«Βίαιη επαναπροώθηση προσφύγων» - Έκθεση της Proasyl «καίει» την Ελλάδα
Στοιχεία, που προκύπτουν από δηλώσεις αιτούντων διεθνούς προστασίας, για συστηματικές επαναπροωθήσεις από τα χερσαία και θαλάσσια σύνορα της Ελλάδα, παρουσιάζει η πρόσφατη έκθεση της οργάνωσης Proasyl, με τίτλο «Σπρωγμένοι προς τα πίσω - συστηματικές παραβιάσεις ανθρωπίνων δικαιωμάτων των προσφύγων στο Αιγαίο Πέλαγος και τα ελληνο-τουρκικά χερσαία σύνορα».
Η έρευνα διεξήχθη μεταξύ Οκτωβρίου 2012 και Σεπτεμβρίου 2013. Περιλαμβάνει 90 συνεντεύξεις ατόμων που ισχυρίζονται ότι επαναπροωθήθηκαν από την Ελλάδα στην Τουρκία από τα χερσαία και τα θαλάσσια σύνορα. Πρόκειται για πρόσφυγες, αιτούντες διεθνούς προστασίας, από τη Συρία (49), το Αφγανιστάν (32), τη Σομαλία (5) και την Ερυθραία (4).
Μεταξύ αυτών, 12 είναι γυναίκες (τρεις εκ των οποίων μόνες μητέρες και τρεις έγκυοι την περίοδο της προσπάθειας για διάβαση των συνόρων), 78 άνδρες (ένας εκ των οποίων με διαγνωσμένο μεταστατικό καρκίνο), 12 οικογένειες, 5 ασυνόδευτα ανήλικα και 3 ηλικιωμένοι.
Επίσης, μεταξύ των 90, οι 76 δηλώνουν ότι επαναπροωθήθηκαν μια φορά (16 από την περιοχή του Έβρου και 60 από το Αιγαίο Πέλαγος). Μεταξύ όσων επαναπροωθήθηκαν από το Αιγαίο, 19 δεν μπορούν να προσδιορίσουν το ελληνικό νησί από το οποίο επαναπροωθήθηκαν, 21 κατονομάζουν το Φαρμακονήσι, 14 τη Λέσβο, 3 τη Χίο και 3 την Σάμο.
Οι υπόλοιποι 14 δηλώνουν ότι επαναπροωθήθηκαν περισσότερες από μια φορά, την πρώτη από τον Έβρο και στη συνέχεια από τη Λέσβο. Οι συνεντεύξεις έγιναν στην Αθήνα, σε νησιά του Βορείου Αιγαίου, την Σμύρνη και τη Φρανκφούρτη.
Η Proasyl επικεντρώθηκε περισσότερο στα συμβάντα στο Αιγαίο Πέλαγος. Παρόλα αυτά, δεν λείπουν οι αιχμές κατά της Ιταλίας, η οποία επίσης κατηγορείται ότι παραβιάζει την εθνική, ευρωπαϊκή και διεθνή νομοθεσία επαναπροωθώντας συστηματικά πρόσφυγες και μετανάστες προς την Ελλάδα. Αντίστοιχη κριτική ασκείται στην ΕΕ, η οποία -όπως σημειώνεται- κυρίως μέσω της Γερμανίας, της Αυστρίας, αλλά και άλλων κρατών - μελών, κατηγορούσε μέχρι το 2012 την Ελλάδα ότι είναι «διάτρητη».
Μάλιστα, κάποια κράτη είχαν απειλήσει να θέσουν περιορισμούς στη Συνθήκη Σένγκεν, εάν «πρόσφυγες συνέχιζαν να έχουν πρόσβαση στην επικράτεια της Ευρωπαϊκής Ένωσης μέσω των ελληνο-τουρκικών συνόρων».
Η πίεση, όπως σημειώνεται, αμβλύνθηκε όταν η ελληνική κυβέρνηση το καλοκαίρι του 2012 ανέπτυξε επιπλέον 1.800 αστυνομικούς στα ελληνο-τουρκικά σύνορα σε συνεργασία με τον Frontex και όταν ολοκληρώθηκε τον Δεκέμβριο 2012 ο φράκτης στον Έβρο.
Συγχρόνως, υποχώρησε και η κριτική προς την κυβέρνηση της Τουρκίας για απροθυμία συνεργασίας όσον αφορά στην είσοδο μεταναστών και προσφύγων στην ΕΕ. Αντιθέτως, στο στόχαστρο του Frontex και του Ευρωπαϊκού Γραφείου Ασύλου (EASO) έχει μπει η Βουλγαρία, που δέχεται αυξανόμενο αριθμό προσφύγων από τη Συρία.
Έντονη κριτική στην ΕΕ για διγλωσσία
Όπως διαπιστώνεται στην έρευνα, «οι πρόσφυγες επαναπροωθούνται συστηματικά από τις ελληνικές Αρχές. Αυτό συμβαίνει με τη συνενοχή των αρχών της ΕΕ, παρά το γεγονός ότι παραβιάζεται η διεθνής νομοθεσία».
«Η Ελλάδα» -αναφέρεται στην έρευνα- «έχει κατηγορηθεί και στο παρελθόν για κραυγαλέες παραβιάσεις των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου.
Προστίθεται: «Οι επαναπροωθήσεις συμβαίνουν στα ελληνικά χωρικά ύδατα, στα ελληνικά νησιά και από τα χερσαία σύνορα. Στην πλειονότητα τους είναι πρόσφυγες από τη Συρία, άνδρες, γυναίκες, παιδιά, βρέφη και πάσχοντες από σοβαρές ασθένειες. Και ενώ η Ευρωπαϊκή Ένωση δημοσίως επαναλαμβάνει τις δεσμεύσεις της προς τους Σύρους πρόσφυγες, τα βασικά ανθρώπινα δικαιώματά τους αγνοούνται και παραβιάζονται στα ευρωπαϊκά σύνορα».
Τα πορίσματα της έρευνας
Σύμφωνα με τις καταγραφές «σε έναν χρόνο επαναπροωθήθηκαν περισσότερα από 2.000 άτομα. Στην πλειονότητά τους ήταν Σύροι πρόσφυγες, που προσπαθούσαν να εισέλθουν σε ευρωπαϊκό έδαφος για να ζητήσουν διεθνή προστασία και να προχωρήσουν σε επανένωση με μέλη της οικογενειών τους που ζουν σε διάφορες ευρωπαϊκές χώρες».
«Σε πολλές περιπτώσεις, οι άνθρωποι αυτοί κρατήθηκαν για μερικές ώρες, χωρίς δυνατότητα πρόσβασης στον έξω κόσμο, χωρίς νερό και τροφή, χωρίς να καταγραφούν από τις αρχές και χωρίς να τους ζητήσουν τα προσωπικά τους στοιχεία, πέρα από την εθνικότητα. Όλοι δηλώνουν ότι οι ελληνικές αρχές αρνήθηκαν να τους ακούσουν και να καταγράψουν τα αιτήματά τους για διεθνή προστασία».
Αναφέρεται ακόμη: «Πολλοί Σύροι περιγράφουν ότι τους πήραν τα έγγραφα που είχαν πάνω τους. Χωρίς όμως ταυτότητα και διαβατήριο είναι αδύνατον γι αυτούς τους ανθρώπους να διεκδικήσουν διεθνή προστασία ή επανένωση με τις οικογένειές τους [...]. Κατά τις επιχειρήσεις επαναπροωθήσεων στο Αιγαίο Πέλαγος, πολλοί πρόσφυγες υποστηρίζουν ότι κάλεσαν τον αριθμό έκτακτης ανάγκης και το μόνο που έγινε ήταν να επαναπροωθηθούν από τις ελληνικές αρχές μέσα στο πέλαγος [...]. Μετά την επαναπροώθηση στην Τουρκία, ανέφεραν ότι συνελήφθησαν και κρατήθηκαν από τις τουρκικές Αρχές. Σε τρεις περιπτώσεις -δυο στον Έβρο και μια στο Αιγαίο Πέλαγος- Αφγανοί πρόσφυγες επαναπροωθήθηκαν από την Τουρκία πίσω στο Αφγανιστάν [...]. Κατά τη διάρκεια της παραμονής τους στην Τουρκία, οι πρόσφυγες ήρθαν αντιμέτωποι με αναποτελεσματικά προγράμματα προστασίας προσφύγων, διαβίωσαν υπό δεινές συνθήκες και εκτέθηκαν σε σειρά παραβιάσεων των ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Οι περισσότεροι προσπάθησαν να ξαναμπούν σε ευρωπαϊκό έδαφος και εκτέθηκαν σε νέους κινδύνους».
