Ημερολόγιο αποστολής: Λέσβος. Όταν η πραγματικότητα μάς ξεπερνά
Χρόνος ανάγνωσης :
3'Η Χριστίνα Ψαρρά περιγράφει τις μέρες που πέρασε στη Λέσβο ως Συντονίστρια Προγράμματος των Επιχειρήσεων Διάσωσης των Γιατρών Χωρίς Σύνορα.
«Με ρωτούν από το γραφείο πώς είναι τα πράγματα και εδώ και δέκα μέρες αποφεύγω να απαντήσω στα μηνύματά τους γιατί δεν ξέρω πώς να το περιγράψω», μου είπε μια μέρα ο Ραμόν, οδηγός των σκαφών μας, ένα απόγευμα ατενίζοντας τη θάλασσα στο Μόλυβο.
Αναρωτήθηκα πολλές φορές ποια ισορροπία πρέπει να κρατήσουμε ανάμεσα στο συναίσθημα και τη μαρτυρία, τον θυμό και την ντροπή, ώστε να αποτυπώσουμε την κατάσταση με τον πιο ρεαλιστικό τρόπο, αλλά πολλές φορές η πραγματικότητα μάς ξεπερνά.
Δεν ξέρω πώς μπορείς να περιγράψεις πως ένα αγόρι 3,5 ετών πνίγηκε μέσα σε μια πλαστική βάρκα, πως αδυνατούσε να ανασάνει λόγω της ασφυξίας και του νερού που είχε γεμίσει τη βάρκα. Πώς είναι να βλέπεις την ιατρική ομάδα να αρνείται να δεχτεί το τέλος και να προσπαθεί να επαναφέρει το παιδί στη ζωή ακόμα και όταν όλα έχουν τελειώσει. Πώς είναι να οδηγείς το αυτοκίνητο από τη Σκάλα Συκαμιάς στη Μυτιλήνη με το νεκρό παιδί στο πίσω κάθισμα και να αναρωτιέσαι αν ζεις σε κάποιον εφιάλτη ή αν πράγματι το 2015 τα παιδιά πεθαίνουν μέσα σε πλαστικές βάρκες προσπαθώντας να φτάσουν στην Ευρώπη.
Το 30% των καταγεγραμμένων θανάτων προσφύγων στη Μεσόγειο είναι παιδιά, 1 στα 5 από αυτά είναι μικρότερο των 2 ετών.
Οι Γιατροί Χωρίς Σύνορα αρνούμενοι τη θέση του θεατή ξεκινήσαμε τον Οκτώβριο του 2015 θαλάσσιες επιχειρήσεις έρευνας και διάσωσης στη Λέσβο. Βασικός σκοπός μας ήταν να μειώσουμε τον αριθμό των θανάτων στη θάλασσα. Η επείγουσα αποστολή μας υλοποιήθηκε με την πολύτιμη βοήθεια της Greenpeace και αποτέλεσε μοντέλο παρέμβασης καθώς συνδύαζε τη δράση έρευνας και διάσωσης με χρήση φουσκωτών σκαφών, την ανάπτυξη συστημάτων συντονισμού και επικοινωνίας μεταξύ ομάδων διάσωσης και ομάδων χερσαίας υποστήριξης και την 24ωρη παροχή επείγουσας ιατρικής φροντίδας στα σημεία αφίξεων, με ειδικές ομάδες και ασθενοφόρα.
Στις αρχές Οκτωβρίου 2015 κλήθηκα να βοηθήσω στο ξεκίνημα της αποστολής και λίγο αργότερα ανέλαβα το ρόλο της γενικής συντονίστριας στην πιο απίθανη ομάδα που έχω βρεθεί ποτέ. Η μέρα μας ξεκινούσε κάθε ξημέρωμα στις 5.00 και η πρώτη βάρδια διαρκούσε 12 ώρες. Στις 5.00 το πρωί, λοιπόν, οι ομάδες διάσωσης έμπαιναν στα τέσσερα φουσκωτά σκάφη της Greenpeace και ξεκινούσαν από το λιμάνι του Μολύβου. Την ίδια στιγμή ξεκινούσε και η ομάδα των παρατηρητων και ασυρματιστών για τον λόφο όπου είχαμε σταθμεύσει το τροχόσπιτό μας που λειτουργούσε ως κέντρο συντονισμού για την αλλαγή της βραδινής βάρδιας. Το ίδιο και η ιατρική ομάδα των τριών ασθενοφόρων.
Σε μια από τις πρώτες διασώσεις οι ομάδες μας ανέσυραν από τη θάλασσα 80 πρόσφυγες. Στις ρυμουλκήσεις δεν μπορούσαμε να δέσουμε το σκοινί στη βάρκα των προσφύγων γιατί οι βάρκες τους ήταν τόσο έυθραυστες που θα έσπαγαν και έτσι ζητούσαμε από τους πιο δυνατούς να το κρατάνε. Όταν πλησιάζαμε κοντά τους, εμείς τους χαμογελούσαμε και τους φωνάζαμε «μην φοβάστε», αυτοί μας φώναζαν «πάρτε τα παιδιά», οι μανάδες σήκωναν ψηλά τα μωρά για να τα πάρουμε και οι άνδρες έβγαζαν το νερό από τη βάρκα με τα χέρια τους. Κάποιες φορές η μεταφράστριά μας τους τραγουδούσε, για να τους καθησυχάσει, καθώς συνοδεύαμε τη βάρκα στην ακτή και όταν φτάναμε σε ασφαλές σημείο μάς χαιρετούσαν και μας έκαναν με τα χέρια τους το σήμα της ειρήνης.
Οι καταγεγραμμένες ώρες λειτουργίας των μηχανών των φουσκωτών αγγίζουν τις 1.000 και μεταφράζονται σε 44 μέρες ασταμάτητης λειτουργίας. Η άθροιση όλων των ωρών παραμονής στη θάλασσα, διπλασιάζει το νούμερο αυτό. Κατά τη διάρκεια των 5 μηνών, οι ομάδες μας βοήθησαν 18.117 άτομα που βρίσκονταν σε κίνδυνο στα νερά του Αιγαίου.
Οι εθελοντές της Greenpeace έφτασαν τα 92 άτομα, ανάμεσα τους εξαιρετικοί ναυτικοί που βοήθησαν να σωθούν αμέτρητες ζωές. Χωρίς αυτούς δεν ξέρω πως θα τα καταφέρναμε.
Κατά τη διάρκεια της αποστολής αυτής, όποιο μέλος της ομάδας και να ρωτούσες πώς νιώθει θα σου απαντούσε: θυμό και ντροπή. Θυμό γιατί περπατούσαμε στην ακτή και βρήκαμε το άψυχο σώμα ενός μωρού, ντροπή γιατί οι άνθρωποι σε ευχαριστούσαν που δεν τους άφηνες να πνιγούν.
Σήμερα, εγώ νιώθω και περήφανη που βρεθήκαμε εκεί, που δεν κλείσαμε τα μάτια. Για τους ανθρώπους που χάθηκαν στο Αιγαίο, είμαι σίγουρη πως θα το ξανακάνουμε αν χρειαστεί.
Δημοσιεύτηκε στο τεύχος 93 του περιοδικού «Χωρίς Σύνορα»
