Ανταρσία στο Αιγαίο για το Περιφερειακό Πλαίσιο Χωροταξικού Σχεδιασμού της Περιφέρειας Β. Αιγαίου

Σε σχέση με το Περιφερειακό Πλαίσιο Χωροταξικού Σχεδιασμού που ήρθε στο Περιφερειακό Συμβούλιο για γνωμοδότηση εκτάκτως τη Δευτέρα το μεσημέρι, ως Ανταρσία στο Αιγαίο έχουμε να παρατηρήσουμε τα εξής:

Προφανώς κάθε οργανωμένη κοινωνία που θέλει να προοδεύσει χρειάζεται κεντρικό σχεδιασμό και οργάνωση των κοινωνικών και οικονομικών δραστηριοτήτων. Το ζήτημα είναι να δούμε σε ποια κατεύθυνση κινείται ο προτεινόμενος σχεδιασμός και κατά πόσο ανταποκρίνεται στις ανάγκες των εργαζομένων και της κοινωνίας.

Όσον αφορά τη διαδικασία, το συγκεκριμένο Περιφερειακό Πλαίσιο Χωροταξικού Σχεδιασμού (ΠΠΧΣ) της ΠΒΑ ήρθε για συζήτηση με τη διαδικασία του κατεπείγοντος, χωρίς να έχει ολοκληρωθεί η κοινωνική διαβούλευση, μετά από κυβερνητικό εκβιασμό στα πλαίσια της ψήφισης των προαπαιτούμενων για την έγκριση της νέας δόσης. Η ΠΒΑ θα έπρεπε να επιστρέψει πίσω τον εκβιασμό. Οι τοπικές κοινωνίες αγνοούν τη σημασία του σχεδιασμού αυτού και έτσι απουσιάζει κάθε στοιχείο δημοκρατικού προγραμματισμού.

Επί της ουσίας τώρα, η ΠΒΑ δεν έχει καθοριστικό ρόλο αλλά απλώς γνωμοδοτεί για το ΠΠΧΣ του Β. Αιγαίου, την ίδια στιγμή που οι υπουργοί της κυβέρνησης μπαινοβγαίνουν στο Χίλτον για να πάρουν τις σχετικές οδηγίες από το κουαρτέτο. Με αυτήν την έννοια, όλοι καταλαβαίνουμε σε ποια κατεύθυνση θα κινείται το ΠΠΧΣ. Έχουμε εξάλλου και εμπειρία από χωροταξικούς σχεδιασμούς σε αυτή τη χώρα, οι οποίοι είτε δεν ολοκληρώνονται ποτέ (π.χ. οικιστική ανάπτυξη της Νότιας Μυτιλήνης) είτε συστηματικά καταστρατηγούνται για να εξυπηρετηθούν επιχειρηματικά συμφέροντα. Το συγκεκριμένο άλλωστε ΠΠΧΣ είναι το «χωροταξικό για τους πολλούς», αφού η ελίτ, η οικονομική ολιγαρχία, έχει τα δικά της χωροταξικά εργαλεία, τα λεγόμενα Ειδικά Χωροταξικά, με τα οποία αντί να προσαρμόζονται τα επενδυτικά σχέδια στη νομοθεσία, προσαρμόζεται η νομοθεσία στα επενδυτικά σχέδια. Αν θα έπρεπε να ξεκινήσει από κάπου η συζήτηση για το ΠΠΧΣ θα ήταν από το αίτημα να καταργηθούν τα Ειδικά Χωροταξικά που εξυπηρετούν προκλητικά τις λεγόμενες «στρατηγικές επενδύσεις» και τις επιδιώξεις του μεγάλου κεφαλαίου.

Διαφωνούμε λοιπόν με το ΠΠΧΣ που προτάθηκε γιατί αυτό υποτάσσεται στους νόμους της αγοράς και της κερδοφορίας του κεφαλαίου, είναι άρρηκτα δεμένο με την γενικότερη τάση εμπορευματοποίησης της γης και τις ιδιωτικοποιήσεις, γιατί εντέλει αναθεωρεί προς το δυσμενέστερο το όποιο πλαίσιο προστασίας είχε κερδηθεί στο παρελθόν για την προστασία του περιβάλλοντος. Δεν πρέπει να παραγνωρίζουμε εξάλλου και ότι το ΠΠΧΣ δεν διαμορφώνεται εν κενώ, αλλά είναι συνδεδεμένο με την κεντρική πολιτική σκηνή και ειδικότερα είναι ευθέως υποταγμένο στους στόχους, τις επιδιώξεις και τις χρηματοδοτήσεις του εκάστοτε ισχύοντος Μεσοπρόθεσμου Πλαισίου Δημοσιονομικής Στρατηγικής, δηλ. δεμένο με τα εσαεί μνημόνια. Ένα αξιοπρεπές ΠΠΧΣ θα προϋπόθετε μια αλλαγή πολιτικής απέναντι στην οικονομική κρίση, την ανυπακοή στους δανειστές, την κατάργηση των μνημονίων, την κατάργηση προηγούμενων δήθεν «αναπτυξιακών νόμων» (π.χ. fast track) κ.λπ..

Μερικά παραδείγματα από το Β. Αιγαίο:

1. Μένει ανοιχτό το πεδίο για τη δημιουργία φαραωνικών διαστάσεων βιομηχανικών αιολικών πάρκων, επενδύσεις που έχουν αποδειχθεί καταστροφικές για το περιβάλλον λ.χ. της Δυτικής Λέσβου καθώς και για την πρωτογενή παραγωγή και τη ζωή των κατοίκων των χωριών που έχουν την ατυχία να βρίσκονται κοντά στις ανεμογεννήτριες.
2. Υπάρχουν μέτρα ενίσχυσης των τσιφλικάδων (λ.χ. branding), τη στιγμή που ΚΑΠ, φορολογία και ασφαλιστικό εξοντώνουν την πλειοψηφία των μικρομεσαίων αγροτών.
3. Προβλέπονται μέτρα προώθησης της υδατοκαλλιέργειας σε βάρος της παράκτιας και μέσης αλιείας αλλά και με όλους τους περιβαλλοντικούς κινδύνους που αυτή ενέχει.
4. Η προστασία της αγροτικής γης παραπέμπεται για το μέλλον, ενώ θα έπρεπε να αντιμετωπιστεί παράλληλα με τον σχεδιασμό για την οικιστική ανάπτυξη ώστε να μην ανεβάσει σε δυσθεώρητα ύψη το κόστος της κατοικίας, πλήττοντας τα χαμηλότερα στρώματα.
5. Υποτιμάται η σημασία της βιομηχανικής και βιοτεχνικής παραγωγής καθώς και η ανάγκη δημιουργίας νέων κλάδων, κυρίως στους τομείς των νέων τεχνολογιών, της παραγωγής προϊόντων που σχετίζονται με τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας και με την ανακύκλωση υλικών.
6. Επαναλαμβάνει τα γνωστά ευχολόγια για τα μεταφορικά και συγκοινωνιακά δίκτυα, τη στιγμή που τα εργαλεία αυτά περνάνε ή βρίσκονται ήδη στα χέρια ιδιωτών (ακτοπλοϊκές και αεροπορικές γραμμές, αεροδρόμια, λιμάνια κ.λπ.).

Συμπερασματικά, το νέο ΠΠΧΣ όχι μόνο δεν δίνει λύσεις στα προβλήματα των τοπικών κοινωνιών και δεν δημιουργεί προοπτικές βελτίωσης της ζωής των κατοίκων του Β. Αιγαίου αλλά είναι σαφέστατα προσανατολισμένο στις ανάγκες της κερδοφορίας του κεφαλαίου, ενσωματώνοντας όλες τις αναδιαρθρώσεις που απαιτεί η Ευρωπαϊκή Ένωση. Η ΠΒΑ θα έπρεπε να επιστρέψει πίσω τον σχεδιασμό αυτό και να ξεκινήσει μια νέα πραγματική, λαϊκή διαβούλευση από τα κάτω, με ουσιαστική ενημέρωση των τοπικών κοινωνιών κι όχι με μια συνάντηση σε κάθε νομό για ενημέρωση των δημάρχων και των υπηρεσιών των δήμων. Οι τοπικές κοινωνίες μπορούν να αποφασίσουν για την κοινωνικά πιο αποτελεσματική χωροθέτηση, με ουσιαστική γνώση του τόπου τους, μπορούν να αποφασίσουν εντέλει οι ίδιες για τις ζωές τους και το μέλλον τους.