Πάρκο Απολιθωμένου Δάσους: Ένας βοτανικός παράδεισος στη Δυτική Λέσβο με σπάνιους οικοτόπους για τα ορχεοειδή
Ένας βοτανικός παράδεισος στη Δυτική Λέσβο
Το Πάρκο του Απολιθωμένου Δάσους φιλοξενεί σπάνιους οικοτόπους για τα ορχεοειδή και αναδεικνύεται σε hot spot για τη βιοποικιλότητα
Τις τελευταίες εβδομάδας το Πάρκο του Απολιθωμένου Δάσους στην θέση Μπαλή Αλώνια ή Κύρια Απολιθωμένη, πέρα από τα μοναδικής αξίας απολιθωμένα δένδρα που φιλοξενεί, μας αποκαλύπτει μια ακόμη μοναδικότητα του. Αποτελεί ένα πραγματικό βοτανικό παράδεισο, ένα φυσικό κήπο με εκπληκτική ποικιλία αλλά και μεγάλο πλήθος ενδημικών φυτών που καθώς διανύουμε την περίοδο της ανθοφορίας, δημιουργούν μια ιδανική θέση για την παρατήρηση και αναγνώριση της άγριας χλωρίδας στη γη του Θεόφραστου, που θεωρείται ο θεμελιωτής της επιστήμης της βοτανικής.
Το Μουσείο Φυσικής Ιστορίας Απολιθωμένου Δάσους Λέσβου με ιδιαίτερη προσοχή, με την επιστημονική υποστήριξη του Πανεπιστημίου Αιγαίου και μελετητών της λεσβιακής χλωρίδας, σε συνεργασία με την Διεύθυνση Δασών Λέσβου δρομολογεί και νέες δράσεις για την προστασία και την προβολή αυτού του μοναδικού πλούτου που μπορεί να αξιοποιηθεί για την προσέλκυση μελετητών αλλά και παρατηρητών φύσης από όλη της Ευρώπη καθώς συνδυάζει πολλά πλεονεκτήματα που επιτρέπουν την ασφαλή πρόσβαση και παρατήρηση των ειδών της άγριας χλωρίδας από τους επισκέπτες του Πάρκου με την εφαρμογή μέτρων αποτροπής της βόσκησης στην έκταση του Πάρκου, προστασίας και παρακολούθησης των πληθυσμών των φυτών ώστε να διασφαλισθεί η υγεία και η βιωσιμότητα του σπάνιου αυτού βιοτόπου.
Διαπιστώθηκε ότι το Πάρκου Απολιθωμένου Δάσους, εκτός από τις 100 και πλέον θέσεις γιγάντιων ιστάμενων απολιθωμένων κορμών σεκόιας και πευκίδων ηλικίας 18 εκατομμυρίων ετών, που συγκροτούν ένα ανεπανάληπτο μνημείο παγκοσμίου ενδιαφέροντος, αποτελεί και εξαιρετικό οικότοπο για πολλά είδη χλωρίδας και πανίδας.
Η περίφραξη του Πάρκου που τοποθετήθηκε πριν από 27 χρόνια διαχωρίζοντας την προστατευόμενη περιοχή από τους γύρω βοσκότοπους, προστατεύει την άγρια χλωρίδα και ειδικότερα τον μεγαλύτερο οικότοπο της ορχιδέας Ophrys lesbis, που αποτελεί ένα από τα χαρακτηριστικότερα είδη ορχεοειδών της Ελλάδας και μέχρι πρόσφατα χαρακτηρίζονταν ενδημικό φυτό της Λέσβου (τα τελευταία χρόνια βρέθηκε μικρός πληθυσμός και στη γειτονική Χίο).
Οι ορχιδέες του Πάρκου
Oπως επισημαίνει ο Γιάννης Καρατζάς, μελετητής των ορχεοειδών στη Λέσβο, από την πρόσφατη επίσκεψη του στο Πάρκο : «Το θέαμα των πλαισιωμένων με πυροτεχνήματα ανθισμένων μικρολούλουδων, μονοπατιών των διαδρομών του Πάρκου, ήταν εντυπωσιακό και παντελώς αντίθετο, με τα στεγνά βοσκοτόπια που μεσολαβούν μέχρι την προσέγγιση στη θέση του Πάρκου. Η επόμενη έκπληξη, διαδέχτηκε αμέσως την πρώτη. Μερικά βήματα στο πέτρινο μονοπάτι, ήταν αρκετά για να προσεγγίσουμε την πρώτη Ophrys lesbis ανθισμένη ακριβώς σε επαφή με το ρείθρο του μονοπατιού. Τρίτη έκπληξη και καλύτερη, σε κάθε 2-3 βήματα και μια νέα Ophrys lesbis πιο εντυπωσιακή από τις προηγούμενες. Τέταρτη έκπληξη η πληθώρα των φυτών στα μικρά επίπεδα, εκατέρωθεν του μονοπατιού. Ασχολούμαι από το 1979 με τις ορχιδέες της Λέσβου. Πάντα, οι πληθυσμοί των φυτών της μέχρι πρότινος ενδημικής για τη Λέσβο Ophrys lesbis, δεν ξεπερνούσαν τα 15 άτομα σε μια περιοχή. Κι εδώ μιλούμε για εκατοντάδες».
Στο Πάρκο συναντώνται επίσης και άλλα είδη όπως αρκετά φυτά της Ophrys tenthredinifera ssp. vilosa, καθώς και το είδος Ophrys mammosa.
Η Anacamptis collina, είναι μια ορχιδέα σε συχνή παρουσία στη Λέσβο, που ευδοκιμεί σε αρκετές περιοχές του νησιού. Στο Πάρκο, μπορεί κανείς να παρατηρήσει όλη την ποικιλομορφία του είδους ταυτόχρονα, και σε ασυνήθιστα μεγάλους σε αριθμό, πληθυσμούς.
Με μια μακροσκοπική εκτίμηση, όπως μας επισήμανε ο Γιάννης Καρατζάς κυριαρχούσαν τα φυτά με το λευκό χείλος (αρκετοί αποκαλούν την ποικιλία αυτή με τον «τίτλο»: Anacamptis collina var. leucoglossa – λευκό χείλος, μοβ-καφέ-πράσινο περιάνθιο). Έτσι λοιπόν, έχουμε στο Πάρκο του Απολιθωμένου Δάσους Λέσβου, μια εντυπωσιακά ανάμεικτη παρουσία του ονομαστικού είδους.
Όπως επισημαίνει ο Γιάννης Καρατζάς, στο Πάρκο συναντώνται δύο υποείδη, η Serapias orientalis ssp. Carica και η Serapias orientalis ssp. Οrientalis. H Serapias orientalis ssp. carica, είναι μια ακόμη ιδιαίτερα πολυπληθής ομάδα ορχεοειδών στο Πάρκο.
Οι παρατηρήσεις έγιναν στο ανώτερο τμήμα του Πάρκου ενώ παραμένει «αχαρτογράφητο» μεγάλο κατώτερο τμήμα της κοιλάδας. Η ανθοφορία αυτών των φυτών αρχίζει το Φεβρουάριο στη Λέσβο και συνεχίζεται μέχρι το Μάιο-Ιούνιο. Τις επόμενες εβδομάδες αναμένεται η ανθοφορία και για άλλα είδη ορχεοειδών στο Πάρκο.
Η ανάδειξη της ιδιαίτερης αξίας του βιοτόπου μπορεί να αποτελέσει αντικείμενο έρευνας και εκπαίδευσης φοιτητών αλλά καθώς το Πάρκο του Απολιθωμένου Δάσους αποτελεί την Άνοιξη ιδανικό χώρο για δράσεις παρατήρησης της φύσης, της χλωρίδας και της ορνιθοπανίδας (για την οποία θα επανέλθουμε). Μπορεί ταυτόχρονα να αποτελέσει πόλο έλξης και των φίλων των ορχεοειδών που επισκέπτονται το νησί μας.
Η Λέσβος παρά τις δυσκολίες και τα προβλήματα που δημιουργεί η πανδημία του COVID-19 παραμένει ένας τόπος ξεχωριστός που χαρακτηρίζεται από το ιδιαίτερο φυσικό περιβάλλον και την πλούσια πολιτιστική κληρονομιά και παράδοση. Από το ανεξάντλητο φυσικό και πολιτιστικό κεφάλαιο της Λέσβου ας αντλήσουμε τη δύναμη για να σχεδιάσουμε την επανεκκίνηση της τοπικής κοινωνίας και οικονομίας μετά την πανδημία.
Οι προσπάθειες για την προστασία και ανάδειξη της φυσικής κληρονομιάς της Λέσβου που έχει ανακηρυχθεί Παγκόσμιο Γεωπάρκο UNESCO συνεχίζονται!
Ευχαριστούμε θερμά του Γιάννη Καρατζά και Μιχάλη Μπάκα για το φωτογραφικό υλικό.
