Με το μεγάλο πανηγύρι του Σταυρού, που κάθε χρόνο συγκεντρώνει χιλιάδες πιστούς απ’ όλη τη Λέσβο, κλείνει ο εορταστικός κύκλος του καλοκαιριού στην Αγιάσο και μπαίνει το φθινόπωρο. Παραθέτουμε λίγα λόγια για την ιστορία του πανηγυριού, που καθιστά το κεφαλοχώρι της Μεγαλόχαρης παλλεσβιακό κέντρο θρησκευτικού ενδιαφέροντος.
Το 1931 ο Μητροπολίτης Μυτιλήνης Ιάκωβος Α΄ οργάνωσε προσκυνηματική εκδρομή στους Αγίους Τόπους, στην οποία έλαβαν μέρος πολλοί Μυτιληνιοί. Στην επιστροφή τους έφεραν από εκεί ένα μεγάλο Σταυρό, που κατασκευάστηκε στα Ιεροσόλυμα και τη Μεγάλη Παρασκευή του έτους εκείνου μεταφέρθηκε από το πραιτώριο στο Γολγοθά, όπου καθαγιάστηκε. Μέχρι το 1974 ο Σταυρός αυτός φυλασσόταν στο γυναικωνίτη του Ιερού Ναού του Αγίου Θεράποντος στη Μυτιλήνη. Με πρωτοβουλία του Μητροπολίτη Ιακώβου Β΄ του από Σισανίου και Σιατίστης, νομαρχεύοντος του Κ. Γεωργακόπουλου, ο Σταυρός μεταφέρθηκε στο Προσκύνημα της Παναγίας την 13η Σεπτεμβρίου 1974, όπου φυλάσσεται και το Τίμιο Ξύλο, που έφερε μαζί με την εικόνα της Παναγίας από τα Ιεροσόλυμα το 803 μ.Χ. ο Αγάθων ο Εφέσιος.
Εκτίθεται για προσκύνημα κάθε χρόνο στην εορτή της Υψώσεως του Τιμίου Σταυρού στις 14 Σεπτεμβρίου προς αγιασμό των πιστών. Την παραμονή γίνεται ο πανηγυρικός εσπερινός και τοποθετείται ο Σταυρός στο κέντρο του Ναού, για να τον ασπάζονται οι προσκυνητές. Ανήμερα, χοροστατούντος του Μητροπολίτη Μυτιλήνης, παρουσία των Αρχών του νησιού και πιστών, που συρρέουν από τα γύρω χωριά και από την πρωτεύουσα, μετά την πανηγυρική θεία λειτουργία γίνεται περιφορά του Σταυρού μέσα στο χωριό, ενώ διμοιρία του Στρατού αποδίδει τιμές. Ταυτόχρονα μέσα σε ασημένιο δίσκο στολισμένο με βασιλικό τοποθετείται και περιάγεται ο Σταυρός με το Τίμιο Ξύλο, που φυλάσσεται στο Εκκλησιαστικό Μουσείο. Μετά το πέρας της γιορτής ο Μητροπολίτης ξανατοποθετεί το Σταυρό με το Τίμιο Ξύλο στη γυάλινη προσθήκη και μοιράζει στους πιστούς το βασιλικό. Ο μεγάλος Σταυρός μένει στο Ναό για μια βδομάδα και μετά ξανατοποθετείται στο Ιερό του Ναού.
(Πηγή: Βασίλη Κ. Κωμαΐτη. Αγιάσος 1912-2012. Εκατό Χρόνια Ελεύθερου Βίου (Γεγονότα – Πρόσωπα – Δράσεις). Μυτιλήνη 2014.)
