Στη Σμύρνη 89 χρόνια μετά…
Ιστορικό,ταξιδιάρικο,νοσταλγικό,μελαγχολικό το σημερινό (13-9-2011) άρθρο του Στρατή Μπαλάσκα στην εφημερίδα "ΕΜΠΡΟΣ" για τη Σμύρνη
Οι δυο γειτονικοί λαοί, Έλληνες και Τούρκοι, είναι «καταδικασμένοι» να γιορτάζουν ο ένας την απελευθέρωσή του από τον άλλον. Στη Σμύρνη την περασμένη Παρασκευή το ζήσαμε και αυτό… Τις εκδηλώσεις για την απελευθέρωση της Σμύρνης από τους Έλληνες. Την είσοδο δηλαδή του Τουρκικού Στρατού στην ανοχύρωτη πόλη, την εγκαταλελειμμένη από τον Ελληνικό Στρατό Μητρόπολη των Ρωμιών της Ανατολής, που οι Τούρκοι ονομάζουν «κουρτουλούς», δηλαδή απελευθέρωση. Και των όσων ακολούθησαν, που για τους σύγχρονους Έλληνες στοιχειοθετούν τη μεγαλύτερη σύγχρονη Ελληνική Τραγωδία. Την καταστροφή της Σμύρνης και τη Μικρασιατική Καταστροφή.
Η 9η Σεπτεμβρίου είναι μεγάλη μέρα για τη σύγχρονη τουρκική μεγαλούπολη της Σμύρνης. Το μεγάλο Πανεπιστήμιο της πόλης ονομάζεται «Πανεπιστήμιο της 9ης Σεπτεμβρίου», η κεντρική λεωφόρος της πόλης ονομάζεται «της 9ης Σεπτεμβρίου», ακόμα και η κεντρική πύλη στη Διεθνή Έκθεση της Σμύρνης «πύλη της 9ης Σεπτεμβρίου» ονομάζεται. Και μια και το έφερε η ώρα και 9η Σεπτεμβρίου βρεθήκαμε στη Σμύρνη, είπαμε να ζήσουμε από κοντά τις περιβόητες εκδηλώσεις για τις οποίες ο εθνικός μας μύθος (άλλος ένας εθνικός μας μύθος) έλεγε ότι στη διάρκειά τους γίνεται αναπαράσταση της σφαγής των Ρωμιών διά της σφαγής… καρπουζιών. Ευτυχώς για τα καρπούζια τέτοια σφαγή δε γίνεται. Αλλά σφαγή γίνεται. Κάθε έννοιας αισθητικής.
Λίγοι μεν, αλλά…Κατ’ αρχάς, η μεγάλη αυτή μέρα δεν αφορά κανέναν άλλο παρά μόνο τους λίγους εκείνους που πραγματικά «συνωστίζονται» στην παραλία της Σμύρνης. Η μέρα δεν είναι αργία για την πόλη, τις επιχειρήσεις της και τους εργαζομένους της. Στο χώρο κοντά στο σημείο όπου βρισκόταν η ιστορική μητροπολιτική εκκλησία της Αγίας Φωτεινής σήμερα βρίσκεται η μεγάλη πλατεία της Δημοκρατίας, με το υπερμέγεθες άγαλμα του έφιππου Κεμάλ Ατατούρκ, που σύμφωνα με άλλο έναν εθνικό μας μύθο με το δάκτυλο τεντωμένο δείχνει το Αιγαίο. Δε δείχνει το Αιγαίο βέβαια, αλλά τη Δύση, η οποία κατά τον Τούρκο στρατηγό (και πολιτικό) πρέπει να είναι η κατεύθυνση του τουρκικού κράτους. Κάτι σαν το δικό μας νεώτερο «Ανήκομεν εις την Δύσιν» δηλαδή… «αγαλματοποιημένο». Στη βάση του αγάλματος, βέβαια, διάφορα τρομερά και φοβερά, όπως οι βιαιότητες του Ελληνικού Στρατού και η υπεράσπιση των Τούρκων από τις δυνάμεις τού Κεμάλ, και άλλα απαραίτητα και εθνικοτονωτικά. Γιατί λαός που δεν τον έσφαξε ο εχθρός, πώς θα καταλάβει πως ο άλλος είναι ο εχθρός; Τριγύρω λοιπόν από το άγαλμα στην πλατεία αυτή, στήνονται εξέδρες γηπεδικού χαρακτήρα και το πανηγύρι ξεκινά…
Παρέλαση κιτςΤο μεγάλο ερώτημα είναι ποιος εισήγαγε το κιτς ως στοιχείο πατριωτισμού στις εθνικοαπελευθερωτικές εκδηλώσεις Ελλήνων και Τούρκων. Η απελευθερωθείσα «Ελλάς» των ελληνικών παρελάσεων με τη δαφνοστεφανωμένη ξανθή παρθένα με το λευκό μανδύα, στην Τουρκία είναι μια εντυπωσιακή μελαχροινή νταρντάνα (με ελαφρώς ανδρικά χαρακτηριστικά), με κόκκινο αποκαλυπτικό φόρεμα φρου-φρου και αρώματα, και ολίγον από μπούτι έξω. Στο στήθος εις υπενθύμιση του ότι είναι η Σμύρνη, το ρολόι-σήμα κατατεθέν της πόλης στο Κονάκι. Συνοδευόμενη ετούτη από διανοούμενες Τουρκάλες και Τούρκους «κομισάριους» με ψεύτικες φαβορίτες, όλοι πάντα με μαύρα γυαλιά, ανοίγουν την παρέλαση. Η παρέλαση μπαίνει στην παραθαλάσσια πλατεία με τις εξέδρες και τον έφιππο Κεμάλ από την παραλία. Εκεί όπου τα πλήθη των Ρωμιών συνωστίσθηκαν και όπου σήμερα ουδείς συνωστίζεται, αλλά και δεν μπορεί να συνωστισθεί. Η στενή παραλία, το όμορφο «Κορδόνι», μπαζώθηκε κατά πλάτος φτιάχνοντας ένα τεράστιο πάρκο. Μόνο κάποιοι επαναχρησιμοποιημένοι παβέδες από τον παλιό δρόμο είναι μάρτυρες της τραγωδίας. Όλα τα άλλα έχουν αλλάξει. Το λοιπόν στην πλατεία εισέρχεται η ελευθερωθείσα Σμύρνη. Ακολουθεί αντίγραφο αυτοκινήτου εποχής, με εποχούμενους στρατιωτικούς συμπολεμιστές τού Κεμάλ πλαισιωμένους από στρατιώτες, όλοι με στολές εποχής. Δεν ξέρουμε ποιοι είναι ποιοι και τι να ρωτήσουμε… Τέλος πάντων. Στην πλατεία εισέρχονται έφιπποι και πεζοπόροι λογχιστές. Το πλαστικό μουστάκι πάει σύννεφο…
Στα ενδιάμεσα, χοροί και τραγούδια και μηνύματα. Ο Ερμακάν, ο Γκιουλ, ο τάδε υπουργός κι ο δείνα… Δε γίνονται δεκτά με μεγάλο ενθουσιασμό ομολογουμένως. Η Σμύρνη παραμένει «άπιστη» («γκιαούρ Ιζμίρ»), προπύργιο της αντιπολίτευσης του Κεμαλικού Ρεπουμπλικανικού Κόμματος, και φυσικά δεν πολυχειροκροτεί τα μηνύματα των αντιπάλων επικεφαλής του λαϊκού μεν, Ισλαμιστικού δε Κόμματος. Και 89 χρόνια μετά, πραγματικά είναι ερώτημα αν οι παριστάμενοι θέλουν περισσότερο να θυμούνται την απελευθέρωση από τους Έλληνες ή θα ήθελαν μια σύγχρονη απελευθέρωση από τους ισλαμιστές. Ας είναι. Στην πλατεία εισέρχονται οι απόγονοι των απελευθερωτών (κάτι σαν τους δικούς μας απογόνους των Μακεδονομάχων με τα μετάλλια των προγόνων τους). Και τέλος, παιδιά με σημαίες και η παρέλαση των σχολείων. Όχι όλα τα σχολεία ούτε όλα τα παιδιά. Ακόμα, βλέπετε, τα σχολεία είναι κλειστά… Οι εκδηλώσεις ολοκληρώνονται… Μια γουλιά μπύρα στην παραλία. Ο αγέρας μυρίζει θανατικό, κιτς και κάτουρα από τα άλογα της παρέλασης. Άντε και του χρόνου στα 90χρονα, αδέλφια…
