«Κυρία Γιόχανσον συγχωρέστε μας που δεν πιστεύουμε ούτε λέξη»

Ανοιχτή επιστολή προς την Ευρωπαία Επίτροπο αρμόδια για τις Εσωτερικές Υποθέσεις,  Ylva Johansson, απευθύνουν οι Γιατροί Χωρίς Σύνορα μέσω της Ιατρικής Συντονίστριας της οργάνωσης στη Λέσβο, Hilde Vochten, με αφορμή την επίσκεψη της πρώτης σε Λέσβο και Σάμο για το προσφυγικό. Στην αιχμηρή επιστολή τους, οι Γιατροί Χωρίς Σύνορα περιγράφουν τις δραματικές συνέπειες των ευρωπαϊκών πολιτικών που βλέπουν καθημερινά στην υγεία των προσφύγων, ζητούν από τις κυβερνήσεις της ΕΕ να λογοδοτήσουν για την κατάσταση που έχουν προκαλέσει και τις καλούν να βρουν αξιοπρεπείς εναλλακτικές λύσεις αντί για «νέες Μόριες».

Κυρία Johansson,

Μας λέτε ότι έρχεστε στη Λέσβο και τη Σάμο για να γίνουν οι προετοιμασίες για τον επόμενο χειμώνα, αλλά σκοπεύετε να εφαρμόσετε τις ίδιες πολιτικές που προκάλεσαν μόνο ταλαιπωρία τα τελευταία πέντε χρόνια από τη συμφωνία ΕΕ-Τουρκίας.

Δεν είναι ο πρώτος χειμώνας όπου άνδρες, γυναίκες και παιδιά που αναζητούν προστασία στην Ευρώπη αναγκάζονται να ζουν σε άθλιες σκηνές στο κρύο και τη λάσπη στα ελληνικά νησιά. Πέρασαν πέντε καταστροφικοί χειμώνες από τότε που η Ευρώπη άρχισε να εγκλωβίζει ανθρώπους στα νησιά. Πέντε χειμώνες που οδήγησαν στην απόγνωση, τον τραυματισμό, ακόμη και στον θάνατο ανθρώπων που εγκλωβίστηκαν σε κέντρα υποδοχής χρηματοδοτούμενα από την ΕΕ.

Ας είμαστε ξεκάθαροι: η κατάσταση στα ελληνικά νησιά σήμερα δεν οφείλεται στην έλλειψη ετοιμότητας για τον χειμώνα. Εμείς και άλλοι φορείς εδώ στο πεδίο αντιμετωπίζουμε τις τρομερές συνέπειες της πολιτικής εγκλωβισμού της ΕΕ και έχουμε δει αυτήν την κρίση να ξεδιπλώνεται μπροστά στα μάτια μας. Έχουμε αποδείξεις για το πώς η κατάσταση αυτή επηρεάζει τους ανθρώπους, που μοναδική τους επιθυμία είναι η ασφάλεια και η σταθερότητα - όπως είναι η δική σας, αλλά και όλων μας. Εάν δεν είστε πρόθυμη να μιλήσετε εσείς και οι κυβερνήσεις της ΕΕ για αυτήν τη συνεχιζόμενη βλάβη και παραμέληση, είμαστε έτοιμοι να αναλάβουμε αυτόν τον ρόλο.

Από το 2017, αντιμετωπίζουμε μια μόνιμη κατάσταση έκτακτης ανάγκης αναφορικά με την ψυχική υγεία στους καταυλισμούς των νησιών. Μεταξύ των ασθενών μας υπάρχουν παιδιά που βρίσκονται σε απόγνωση, σταματούν να μιλούν, να τρώνε και να παίζουν, και καταφεύγουν σε αυτοτραυματισμό. Γνωρίζετε ότι μόνο πέρυσι, περιθάλψαμε τουλάχιστον 50 παιδιά που αυτοτραυματίστηκαν ή είχαν σκέψεις αυτοκτονίας στη Λέσβο; Τον Ιανουάριο, τρία ακόμη παιδιά προσπάθησαν να αυτοκτονήσουν. Το 2020, οι ψυχολόγοι μας στη Σάμο, περιέθαλψαν 254 νέους ασθενείς και οι μισοί από αυτούς ανέφεραν αυτοκτονικό ιδεασμό ή σκέψη για θάνατο κατά την πρώτη τους συνεδρία. Δεν είναι μόνο οι σκληρές συνθήκες που είναι επιζήμιες για την ψυχική υγεία των ανθρώπων. Είναι επίσης η πολιτική εγκλωβισμού που εφαρμόζετε, η έλλειψη ασφάλειας, η συνεχής αβεβαιότητα και ο φόβος της επιστροφής σε μη ασφαλή μέρη.

Τα τελευταία πέντε χρόνια, έχουμε περιθάλψει εκατοντάδες επιζώντες βίας και βασανιστηρίων οι οποίοι, μετά από μήνες στους χρηματοδοτούμενους από την Ευρώπη καταυλισμούς, έχουν φτάσει στην απόλυτη απόγνωση. Αρκετοί από αυτούς είναι ακόμα εδώ, χωρίς προστασία, μοιράζονται σκηνές με αγνώστους, υποφέρουν από χρόνιο πόνο και επαναλαμβανόμενη αναβίωση των παλαιότερων και των καινούργιων τραυματικών εμπειριών, παγιδευμένοι σε έναν αέναο κύκλο επανατραυματισμού.

Στη Σάμο, οι Γιατροί Χωρίς Σύνορα παρέχουν ασφαλές πόσιμο νερό σε χιλιάδες ανθρώπους που ζουν στον καταυλισμό. Μπορείτε να πιστέψετε ότι πρέπει να παρέχουμε καθαρό νερό σε ανθρώπους στην ΕΕ, σε μία από τις πλουσιότερες ηπείρους στον κόσμο;  

Καμία από αυτές δεν είναι ακούσια συνέπεια ούτε ζήτημα έλλειψης χωρητικότητας ή πόρων: οι συνθήκες στα ελληνικά νησιά θεωρούνται αποτρεπτικές για όσους σκέφτονται ακόμη να επιχειρήσουν το ταξίδι. Κυρία Johansson, δεν είναι η πρώτη φορά που επιχειρείτε να διαστρεβλώσετε προς το καλύτερο την κατάσταση,  ενώ στην πραγματικότητα πρόκειται για μια καταστροφή.

Μετά την πυρκαγιά που κατέστρεψε τη Μόρια τον περασμένο Σεπτέμβριο, είπατε «όχι άλλες Μόριες», αλλά στην πραγματικότητα δημιουργούνται περισσότεροι καταυλισμοί. Σε αρκετές περιπτώσεις πριν από αυτό, έχουμε ακούσει την ΕΕ να μιλά για το δικαίωμα αίτησης ασύλου και τις αποδεκτές διαδικασίες ασύλου και επιστροφής. Μιλήσατε ακόμη και για αλληλεγγύη μεταξύ των ευρωπαϊκών χωρών. Έτσι, όταν μας λέτε ότι έρχεστε με λύσεις, συγχωρέστε μας που δεν πιστεύουμε ούτε λέξη από αυτά που λέτε.

Ήρθατε εδώ για να υποσχεθείτε καλύτερες συνθήκες στους νέους καταυλισμούς. Ωστόσο, δεν αντιμετωπίζετε τη ρίζα του προβλήματος. Όσο η ΕΕ δίνει προτεραιότητα στον περιορισμό των ανθρώπων και την επιστροφή μεταναστών και αιτούντων άσυλο στα εξωτερικά σύνορα της ΕΕ έναντι της προστασίας και της αξιοπρεπούς υποδοχής, όσοι αναζητούν ασφάλεια στην Ευρώπη θα συνεχίσουν να υποφέρουν.

Κυρία Johansson, το να παίζετε με τις λέξεις για να μας παρουσιάσετε ως καλύτερη την ίδια επιβλαβή πολιτική δεν πείθει πια. Δεν μπορείτε να ανασκευάζετε ίδιες καταστροφικές πρακτικές και να μας λέτε ότι θα είναι πιο ανθρώπινες.

Το αναφέραμε και παραπάνω: εάν πραγματικά δεσμεύεστε να επιλύσετε αυτήν την κρίση και να προστατεύσετε τις ζωές και τα δικαιώματα των ανθρώπων που εγκαταλείπουν τις χώρες τους ζητώντας ασφάλεια, είναι καιρός να καταστήσετε υπόλογες τις ευρωπαϊκές κυβερνήσεις. Είναι καιρός να απαιτήσετε αξιοπρεπείς εναλλακτικές λύσεις αντί για καταυλισμούς, να επιτρέψετε την πρόσβαση σε μια δίκαιη και αξιοπρεπή διαδικασία ασύλου και να διασφαλίσετε επαρκή υγειονομική περίθαλψη προσαρμοσμένη στις ανάγκες των ανθρώπων που ξεφεύγουν από τη βία, τις συγκρούσεις και τα τραύματα.

Εάν επιμένετε, για χάρη του πολιτικού συμβιβασμού, να προωθείτε και να αναπαραγάγετε το ίδιο μοντέλο που δημιούργησε τόση βλάβη και πόνο, το «Όχι άλλες Μόριες» θα είναι μόνο κενά λόγια και συνθήματα. Και οι νέες «Μόριες»  θα συνεχίσουν να χτίζονται ξανά και ξανά.

Dr. Hilde Vochten

Ιατρική Συντονίστρια των Γιατρών Χωρίς Σύνορα στη Λέσβο