Καταστρέφουν του μικρούς οικισμούς στο Βόρειο Αιγαίο - Ολέθριες συνέπειες από τον επανακαθορισμό των ορίων - Επιστολή ΤΕΕ ΒΑ Αιγαίου

Το Τμήμα Βορειοανατολικού Αιγαίου του Τεχνικού Επιμελητηρίου Ελλάδας (ΤΕΕ) εκφράζει έντονη ανησυχία για τις επιπτώσεις του Προεδρικού Διατάγματος (ΠΔ) σχετικά με τον επανακαθορισμό των ορίων οικισμών και των όρων δόμησης. Σε επιστολή του προς τον Υπουργό Περιβάλλοντος και Ενέργειας, το ΤΕΕ υπογραμμίζει ότι οι νέες ρυθμίσεις απειλούν την κοινωνική συνοχή, την ιδιοκτησία και την αναπτυξιακή προοπτική των νησιών του Αιγαίου.

1. Καταστροφικές συνέπειες για μικρούς οικισμούς

Στα νησιά της Περιφέρειας Βορείου Αιγαίου (Λέσβος, Χίος, Σάμος, Λήμνος, Ικαρία, κ.ά.) λειτουργούν πάνω από 600 παραδοσιακοί οικισμοί, οι περισσότεροι με λιγότερους από 200 κατοίκους. Αυτοί οι οικισμοί:

• Είναι πυρήνας κοινωνικής και πολιτιστικής συνοχής.
• Προσφέρουν μοναδικές τουριστικές εμπειρίες και ευκαιρίες επανεγκατάστασης νέων οικογενειών.
• Ενσωματώνουν παραδοσιακές μορφές οικιστικής ανάπτυξης.

Το ΠΔ, που βασίζεται στα όρια οικισμών του 1923, θα οδηγήσει σε:

• Ακύρωση πολεοδομικού σχεδιασμού και δημιουργία νομοθετικού κενού.
• Μετατροπή δομήσιμων οικοπέδων σε αδόμητα, με απώλεια οικοδομησιμότητας για χιλιάδες ακίνητα κάτω των 2 στρεμμάτων.
• Υποβάθμιση της αξίας της μικροϊδιοκτησίας κατά 40–70%.
• Ακύρωση οικοδομικών αδειών και επενδυτικών σχεδίων.
• Επιτάχυνση της ερήμωσης των μικρών χωριών.

2. Ρύθμιση για τα 2 στρέμματα: Το τέλος της οικοδόμησης σε μικρές ιδιοκτησίες

Το ΠΔ ορίζει ότι μόνο γήπεδα άνω των 2 στρεμμάτων (εκτός από 15 εξαιρέσεις) θα είναι οικοδομήσιμα εντός οικισμού. Αυτή η ρύθμιση χαρακτηρίζεται ως:

• Αντισυνταγματική, καθώς παραβιάζει την προστασία της ιδιοκτησίας.
• Αντι-νησιωτική, αφού τα περισσότερα γήπεδα στα νησιά είναι μικρότερα από 800 τ.μ.
• Αντιαναπτυξιακή, καθώς εμποδίζει την ήπια δόμηση και επένδυση.

Στη Λέσβο, από τους 285 οικισμούς, οι 210 έχουν λιγότερους από 300 κατοίκους. Στη Χίο, το 70% των οικοπέδων είναι κάτω του 0,5 στρέμματος. Με το νέο καθεστώς, το 95% αυτών θα γίνει μη οικοδομήσιμο.

3. Προτάσεις του ΤΕΕ

Το ΤΕΕ ζητά:

• Απόσυρση της ρύθμισης για τα 2 στρέμματα.
• Διατήρηση των τωρινών ορίων οικισμών και ένταξη διατηρητέων κτισμάτων (πλατείες, κρήνες, κ.ά.).
• Μεταβατική περίοδο 10 ετών για διατήρηση των υφιστάμενων καθεστώτων.
• Συστηματική διαβούλευση με ΤΕΕ, Περιφέρειες και Δήμους.

Το ΤΕΕ τονίζει ότι η ιδιωτική περιουσία είναι αναπτυξιακό εργαλείο και στήριγμα κοινωνικής σταθερότητας. Οι νέες ρυθμίσεις, αν εφαρμοστούν, θα έχουν καταστροφικές συνέπειες για τη νησιωτική και αγροτική Ελλάδα, υπονομεύοντας την πολιτιστική κληρονομιά και τις τοπικές κοινωνίες.

-Πλήρες Κείμενο Επιστολής ΤΕΕ Βορειοανατολικού Αιγαίου

ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ
ΤΕΧΝΙΚΟ ΕΠΙΜΕΛΗΤΗΡΙΟ ΕΛΛΑΔΑΣ
ΤΜΗΜΑ ΒΟΡΕΙΟΑΝΑΤΟΛΙΚΟΥ ΑΙΓΑΙΟΥ
ΑΡΙΩΝΟΣ 1 – ΜΥΤΙΛΗΝΗ – 81100 ΛΕΣΒΟΣ
ΤΗΛ.: (22510) 40847-48126
Email: tee_mitli@tee.gr

Αρ. Πρωτ.: 323
Μυτιλήνη, 28/04/2025

Προς:

1. Υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας (ΥΠΕΝ)
2. Περιφέρεια Βορείου Αιγαίου
3. Βουλευτές Λέσβου (κ. Χαράλαμπο Αθανασίου, κ. Παναγιώτη Παρασκευαίδη, κα. Μαρία Κομνηνάκα)
4. Βουλευτής Σάμου (κ. Χριστόδουλο Στεφανάδη)
5. Βουλευτές Χίου (κ. Παναγιώτη Μηταράκη, κ. Γ. Σταύρο Μιχαηλίδη)
6. Πρόεδρο ΤΕΕ (κ. Γεώργιο Στασινό)

7. Δήμαρχους:

   • Μυτιλήνης (κ. Παναγιώτη Χριστόφα)
   • Δυτικής Λέσβου (κ. Ταξιάρχη Βέρρο)
   • Λήμνου (κ. Ελεονώρα Γεώργα)
   • Αγ. Ευστρατίου (κ. Κωνσταντίνο Σινάνη)
   • Δυτικής Σάμου (κ. Θεμιστοκλή Παπαθεωφάνους)
   • Ανατολικής Σάμου (κ. Παρασκευά Παπαγεωργίου)
   • Φούρνων Κοροεών (κ. Δημήτρη Καρύδη)
   • Χίου (κ. Ιωάννη Μαλαφή)
   • Ψαρών (κ. Κωνσταντίνο Βρατσάνο)
   • Οινουσσών (κ. Γεώργιο Δανιήλ)

    

ΘΕΜΑ: «Παρατηρήσεις και αντιρρήσεις επί του ΠΔ για τον επανακαθορισμό των ορίων οικισμών»

Αξιότιμε/η Υπουργέ/Δήμαρχε/Πρόεδρε,

Το Τμήμα Βορειοανατολικού Αιγαίου του ΤΕΕ εκφράζει την έντονη ανησυχία του για τις σοβαρές επιπτώσεις που θα έχει το Προεδρικό Διάταγμα (ΠΔ) σχετικά με τον επανακαθορισμό των ορίων των οικισμών και των όρων δόμησης εντός αυτών, στις τοπικές κοινωνίες, την ιδιοκτησία και την αναπτυξιακή προοπτική των νησιών μας.

1. Καταστροφικές συνέπειες για τους μικρούς οικισμούς του Αιγαίου

Στα νησιά της Περιφέρειας Βορείου Αιγαίου (Λέσβος, Λήμνος, Χίος, Σάμος, Ικαρία, Φούρνοι, Ψαρά, Οινούσσες), λειτουργούν πάνω από 600 οικισμοί, οι περισσότεροι εκ των οποίων είναι παραδοσιακοί, μικροί και διάσπαρτοι, με λιγότερους από 200 κατοίκους. Αυτοί οι οικισμοί:

• Αποτελούν τον πυρήνα της κοινωνικής και πολιτιστικής συνοχής της υπαίθρου.
• Ενσωματώνουν παραδοσιακές μορφές οικιστικής ανάπτυξης που επιβίωσαν μέσα στον χρόνο και αποτελούν ζωντανό μέρος της ιστορικής ταυτότητας των νησιών.
• Είναι βασικός μοχλός ήπιας τουριστικής ανάπτυξης, προσφέροντας μοναδικές εμπειρίες σε επισκέπτες και ευκαιρίες επανεγκατάστασης νέων οικογενειών στην ύπαιθρο.

Η εφαρμογή του ΠΔ, με τη συρρίκνωση των ορίων οικισμών που βασίζεται στην αναχρονιστική θεώρηση ως κριτήριο καθορισμού τους (κατάσταση το 1983), και τον αποκλεισμό μικρότερων γηπέδων από τη δυνατότητα δόμησης, θα οδηγήσει σε:

• Άμεση ακύρωση του πολεοδομικού σχεδιασμού και δημιουργία κενού νομοθεσίας, καθώς τα προσφάτως εγκεκριμένα ΓΠΣ και ΣΧΟΟΑΠ βασίστηκαν στα τρέχοντα όρια.
• Μετατροπή δομήσιμων οικοπέδων σε αδόμητα, ιδιαίτερα σε γηπεδάκια κάτω των 2 στρεμμάτων.
• Απώλεια οικοδομησιμότητας για χιλιάδες ακίνητα, με συνέπεια την κατάρρευση της αγοράς ακινήτων.
• Υποβάθμιση της αξίας της μικροϊδιοκτησίας κατά 40–70%, σύμφωνα με εκτιμήσεις ειδικών.
• Ακύρωση οικοδομικών αδειών, μεταβιβάσεων και επενδυτικών σχεδίων που έχουν ήδη υποβληθεί.
• Επιτάχυνση της δημογραφικής αποψίλωσης των μικρών χωριών, με κίνδυνο ερήμωσης.

2. Ρύθμιση για τα 2 στρέμματα: Οριστικό τέλος της οικοδόμησης σε μικρές ιδιοκτησίες

Η διάταξη του ΠΔ που προβλέπει ότι, μετά την έγκριση των Τοπικών Πολεοδομικών Σχεδίων (ΤΠΣ), μόνο γήπεδα άνω των 2 στρεμμάτων (εκτός 15 εξαιρέσεων) θα είναι οικοδομήσιμα εντός οικισμού, είναι:

• Αντισυνταγματική, καθώς παραβιάζει την αρχή της προστασίας της ιδιοκτησίας και της αναλογικότητας.
• Αντι-νησιωτική, αφού τα περισσότερα διαθέσιμα γήπεδα στα νησιά δεν υπερβαίνουν τα 400–800 τ.μ.
• Αντιαναπτυξιακή, καθώς αποκλείει την ήπια δόμηση και επένδυση σε οικισμούς χωρίς εναλλακτικές.

Ενδεικτικά:

• Στη Λέσβο, από τους 285 οικισμούς, οι 210 έχουν λιγότερους από 300 κατοίκους.
• Στη Χίο, το 70% των διαθέσιμων οικοπέδων εντός οικισμού είναι κάτω του 0,5 στρέμματος.
• Με το νέο καθεστώς, πάνω από το 95% αυτών των γηπέδων θα γίνει μη οικοδομήσιμο.

3. Προτάσεις και αιτήματα

Ζητούμε:

1. Άμεση απόσυρση της ρύθμισης για την αρτιότητα των 2 στρεμμάτων εντός οικισμού.
2. Διατήρηση των τρεχόντων ορίων οικισμών, χωρίς υποχρεωτική συρρίκνωση, και ένταξη όλων των διατηρητέων κτισμάτων (πλατείες, κρήνες, καφενεία) στα νέα όρια.
3. Μεταβατική περίοδο 10 ετών για διατήρηση των υφιστάμενων καθεστώτων δόμησης.
4. Συστηματική διαβούλευση με τα Τμήματα του ΤΕΕ, τις Περιφέρειες και τους Δήμους πριν από οποιαδήποτε νέα ρύθμιση.

Κλείνοντας

Η ιδιωτική περιουσία είναι αναπτυξιακό εργαλείο, στήριγμα οικογενειών και θεμέλιο κοινωνικής σταθερότητας. Το κράτος οφείλει να διασφαλίσει ένα δίκαιο, διαφανές και επιστημονικά τεκμηριωμένο πλαίσιο για τη δόμηση, ιδίως στα νησιά, όπου οι συνθήκες διαφέρουν ριζικά από τις αστικές περιοχές.

Οποιαδήποτε ρύθμιση που εφαρμόζει οριζόντιες λύσεις στην πολύπλοκη νησιωτική πραγματικότητα, θα έχει καταστροφικές συνέπειες για την πολιτιστική κληρονομιά και τις τοπικές κοινωνίες.

Το ΤΕΕ Βορειοανατολικού Αιγαίου είναι έτοιμο να συμβάλλει σε κάθε προσπάθεια που στοχεύει στην προστασία των νησιών και των κατοίκων τους.