούτε  στην αναθεώρηση του ΠΕΣΔΑ Βορείου Αιγαίου.

7..Εμφανής είναι η πίεση που ασκήθηκε στους μελετητές για την ταχεία ολοκλήρωση της Μελέτης, όπως προκύπτει από αρκετές αβλεψίες που εμφυλοχώρησαν και πάρθηκαν υπόψη. Π.χ. σε κάποια σημεία ως «ισχύον ΕΣΔΑ» αναφέρεται και λαμβάνεται αυτό του 2003 και ως «νέο ΕΣΔΑ» το σχέδιο του 2014.

8. Σε σχέση με τις λοιπές επιλογές σχεδιασμού της μελέτης διαφωνούμε σε αρκετά σημεία με πιο βασικό το μεγάλο πλήθος των μικρού μεγέθους μονάδων διαχείρισης όπως:  5 ΣΜΑ στη Λέσβο, 3 ΣΜΑ στην Ικαρία, 3 μονάδες βιολογικής επεξεργασίας σε Λέσβο, 3 μικρές μονάδες βιολογικής επεξεργασίας στην Ικαρία. Επίσης η χρήση του εξειδικευμένου εξοπλισμού οικιακής κομποστοποίησης τίποτα το ουσιαστικό δεν προσφέρει, ενώ απορροφά σημαντικούς πόρους.

  Με βάση τα παραπάνω καταψηφίζουμε την συζητούμενη μελέτη του ΠΕΣΔΑ  (και τη σχετική ΣΜΠΕ) και καλούμε τους κατοίκους της Περιφέρειάς μας να κάνουν δική τους υπόθεση και τον αγώνα ενάντια στις αντιλαϊκές, εχθρικές προς το περιβάλλον και τη δημόσια υγεία επιλογές κυβέρνησης και Περιφέρειας,  που μόνο τα κέρδη του κεφαλαίου υπηρετούν και στον τομέα της διαχείρισης των αποβλήτων.”