Η δομή-φυλακή στη Βάστρια βρίσκει σε «τοίχο»
Από την απόφαση του Συμβουλίου της Επικρατείας εξαρτάται πλέον η συνέχιση ή μη των έργων για την κατασκευή της Κλειστής Ελεγχόμενης Δομής στη Βάστρια της Λέσβου. Εντός των επόμενων ημερών αναμένεται η απόφαση σχετικά με την αίτηση αναστολής και την αίτηση προσωρινής διαταγής για την αναστολή εκτέλεσης του έργου και ειδικότερα των επεμβάσεων σε διάνοιξη δρόμου 2.250 τ.μ. και επέμβασης σε δασική έκταση 71.250 τ.μ. που έχουν καταθέσει από κοινού η Περιφέρεια Βορείου Αιγαίου και οι τοπικές κοινότητες Κώμης και Νέων Κυδωνιών Λέσβου και αφορά την απόφαση χωροθέτησης της δομής.
Για άγνωστους λόγους η εκδίκαση της υπόθεσης έχει καθυστερήσει αρκετά. Η αίτηση αναστολής κατατέθηκε στις 19 Ιουλίου, αλλά οι προσφεύγοντες επικαλούνται πολλούς και σοβαρούς λόγους που τεκμηριώνουν την ανάγκη να υπάρξει κατεπειγόντως απόφαση. Η Βάστρια αποτελεί το κέντρο ενός παρθένου δάσους στο κέντρο του νησιού που απλώνεται από το βορειοανατολικό άκρο έως και το νότιο-νοτιοδυτικό 350.000 στρεμμάτων έκτασης, ίσης δηλαδή με αυτήν της Σάμου.
Εκεί στο κέντρο και σχεδόν στο υψηλότερο σημείο του δάσους επέλεξε ο υπουργός Μετανάστευσης και Ασύλου, Νότης Μηταράκης, να χωροθετήσει μια δομή 3.000 στρεμμάτων και χωρητικότητας 5.000 ανθρώπων, ανοίγοντας νέους δρόμους και δημιουργώντας εγκαταστάσεις εκ του μηδενός. Φρόντισε ταυτόχρονα να παρακάμψει κάθε νομοθεσία περιβαλλοντικής προστασίας, εκθέτοντας έτσι σε τεράστιο κίνδυνο πυρκαγιάς το μεγαλύτερο δάσος του Αιγαίου και σε κίνδυνο αφανισμού ολόκληρη τη Λέσβο. Χαρακτηριστικό είναι ότι στην πρόσφατη φωτιά στα Βατερά Λέσβου ο κύριος στόχος των δυνάμεων πυρόσβεσης ήταν να συγκρατηθεί το πύρινο μέτωπο εκτός των νότιων ορίων του δάσους, αφού μια επέκταση της πυρκαγιάς εντός του θα σήμαινε την απόλυτη καταστροφή για όλο το νησί.
Αν κατασκευαστεί η δομή, το ενδεχόμενο αυτό θα είναι πιο πιθανό από ποτέ είτε λόγω ατυχήματος είτε λόγω εμπρησμού, θέτοντας σε άμεσο κίνδυνο πολλούς οικισμούς, αμέτρητα στρέμματα ελαιώνες που εφάπτονται με το δάσος και βέβαια ανθρώπινες ζωές.
Επίσης ο χώρος της δομής αποτελεί Καταφύγιο Αγριας Ζωής (ΚΑΖ) και συνορεύει με περιοχή Natura 2000 (αν και όντας ΚΑΖ θα έπρεπε να χαρακτηρίζεται επίσης Natura). Εντός της δομής διέρχεται ρέμα, ενώ στις παρυφές της χωροθετημένης έκτασης γνωρίζουμε πλέον ότι εκεί φωλιάζει ένα από τα μόλις εφτά καταγεγραμμένα ζευγάρια του σπάνιου για τα ελληνικά δεδομένα, αλλά και για τα δεδομένα της Μεσογείου, είδους του μαυροπελαργού.
Ντρίμπλες Μηταράκη
Από την πλευρά του ο υπουργός, γνωρίζοντας ότι ήταν αδύνατον να στηριχθεί η κατασκευή δομής τέτοιας έκτασης βάσει της προϋπάρχουσας νομοθεσίας, ξεκίνησε να ξηλώνει το νομοθετικό πλαίσιο και να το φέρνει στα μέτρα του.
Αρχικά είδαμε να εκδίδεται άδεια επέμβασης στο δασικό τμήμα της δομής μόνο κατόπιν κατεπείγουσας εντολής του γενικού γραμματέα Δασών, αφού το Δασαρχείο Λέσβου καθυστερούσε να την εκδώσει αντιλαμβανόμενο τις συνέπειες μιας επέμβασης τέτοιας έκτασης στο δάσος. Παράλληλα αφαίρεσε από τη νομοθεσία την υποχρέωση του Δημοσίου για σύνταξη Μελέτης Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων των συνοδών έργων οδοποιίας για προσφυγικές δομές και την έγκριση τους από τις Περιφέρειες. Η αρμοδιότητα αυτή περνάει πλέον στην Τεχνική Υπηρεσία του υπουργείου Μετανάστευσης και Ασύλου, όπως και αυτή της οριοθέτησης ρεμάτων μιας και στο σημείο της δομής διέρχεται ρέμα. Με λίγα λόγια ο ελεγχόμενος θα είναι και ο ελεγκτής στην προκειμένη περίπτωση.
Πρόσφατα όμως η ολομέλεια του ΣτΕ με την 1285/2022 απόφασή της ακύρωσε την υπουργική απόφαση 2902/2020 με την οποία ορίστηκε ότι δεν απαιτείται περιβαλλοντική αδειοδότηση (Μελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων) για δομές χωρητικότητας μέχρι 5.000 ατόμων, εφόσον αυτές κατατάσσονται στην κατηγορία Β ως έργα με μικρές επιπτώσεις στο περιβάλλον. Μάλιστα η εν λόγω απόφαση ακύρωσε την άδεια κατασκευής αντίστοιχης δομής στην περιοχή Θερμοπυλών του Δήμου Λαμιέων καθώς η Μελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων θα πρέπει να προηγείται οποιασδήποτε άλλης πράξης, δημιουργώντας έτσι σαφές δεδικασμένο που αυτομάτως ακυρώνει την άδεια κατασκευής της Βάστριας.
Τότε το υπουργείο επανήλθε και ανακοίνωσε ότι αναπροσάρμοσε τη χωρητικότητα της δομής στις 3.000 θέσεις και άρα δεν χρειάζεται Μελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων. Με δεδομένο όμως ότι η έκταση της κύριας δομής παραμένει ίδια, η αλλαγή της χωρητικότητας είναι αδιαφανής και εν τέλει έωλη.
Ωστόσο ο κ. Μηταράκης δεν έμεινε μόνο σε αυτό. Φρόντισε η Μελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων για τη μειωμένη χωρητικότητα να προβλέπει την τοποθέτηση δεύτερου ορόφου στα κοντέινερ, που θα επιτρέψει στο μέλλον να αυξήσει τη δυναμικότητά της έως και τον αριθμό των 7.000 ατόμων!
Σύμφωνα μάλιστα με τον δικηγόρο των προσφευγόντων, Λουκά Αποστολίδη, τ. αντιπρόεδρο της Βουλής, σε άρθρο του στο dikastiko.gr η ακύρωση του έργου είναι μονόδρομος για το ΣτΕ.
«Το κατεπείγον των αιτήσεων αυτών στοιχειοθετείται αφενός στο γεγονός ότι οι επεμβάσεις αυτές είναι μη αναστρέψιμες και αφετέρου διότι η Ολομέλεια του ΣτΕ έχει αποφανθεί (Ολ. ΣτΕ 1285/22) σε ad hoc υπόθεση (σ.σ. δομή Θερμοπυλών), με συντριπτική πλειοψηφία, ότι δεν εξαιρούνται από την περιβαλλοντική άδεια οι δομές φιλοξενίας, όταν στη χωροθέτηση της δομής δεν υπάρχουν υποδομές των βασικών δικτύων ύδρευσης, ηλεκτρισμού, αποβλήτων, οδοποιίας, χωματουργίας, χωματουργικές εργασίες κ.ά. Στην προκειμένη περίπτωση στη Βάστρια δεν υπάρχει ουδεμία υποδομή σε παρθένο δάσος που γειτονεύει με περιοχή NATURA. Δυστυχώς έχουν ήδη γίνει εκτεταμένες χωματουργικές εργασίες. Με την αίτηση ακύρωσης και αναστολής επιδιώκουμε να ακυρωθούν οι προσβαλλόμενες πράξεις […] χωρίς περιβαλλοντική αδειοδότηση».
